Lêi Giíi ThiÖu : MÆc cho nh÷ng ®e däa, mÆc cho bÞ khai trõ, «ng TrÇn §é vÉn tiÕp tôc suy nghÜ vÒ nh÷ng h­íng gi¶i quyÕt nan ®Ò cña d©n téc. ¤ng vÉn x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch hiÖn nay cña ®¶ng CSVN ®· vµ ®ang tiÕp tôc ®­a ®Êt n­íc vµo con ®­êng bÕ t¾c, c¸ch gi¶i quyÕt duy nhÊt lµ ph¶i can ®¶m øng dông nguyªn t¾c t«n träng d©n chñ mÆc dï biÕt r»ng tÊt c¶ mäi gi¶i ph¸p ®Òu cã c¸i thuËn lîi vµ kh«ng thuËn lîi. §iÒu quan träng h¬n c¶ lµ lµm sao vùc cho ®­îc ®Êt n­íc tiÕn lªn. Liªn Minh ViÖt Nam Tù Do xin giíi thiÖu ®Õn quý vÞ nguyªn v¨n bµi viÕt "Bót Ký cña TrÇn §é - Xu©n Kû M·o 1999" ®Ó t×m hiÓu nh÷ng ph©n tÝch còng nh­ nh÷ng ®Ò nghÞ chñ quan cña «ng ®Ó gi¶i quyÕt t×nh h×nh ViÖt Nam.

I. V× ®©u t«i viÕt bµibót ký nµy

V× nhiÒu lÏ.

LÏ thø nhÊt lµ : Th«ng th­êng mäi ng­êi, phÇn nhiÒu lµng­êi giµ, ®Çu xu©n hay khai bót, lµm th¬ hoÆc viÕt v¨n nãi lªn c¶mnghÜ cña m×nh vÒ mïa xu©n. C¸c nhµ v¨n hay viÕt v¨n, c¸c nhµ th¬lµm th¬, c¸c cô kh«ng ph¶i lµ nhµ th¬ còng lµm th¬. MÊy n¨m nay, nhµ v¨n Hoµng TiÕn ®Òu viÕt "C¶m xóc mïa xu©n" vµ ®Òu göi tÆng t«i. V× thÕ t«ilµ héi viªn héi nhµ v¨n, còng muèn nghÝ ngo¸y ®«i dßng nãi lªn nhiÒu®iÒu ø trµn trong ng­êi.

LÏ thø hai lµ: KÓ tõ ngµy t«i ®­îc næitiÕng lµ "..."chèng"..." (Tuy kh«ng ai nãi ®Õn tªn), vµtõ ngµy bÞ ®­îc khai trõ th× cµng næi tiÕng h¬n vµ râ tªn tuæi h¬n.T«i nhËn ®­îc rÊt nhiÒu th­ tõ cña nhiÒu ng­êi göi ®Õn. Cãng­êi lµ b¹n quen, cã ng­êi ch­a quen. Th­ lµ mét bµi viÕt, méttiÓu luËn, mét kiÕn nghÞ, mét khiÕu n¹i, mét tè c¸o, mét bµith¬. Cã bµi cã ghi tªn ®Ó göi t«i, cã bµi kh«ng, cã bµi qua ®­êngb­u ®iÖn, cã bµi cø thÊy ®­îc vøt vµo nhµ c¸c con ch¸u t«i nhÆt®­îc ®­a cho t«i. Cã bµi cã néi dung liªn quan ®Õn t«i, hoÆc hoannghªnh t«i ë ®iÓm nµy, ®iÓm kh¸c, hoÆc ngá ý muèn bæ sung chot«i ®iÓm nä, ®iÓm kia, hoÆc ngá ý muèn th¶o luËn víi t«i.Còng cã bµi phª ph¸n t«i. T«i kh«ng cã v¨n phßng ®Ó cã ng­êi "C«ng v¨n ®i ®Õn" nªn t«i kh«ng thèng kª vµ ghi chÐp ngµygiê ®­îc. Nh­ng t«i nhí ®¹i kh¸i lµ thêi gian t«i nhËn ®­îc ®­îcnhiÒu nhÊt lµ tõ th¸ng 11 n¨m 1998 ®Õn nay. T«i kh«ng ghi ®­îc sèl­îng b¶n viÕt, cã b¶n vµi trang, cã b¶n trªn d­íi chôc trang. Tængcéng sè l­îng cã ®Õn mÊy tr¨m trang giÊy. Néi dung th× cã thÓ thuxÕp vµo mét sè hå s¬ nh­ sau :

- Hå s¬ quan träng nhÊt lµ hå s¬ chèng tham nhòng ë cÊp cao, vô thñy cung Hå T©y.
- Hå s¬ vÒ vô ¸n Lª Hång Hµ, Hµ SÜ Phu, vô NguyÔn Trung Thµnh, vô Bïi Minh Quèc.
- Hå s¬ vÒ c¸c gãp ý vÒ l·nh ®¹o vµ x©y dùng §¶ng...

