"Muèn cã tù do, h¹nh phóc, ph¶i cã d©n chñ !"

• Th­ cña ¤ng TrÇn §é göi ¤ng §ç M­êi, Tæng BÝ Th­ §CSVN (1/1995)
• Gãp ý VÒ §¹i Héi 8 :Tõ §¶ng cña Sù NghiÖp Gi¶i Phãng D©n Téc ®Õn §¶ng cña Sù NghiÖp Ph¸t TriÓn §Êt N­íc (10/6/1995)
• T×nh h×nh ®Êt n­íc vµ vai trß cña ®¶ng céng s¶n (12/1997)
• Th­ Kh¸ng C¸o Göi Nhµ N­íc CSVN (12/3/1998)
• Th­ Ph¶n §èi ChiÕn DÞch Tæng C«ng KÝch Cña B¸o ChÝ §¶ng (29/3/1998)
• Th­ gëi cho Chñ TÞch Quèc Héi Hµ Néi N«ng §øc M¹nh (20/04/1998)
• Th­ göi b¸o chÝ ngµy 20/6/98 cña «ng TrÇn §é
• Thiªn bót ký "Mét C¸i Nh×n Trë L¹i" (23 th¸ng 9/1998)
• Mét C¸i Nh×n Trë L¹i (bµi 2) th¸ng 12/1998
• MÊy lêi nh©n cã vô khai trõ chiÒu ngµy 4-1-99 ... (8/1/1999)
• KiÓm §iÓm §¶ng Viªn 1998
• Bót Ký - Xu©n Kû M·o 1999
• §¬n Xin Ra B¸o
• Th­ ph¶n kh¸ng
• KÞch b¶n cho thÕ kû 21
• Nhµ V¨n vµ ChÝnh s¸ch Tù do S¸ng t¸c, tham luËn göi §¹i héi Héi Nhµ V¨n lÇn thø VI
• Mét ChiÕn L­îc D©n Chñ Hãa ®Ó Chèng Tham Nhòng

¤ng TrÇn §é tªn thËt lµ TrÇn Ngäc Ph¸ch, sinh n¨m 1923 t¹i tØnh Th¸i B×nh. ¤ng tham gia qu©n ®éi cña ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam trong nhiÒu n¨m lªn ®Õn cÊp t­íng vµ ®· tõng gi÷ chøc vô Chñ NhiÖm b¸o VÖ Quèc Qu©n, Tr­ëng Ban V¨n Hãa V¨n NghÖ cña Trung ¦¬ng §¶ng CSVN. ¤ng còng lµ mét nhµ v¨n ®· viÕt vµ xuÊt b¶n nhiÒu t¸c phÈm nh­ "Lßng Tin" (truyÖn dµi - 1953), "KÓ ChuyÖn §iÖn Biªn" (bót ký - 1964), "Bªn Dßng S«ng §ãn Sóng" (håi ký - 1996),...

¤ng ®­îc d­ luËn ë trong vµ ngoµi n­íc chó ý ®Õn qua mét sè l¸ th­, bµi viÕt gëi cho giíi l·nh ®¹o ®¶ng CSVN trong nh÷ng n¨m qua, ®Ó gãp ý vÒ t×nh h×nh ViÖt Nam.

Vµo ®Çu th¸ng 1-1995, cïng c¸c «ng Ng« Thøc vµ Lª Gi¶n, ®Òu lµ nh÷ng c¸n bé l·o thµnh cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam, «ng TrÇn §é ®· cã nh÷ng ®ãng gãp víi l·nh ®¹o §¶ng vÒ mét sè quan niÖm c¨n b¶n cña chÕ ®é. Trong l¸ th­ ngµy 3/1/95 gëi cho «ng §ç M­êi vµ Ban ChÊp Hµnh Trung ¦¬ng §¶ng CSVN, «ng ®· yªu cÇu ®¶ng CSVN ph¶i lùa chän døt kho¸t gi÷a "chuyªn chÝnh v« s¶n" vµ "Nhµ N­íc Ph¸p QuyÒn", "kh«ng thÓ cø nãi nöa nµy nöa kia nhËp nh»ng".

Th¸ng 6/1995, «ng l¹i tiÕp tôc khuyÕn c¸o ®¶ng ph¶i nh×n th¼ng vµo hiÖn t×nh dÊt n­íc ®Ó ®­a ®Êt n­íc tiÕn ®Õn mét t×nh tr¹ng d©n chñ thùc sù, ®õng dïng sù ngôy biÖn ®Ó kh«ng tiÕn hµnh cuéc d©n chñ hãa ®Êt n­íc."Xin ®õng hiÓu d©n chñ lµ kh«ng cã tæ chøc, kh«ng cã l·nh ®¹o. Mét ®êi sèng d©n chñ bao giê còng bao hµm c¸c yÕu tè tæ chøc vµ l·nh ®¹o, bao giê còng ®i ®«i víi nh÷ng kû luËt cÇn thiÕt".

Qua l¸ th­ ®Çu n¨m 1998, «ng TrÇn §é ®i xa h¬n trong nhËn ®Þnh vµ ®Ò nghÞ cña «ng, ®Æc biÖt lµ vÒ nhu cÇu d©n chñ hãa ViÖt Nam, vÒ vÊn ®Ò tù do t­ t­ëng vµ ng«n luËn. MÆc dï nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ ®Ò nghÞ cña «ng vÉn giíi h¹n trong tÇm nh×n cña mét ng­êi nhiÒu n¨m ®i theo ®¶ng céng s¶n, nh­ng rÊt tÝch cùc vµ h÷u Ých, gióp cho mäi ng­êi, ®Æc biÖt lµ cho nh÷ng ng­êi ®ang phôc vô trong guång m¸y ®¶ng céng s¶n, nh×n thÊy mét bøc tranh hÕt søc ®en tèi cña chÕ ®é hiÖn nay ë ViÖt Nam vµ lèi tho¸t duy nhÊt nh­ «ng TrÇn §é kÕt luËn : "Muèn cã tù do, h¹nh phóc, ph¶i cã d©n chñ !"