T«i thÊy trong c¸c ýkiÕn ®ã, cã nhiÒu ý kiÕn gièng t«i, cã nhiÒu ýkiÕn cã thÓ bæ sung cho t«i. T«i m¬ ­íc cã ®iÒu kiÖn thuËnlîi gÆp nhau (vÝ dô cã mét h×nh thøc C©u l¹c bé nhá nµo ®ã, hoÆc métc¬ quan ng«n luËn nµo ®ã) th× cã sù trao ®æi, t«i ch¾c ch¾n lµtuyÖt vêi, vui vÎ vµ rÊt bæ Ých, cñng cè thªm an ninh Quèc gia. Nh­ng t«ichØ d¸m m¬ ­íc nh­ håi nhá m¬ ­íc lµm vâ sÜ vËy th«i.

Mét lÏ kh¸c n÷a lµ gÇn ®©yt«i ®­îc nghe thuËt l¹i cã mét vÞ l·o thµnh trÝ thøc ph¸t biÓu ë méthéi nghÞ quan träng, ®Æt vÊn ®Ò vµ t×nh h×nh thÕ giíi vµ trongn­íc b©y giê ®· thay ®æi lín l¾m råi, kh«ng thÓ dïng c¸ch nh×n cò mµnh×n ®­îc nã. Xu h­íng toµn cÇu hãa c¸c mÆt ë thÕ giíi ®ang lµ xuh­íng quan träng chñ yÕu. Ta cÇn ®Æt vÊn ®Ò nghiªn cøu vµ x¸c®Þnh ®­êng lèi. Ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®­êng lèi, chø kh«ngthÓ ch¹y theo gi¶i quyÕt nh÷ng viÖc cô thÓ, nã cã hµng v¹n,hµng triÖu. T«i rÊt t©m ®¾c ý kiÕn nµy. Dßng suy nghÜ cña t«inh­ ®­îc tiÕp mét søc míi, vµ t«i thÊy cã lÏ cã nhiÒu ng­êi kh¸cn÷a còng thÊy nh­ t«i.

Mét lÏ n÷a lµ trong n¨m võaqua t«i xem ti vi, ®­îc xem nhiÒu phim cña Trung Quèc (Lôc §Þa, §µiLoan, Hång K«ng) ®­îc ®äc nhiÒu tiÓu thuyÕt cña TrungQuèc (nhÊt lµ tiÓu thuyÕt lÞch sö - tiÓu thuyÕt x· héi,t¹p v¨n). T«i thÊy nhiÒu gi¸ trÞ vµ tµi n¨ng ë c¸c v¨n nghÖ sÜTrung Quèc (c¶ t­ b¶n vµ x· héi chñ nghÜa). T«i cø Êm øc trongng­êi r»ng : C¸c v¨n nghÖ sÜ ViÖt Nam, thanh thiÕu niªn ViÖtNam tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ kÐm h¬n Trung Quèc. VËy t¹i sao c¸c tµi n¨ngViÖt Nam kh«ng xuÊt lé ®­îc ®Ó cã nh÷ng gi¸ trÞ cao, ®Ñp ra ®êi??? C¸i téi lµm thui chéttµi n¨ng tr¶i qua nhiÒu thÕ hÖ lµ téi nÆng nhÊt trong c¸c téi®èi víi nh©n d©n vµ tæ quèc.

T«i nh×n h×nh ¶nh c¸c ch¸unhá t­¬i vui, th«ng minh, nhanh nhÑn trªn ti vi mµ thÊy th¾t ruét, th¾t ganvíi c©u hái : C¸c ch¸u lín lªn cã ®­îc h­ëng h¹nh phóc tù do vµ ®­îctù do ph¸t triÓn hay kh«ng hay l¹i chØ cã thÓ trë thµnh nh÷ng con rèi? C«ng lao cña Hå ChÝ Minh vµ §¶ng Céng S¶n lín nhÊt lµ mang l¹i ®éc lËp,tù do cho ViÖt Nam ! VËy tù do ®©u ? Mïa xu©n ¬i !

Cßn nhiÒu lÏ kh¸c n÷a,nh­ng kÓ thÕ t¹m ®ñ råi.

II. C¶m xóc mïa xu©n b¾t®Çu tõ ®©u?

Håi t«i 16 tuæi, míi häcvì lßng lµm ng­êi céng s¶n. Bµi häc vì lßng ®Çu tiªn cña t«i lµ tæchøc vµ ®iÒu khiÓn mét cuéc "Khai héi"(Ngµy Êy ch­a nãi Héi nghÞ vµ §¹i héi). C«ng viÖc quan trängnhÊt trong c«ng t¸c vËn ®éng vµ gi¸c ngé quÇn chóng lµ Khai héi. Mµ Khaihéi th× nghÞ sù bao giê còng cã n¨m tiÕt môc cè ®Þnh :

- T×nh h×nh thÕ giíi
- T×nh h×nh trong n­íc

Vµ sau ®ã:

- Linh tinh
- Phª b×nh
- Gi¶i t¸n

Lóc Êy ®i khai héi víi quÇnchóng, bao giê còng ph¶i ®­îc trang bÞ môc t×nh h×nh thÕ giíi, hoÆc docÊp trªn cho, hoÆc tù chuÈn bÞ lÊy.

Cã lÇn, sau cuéc khai héi ëlµng t«i, mét anh n«ng d©n mêi t«i vÒ nhµ uèng n­íc chÌ xanh, ¨n khoailuéc. Anh tá vÎ rÊt phÊn khëi v× tiÕp xóc víi c¸ch m¹ng vµ biÕtnh×n ra ®­îc thÕ giíi, thÊy râ thÕ giíi quan hÖ tíi vËn mÖnhcña m×nh vµ gia ®×nh m×nh. Anh Êy khen t«i "Cã c¸i tinh thÇn rÊt cao" vµ anh hái t«i häc ë ®©u ? Vµ anh Êy yªu cÇu t«iviÕt ra "C¸i tinh thÇn" Êy cho anh Êy häc víi. T«i nhí rÊt kükû niÖm nµy. Do ®ã, bµi nµy còng ph¶i b¾t ®Çu tõ t×nh h×nh thÕgiíi.

T«i ®­îc gÆp vµ nghe (Cã®­îc häc mét Ýt) nhiÒu ng­êi ®äc s¸ch vµ b¸o chÝ thÕgiíi thuËt l¹i, th× thÊy nh÷ng trÝ thøc, häc gi¶ thÕ giíi hä bµnvµ nhËn ®Þnh vÒ thÕ giíi ngµy nay hay qu¸, l¹ qu¸, míi qu¸, réngqu¸, cao qu¸. Cµng nghe hä, m×nh cµng thÊy m×nh "Õch ngåi ®¸y giÕng". Dï sao, t«i còng thÊy ®­îc trong thÕkû qua (thÕ kû XX) cã hai sù viÖc lµm cho lÞch sö loµing­êi biÕn ®éng lín, t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn tiÕn tr×nh ph¸ttriÓn cña loµi ng­êi. Hai sù viÖc Êy cã thÓ thÓ hiÖn rathµnh mÊy c©u hái:

1- T¹i sao ta dù ®o¸n lµ T­ b¶n gi·y chÕt, mµ nã kh«ng chÕt, nã l¹i cø ph¸t triÓn m¹nh h¬n. C¶ thÕ giíi b©y giê ®Òu phô thuéc vµo b¶y t¸m n­íc m¹nh nhÊt vÒ kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi vµ qu©n sù. §êi sèng cña nh©n d©n c¸c n­íc Êy ngµy cµng cao. Giai cÊp c«ng nh©n b©y giê lµ c«ng nh©n "Cæ tr¾ng" vµ cã ®êi sèng cao h¬n c¶ Nguyªn thñ n­íc ta. Vµ nh÷ng n­íc lín Êy ®Òu lµ n­íc T­ b¶n. T¹i sao vµ thÕ nµo?

2- T¹i sao ta b¶o "Néi dung cña thêi ®¹i hiÖn nay lµ qu¸ ®é tõ T­ b¶n chñ nghÜa lªn X· héi chñ nghÜa trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi" mµ ë cuèi thÕ kû th× Chñ nghÜa x· héi l¹i biÕn mÊt ë tÇm thÕ giíi, ®¸nh rôp mét c¸i, trong vµi n¨m tõ thµnh tr× Liªn X«, cho ®Õn hµng chôc n­íc kh¸c n÷a. Sù tan vì sao l¹i diÔn ra nhanh gän thÕ ? T¹i sao ? Vµ thÕ nµo ?

ThÕ giíi ®· cã nh÷ng lêigi¶i ®¸p kh¸c nhau. ViÖt Nam còng cã nh÷ng lêi gi¶i thÝch. Nh÷ng lêigi¶i thÝch cña ViÖt Nam cã nh÷ng ®iÒu qu¸ m«ng muéi, qu¸ m¬ hå, qu¸hå ®å. ChØ cã viÖc v¸c nh÷ng kh¸i niÖm cæ lç ®Ó óp lªnnh÷ng thùc tiÔn qu¸ lín lao, qu¸ s«i ®éng. Sù gi¶i thÝch nh­ vËy trë thµnhnh÷ng chuyÖn tiÕu l©m tr­íc c¸c tÇng líp thanh niªn. B¶n th©n nh÷ngng­êi t¸c gi¶ cña c¸c lêi gi¶i thÝch còng tù biÕt m×nh ch¼ng bÞp®­îc ai. Nh­ng v× ®· trãt lµ ng­êi lµm c¸i nghÒ "Nãi lÊy ®­îc," th× cø viÖc "Nãi lÊy ®­îc".

3- Cã mét c©u hái cùc kú quan träng n÷a mµ ph¶i gi¶i ®¸p ®­îc râ th× míi cã c¬ së träng yÕu mµ v¹ch ra ®­êng lèi ph¸t triÓn ®Êt n­íc. §ã lµ c©u hái: §Æc ®iÓm quan träng nhÊt cña xu thÕ ph¸t triÓn thÕ giíi lµ g×?

Mét ®iÒu hÕt søchiÓn nhiªn, ai còng thÊy lµ thÕ giíi hiÖn nay kh«ng cã hai phe n÷a,mµ ®ang h×nh thµnh nh÷ng cùc, nh÷ng khu vùc kh«ng cã quan hÖ hai phe,®Þch ta mµ quan hÖ phæ biÕn cÇn x©y dùng lµ hîp t¸c, ®ua nhau vµphô thuéc vµo nhau. NhiÒu lÜnh vùc xuÊt hiÖn xu h­íng toµn cÇu hãangµy cµng m¹nh. §ã lµ toµn cÇu hãa vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, vÒv¨n hãa, vÒ x· héi, vÒ khoa häc c«ng nghiÖp, vÒ m«itr­êng. C¸c vÊn ®Ò trªn, kh«ng cã mét vÊn ®Ò nµo mµ mét n­íc tùkhÐp kÝn, dï cho n­íc lín ®Õn bao nhiªu, cã thÓ gi¶i quyÕt chom×nh ®­îc. Sù toµn cÇu hãa cã thÓ lan sang lÜnh vùc chÝnh trÞ, vµ ch­aai ­íc ®o¸n lµ nã sÏ diÔn biÕn thÕ nµo ? (HiÖn ®· cã vaitrß Liªn HiÖp Quèc vµ NghÞ ViÖn ¢u Ch©u).

Sù thËt hiÓn nhiªn ®ã®ang phñ nhËn mét c¸ch phò phµng c¸i thø t­ duy m«ng muéi, lµ t­ duy haiphe. C¸i lý luËn m¸y mãc : "§Þchkhen th× lµ ta xÊu, ®Þch chª th× lµ ta tèt" qu¸ l¹c hËu nµy vÉn cßn ngù trÞ ë mét sè ®Çu ãc.Nh÷ng ®Çu ãc nµy kh«ng chÞu ®­îc ai chª m×nh nh­ng l¹i sî ng­êi ta khenm×nh, vËy kh«ng biÕt hä muèn g×. Nh­ ®èi víi ViÖt Nam, cã ng­êichª lµ thiÕu d©n chñ. Theo logic trªn, th× ta "ThiÕu d©n chñ" lµ ta rÊt hay rÊt tèt råi hay sao ?

Trong chiÕn tranh, c«ng t¸ct­ t­ëng lµm sao ph©n biÖt b¹n, thï, ta lµ cùc kú quan träng, mµcòng kh¸ dÔ dµng. Cßn ngµy nay, ai lµ b¹n, ai lµ thï ? B¹n ë ®©u thï 뮩u, cÇn lµm cho râ. KhÈu hiÖu "ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ mäi ng­êi" lµ mét khÈu hiÖu thùc, hay chØ lµ nãicho hay th«i, cßn kh«ng cÇn lµm b¹n víi ai c¶ ?

III. C¶m xóc xu©n vÒ ®Êtn­íc ra sao?

§Êt n­íc ViÖt Nam cã 4000n¨m lÞch sö cã nh÷ng thµnh tÝch dùng n­íc vµ gi÷ n­íc, cã nh÷ng gi¸ trÞv¨n hãa tinh thÇn cao ®Ñp. §ã lµ nh÷ng ®iÓm rÊt ®¸ng kÝnh träng,vµ thÕ giíi ®· tõng ng­ìng mé. Trong thÕ kû XX, d©n téc ViÖtNam vµ §¶ng Céng S¶n ®· lËp nh÷ng c«ng tÝch rùc rì xøng ®¸ng víi cha«ng. MÆt thµnh c«ng, th¾ng lîi, ta ®· nãi kh¸ nhiÒu, sù khen tÆng cñathiªn h¹, cña b¶n th©n ta còng ®· kh¸ nhiÒu. Nh­ng h×nh nh­ ta ch­a quant©m ®óng møc víi c¸c mÆt tr¸i cña cuéc sèng. VÝ dô th¾ng lîi vÜ ®¹i cñac¸ch m¹ng vµ chiÕn tranh ®· cã mét hËu qu¶ hÕt søc nÆng nÒ. Sùtµn ph¸, sù kiÖt quÖ tµi nguyªn, sù tæn thÊt vµ mÊt m¸t cña hµngtriÖu gia ®×nh, hµng triÖu bµ mÑ. Ngµy nay, sau th¾ng lîi ta ph¶i chÞumét g¸nh nÆng hÕt søc lín vÒ nh÷ng vÕt th­¬ng vµ tæn thÊtchiÕn tranh, g¸nh nÆng ph¶i ®Òn bï nh÷ng hy sinh, phôc håi nh÷ng tµnph¸, tæn thÊt. Vµ ®ã lµ mét ®iÒu kiÖn khã kh¨n rÊt lín choviÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, vµ sù hµn g¾n ®oµn kÕt d©ntéc.

Sù h¹n chÕ vÒ tr×nh®é, vÒ kinh nghiÖm cña lùc l­îng l·nh ®¹o trong ph¸t triÓn kinhtÕ x· héi, kh«ng ®­îc coi träng ph©n tÝch vµ nghiªm tóc kh¾c phôc.C¸i kiÓu t­ duy : "§· anhhïng trong chiÕn tranh vµ ®· th¾ng ®­îc kÎ thï hïng m¹nh, th× bÊtkÓ khã kh¨n phøc t¹p nµo còng dïng chñ nghÜa anh hïng ®ã kh¾c phôc dÔdµng". §ã lµ mét thø men saynguy hiÓm!

HiÖn nay ta ®ang ®øngtr­íc mét lo¹t nghÞch lý cña ®êi sèng x· héi, vµ sù qu¶n lý x·héi.

Nh÷ng nghÞch lý nµy ®anglµm ®au ®Çu bé phËn l·nh ®¹o vµ lµm day døt, tr¨n trë hµng chôc triÖucon tim. Mét lo¹t vÊn ®Ò vÒ lý luËn c¬ b¶n vµ t­ t­ëng chÝnhtrÞ ®Æt ra mµ ch­a cã ph­¬ng h­íng lý gi¶i. ý ®Þnh cña l·nh ®¹o lµph¶i x¸c ®Þnh mÊy nguyªn t¾c vµ ®Þnh tõ tr­íc, råi th«i kh«ng th¶o luËnn÷a, ai tu©n theo th× ®­îc, kh«ng tu©n theo th× bÞ trõng ph¹t. T«i v« cïnglo sî cho ý t­ëng nµy. Vµ ®iÒu ®¸ng lo sî kh«ng ph¶i lµ lo sî cholùc l­îng l·nh ®¹o kh«ng lµm viÖc dÉn d¾t ®Êt n­íc ®i lªn, mµ ®­a®Êt n­íc ®Õn bªn bê vùc th¼m

T×nh h×nh ®Êt n­íc ph¶i lµmét c¶m xóc ®Çu xu©n lín nhÊt.

Ta ®ang sèng trong mét lo¹tnghÞch lý hay m©u thuÉn nh­ sau :

a) Tr­íc hÕt lµ nghÞch lý cµng chèng tham nhòng bao nhiªu th× tham nhòng vÉn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ngµy cµng nghiªm träng.

VÒ mÆt chèng th× sù lªn¸n ®· hÕt søc nghiªm träng : "Quèc n¹n""Néi x©m"... VÒ mÆt tæ chøc th× cã c¸c ban chèngtham nhòng gåm nh÷ng ng­êi quan träng. VÒ luËt ph¸p th× ®· cã luËt,ph¸p lÖnh. Quèc héi th× kú häp nµo còng ®Çy d­ luËn phÉn né.

ThÕ mµ n¹n tham nhòng cµngngµy cµng réng, lan ra kh¾p c¸c ngµnh kÓ c¶ nh÷ng ngµnh x· héi tèt ®Ñpcña ta lµ gi¸o dôc, y tÕ. Lan ra c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c ngãc ng¸ch. Nh÷ngvô ¸n tham nhòng ngµy cµng lín. TiÒn mÊt vµo tham nhòng gÇn ngang ng©ns¸ch quèc gia : hµng chôc ngh×n tû ®ång, n¹n tham nhòng cßn leo lªn ëcÊp bËc cao nhÊt, ë ®©y cã nh÷ng vô viÖc, nh©n d©n ®ßi gi¶i tr×nh mµch­a ai gi¶i tr×nh, hoÆc chØ gi¶i tr×nh néi bé. Trong khi l¹i cã nh÷ng vôkû luËt rÊt ghª.

Ch­a ai ®ông ®­îc ®Õnnguån gèc nguyªn nh©n cña tham nhòng. Kh«ng t×m ®Õn nguån gèc th× kh«ngchèng ®­îc. T«i míi ®­îc mét tin ë mét x· ë Nam §Þnh cã mÊy ngh×n d©nmµ tõ n¨m 1990 ®Õn 1998 tham nhòng ®· vÐt cña d©n hai ngh×n tÊn thãc,mét tr¨m c©y vµng (kÐm 2 chØ), 6,2 tû ®ång b¹c. §©y cã ph¶i lµbãc lét kh«ng ? Cã nÆng kh«ng ? Vµ ai bãc lét ai ë ®©y ? Cã ph¶i chèng thamnhòng lµ chèng bãc lét kh«ng ?

b) Ta h« hµo vµ kªu gµo m·i tinh gi¶n biªn chÕ cho bít cång kÒnh, ®ì cho ng©n s¸ch, th× tõ n¨m 1993 ®Õn 1998 biªn chÕ nhµ n­íc l¹i t¨ng 11%. Nhµ n­íc biÕt lµ l­¬ng c¸n bé nh©n viªn bÞ thiÖt nhiÒu : h¬n 30%, nh­ng ng©n s¸ch chØ bï ®­îc 20%. CÇn gi¶m biªn chÕ, nh­ng yªu cÇu gi¶m ng­êi mµ tæ chøc cø m·i t¨ng lªn. Thªm ®Çu mèi, thªm ®¬n vÞ l¹i thªm x©y dùng vµ mua s¾m. Mét bµi b¸o ë b¸o Nh©n D©n 1991 cã nãi vÒ t×nh tr¹ng tµi s¶n cè ®Þnh cña khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp cho biÕt sè tµi s¶n nµy chiÕm 27% so víi khu vùc kinh doanh s¶n xuÊt, nh­ng cã nh÷ng nhµ cöa h­ háng ch­a söa ch÷a ®­îc chiÕm 700.000 m2, 2,25% tæng diÖn tÝch nhµ cöa. ThÕ mµ häc sinh trung häc cã ®­îc 2,4 m2 ®Çu häc sinh, cßn häc sinh tiÓu häc th× chØ cã 0,15 m2 mçi ®Çu häc sinh. Míi ®©y nghe nãi Thñ t­íng l¹i quyÕt ®Þnh cho mçi huyÖn ®Òu ®­îc x©y nhµ t¹m giam (cã ng­êi cho lµ ®ã còng lµ nhµ tï) th× sÏ cã Ýt nhÊt lµ thªm 500 nhµ tï. Ngµy x­a ta ®· lªn tiÕng chöi ®Õ quèc Ph¸p cai trÞ lµ "Nhµ tï nhiÒu h¬n tr­êng häc" B©y giê ta l¹i lµm c¸i viÖc mµ ta ®· chöi.

Ta h« hµo nh©n d©n tiÕtkiÖm : "TiÕt kiÖmlµ nghÜa vô cña toµn d©n".T«i nghÜ d©n nãi chung cã g× ®©u mµ tiÕt kiÖm. Cßn chç nhµn­íc cã tiÒn th× cø tiªu v« téi v¹ mµ tiÒn ®ã còng lµ cña d©n®ãng gãp.

T¹i sao bé m¸y ®· cångkÒnh l¹i cø ph×nh ra. Ng©n s¸ch ®Õn bao giê míi chÞu ®ùng næi sùtèn phÝ cña bé m¸y. Gèc g¸c vÊn ®Ò lµ ë chç c¬ cÊu bé m¸y. Saoch­a bµn tíi ? L¹i n÷a, ta nªu khÈu hiÖu c¶i c¸ch hµnh chÝnh thùchiÖn "Mét cöa, mét con dÊu" mµ bé m¸y l¹i qu¸ nhiÒu cöa, nhiÒucon dÊu. ThÕ th× lµm sao ???

c) Cµng ngµy x· héi cµng nhiÒu tÖ n¹n, ta cµng chèng tÖ n¹n cµng ph¸t triÓn, c¸c tÖ n¹n phæ biÕn lµ : Bu«n lËu, trém c¾p, ma tóy, thÊt nghiÖp, m¹i d©m, trÎ em lang thang ¨n mµy

Mçi tÖ n¹n l¹i cã métquyÕt ®Þnh chèng, l¹i cã tæ chøc chèng, vµ kinh phÝ chèng. §Æc biÖtcã hai tÖ n¹n : thÊt nghiÖp vµ m·i d©m, tr­íc ®©y ta cho nã lµ s¶nphÈm cña chñ nghÜa t­ b¶n.

ë ta kh«ng cã chñ nghÜat­ b¶n mµ h×nh nh­ tÖ n¹n Êy ph¸t triÓn kh«ng kÐm (cã khi cßnh¬n) c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa. NghÞch lý nµy cã lµ t¹i sao ?

d) T¹i sao x· héi ta nhiÒu sù khiÕu kiÖn, tè c¸o. §ã lµ ch­a kÓ ý kiÕn ®ãng gãp kiÕn nghÞ mµ ®¹i diÖn chÝnh phñ nãi lµ mçi n¨m cã hµng chôc ngh×n.

RÊt nhiÒu giai tho¹i vµ"bi tho¹i" vÒ ®¬n tõ khiÕu tè. Sè ®¬n®­îc gi¶i quyÕt qu¸ Ýt, sè ®¬n l©u kh«ng gi¶i quyÕt bÞ "hãa bïn" qu¸ nhiÒu.

HiÖn t­îng khiÕukiÖn, tè c¸o ngµy cµng nhiÒu nãi lªn t×nh h×nh g× ? Râ rµng ®ã lµt×nh h×nh "Lßng d©n kh«ng yªn". C¸c nhµ t­ t­ëng "Nãi lÊy ®­îc" sÏ gi¶i thÝch "®ã lµ hiÖn t­îng, HiÖn t­îng Êy kh«ng ph¶n ¸nhb¶n chÊt chÕ ®é ta". ¤!ThÕ nã ph¶n ¶nh b¶n chÊt g×? vµ "b¶n chÊt tèt ®Ñp" cña chÕ ®é ta nã biÓu hiÖn ra hiÖn t­îngg× ?

T«i kh«ng muèn vµ kh«ng d¸m,còng kh«ng thÓ nãi hÕt c¶m xóc ®èi víi toµn diÖn t×nh h×nh ®Êtn­íc. T«i chØ muèn nãi ®Õn mét sè ®iÓm næi bËt, râ rµng, hiÓnnhiªn ai còng thÊy, còng day døt lo l¾ng vµ muèn lý gi¶i.

Tr­íc t×nh h×nh phøc t¹p nh­vËy, t×nh h×nh t­ t­ëng chÝnh trÞ cña x· héi kh«ng thÓ æn ®Þnh. NãtÊt yÕu ph¶i cã diÔn biÕn vµ diÔn biÕn phøc t¹p. T«i còng ®·biÕt cã nhiÒu c¸ch nhËn xÐt, ®¸nh gi¸. §¹i kh¸i cã c¸ch nhËn xÐt®¸nh gi¸ theo c«ng thøc cæ ®iÓn:

§¹i ®a sè yªn t©m, phÊnkhëi, tin t­ëng. Cã mét sè Ýt ë n¬i nµy n¬i kh¸c, lóc nµy lóc kh¸c chao®¶o, dao ®éng, gi¶m lßng tin. KÎ ®Þch lîi dông tuyªn truyÒn chèng ta

C«ng thøc nµy m¬ hå nh­ngrÊt cÇn thiÕt ®èi víi mét sè ng­êi, kh«ng ai b¸c bá ®­îc vµ do ®ãnã rÊt kh«ng ®óng vµ kh«ng dïng vµo viÖc g× ®­îc.

T«i nghÜ cã lÏ cã nhiÒung­êi cã thÓ cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau nhËn xÐt ®¸nh gi¸.T«i cã ®­îc ®äc mét b¶n ý kiÕn cña mét vÞ l·o thµnh t«ikh«ng quen biÕt. VÞ Êy cã c¸ch ®¸nh gi¸, tãm t¾t nh­ sau.

T×nh h×nh t­ t­ëng chÝnh trÞtrong §¶ng viªn cã n¨m lo¹i nh­ sau :

- Lo¹i nhiÖt t×nh
- Lo¹i ngoan ®¹o, chØ biÕt yªn t©m theo cÊp trªn
- Lo¹i gi¶m lßng tin
- Lo¹i c¬ héi
- Lo¹i ®i ng­îc

¤ng cho r»ng lo¹i nhiÖtt×nh lµ ng­êi tuyÖt ®èi tin t­ëng vµo lý t­ëng vµ häcthuyÕt. Nh­ng nh÷ng ng­êi nµy qu¸ trín mét tý v× r¬i vµo lo¹i ®ing­îc. Lo¹i ®i ng­îc qu¸ ®i mét chót th× trë thµnh thï ®Þch, c¶ n¨mlo¹i ®Òu cã sù xen kÏ vµ chuyÓn hãa. Chø kh«ng thÓ ph©n biÖtr¹ch rßi. ¤ng ­íc l­îng :

- Lo¹i nhiÖt t×nh cã ®­îc kho¶ng 10-15%
- Lo¹i ngoan ®¹o cã ®Õn 50%
- Lo¹i gi¶m lßng tin cã 10-15%
- Lo¹i c¬ héi cã ®Õn h¬n 20%
- Lo¹i ®i ng­îc cã rÊt Ýt.

T«i thÊy c¸ch ®¸nh gi¸ nµycã mét hÖ quy chiÕu cò vµ cøng nh¾c, vµ còng kh«ng gióp ta rót ra®­îc vÊn ®Ò g× !

T«i th× t«i thÊy tiªu chÝ®Ó ®¸nh gi¸ nhËn thøc, t­ t­ëng chÝnh trÞ hiÖn nay ph¶i lµ t×nhh×nh nhËn thøc vµ suy nghÜ, cã sù ®èi chiÕu víi t×nh h×nh thùc tiÔn x·héi ta vµ thùc tiÔn diÔn biÕn cña thÕ giíi. Nh÷ng thùc tiÔn ®ã cÇn®èi chiÕu víi nh÷ng nguyªn lý vµ dù ®o¸n mµ ta ®· häc tËp vµthÊm nhuÇn.

Sù ®èi chiÕu nµy sÏ lµmbËt ra nh÷ng sù khËp khÓnh nghiªm träng. Nã ®Æt vÊn ®Ò ta ph¶inhËn thøc thùc tiÔn nh­ thÕ nµo. T«i quan s¸t vµ theo dâi th× t«i thÊy,cã ba lo¹i nhËn thøc:

a) Cã ng­êi ®· thÊy râ lµ nh÷ng nguyªn lý vµ dù ®o¸n cò ®· sai l¹c hoµn toµn víi t×nh h×nh thùc tiÔn tr­íc m¾t. Nh÷ng mµu s¾c lý t­ëng ®Ñp ®Ï tr­íc kia ®· bÞ phai l¹t hÕt vµ bÞ thay thÕ b»ng nh÷ng hiÖn thùc rÊt chua ch¸t vµ mØa mai. C¸ch nhËn thøc nµy ®i ®Õn t©m tr¹ng phÉn né vµ xuÊt hiÖn yªu cÇu ph¶i lý gi¶i chÝnh x¸c t×nh h×nh, dùa vµo kho tµng trÝ thøc cña loµi ng­êi c¶ ë T©y vµ ë §«ng, c¶ kim vµ cæ ®Ó t×m h­íng ®i t­¬ng ®èi chÝnh x¸c vµ thiÕt thùc kh«ng thÓ b¸m vµo nh÷ng gi¸o ®iÒu cøng nh¾c vµ cò kü.

b) Lo¹i thø hai lµ cã nh÷ng ng­êi nhËn thÊy nh÷ng mÆt, nh÷ng bé phËn, nh÷ng khÝa c¹nh thùc tiÔn m©u thuÉn víi c¸c gi¸o ®iÒu. Nh­ng l¹i cho r»ng ®ã lµ do nh÷ng thùc tiÔn míi diÔn biÕn vµ ph¸t triÓn kh«ng ®óng nh­ nh÷ng nguyªn lý ®· cã, nªn n¶y sinh tiªu cùc. Nh÷ng nguyªn lý cò vÉn ®óng. Ph­¬ng h­íng kh¾c phôc hiÖn nay lµ ph¶i kiªn tr× trë l¹i c¸c nguyªn lý ®· cã.

c) Cã nh÷ng ng­êi chØ cã mét hÖ quy chiÕu duy nhÊt vµ cè ®Þnh lµ nh÷ng nguyªn lý gi¸o ®iÒu ®· h×nh thµnh tõ Ýt nhÊt 50 n¨m trë vÒ tr­íc. Hä tuyÖt ®èi vµ thµnh thËt tin vµo hÖ quy chiÕu ®ã, vµ do vËy chØ cã kh¶ n¨ng khu«n khæ tÊt c¶ thùc tiÔn hiÖn nay vµo nh÷ng nguyªn t¾c, quan ®iÓm ®· cã. Cã thùc tiÔn nµo kh¸c víi nguyªn t¾c vµ quan ®iÓm cò vµ do lçi cña thùc tiÔn. Hä muèn b¾t thùc tiÔn ph¶i ®­îc söa ch÷a cho phï hîp víi nguyªn t¾c vµ quan ®iÓm ®· cã. Nh÷ng ng­êi nµy cã ®iÓm gièng víi nh÷ng ng­êi ë ®iÓm b nªn chiÕm mét sè ®«ng tuyÖt ®èi. Cßn th¸i ®é cña c¸c ng­êi nãi trªn còng cã chç kh¸c nhau.

Trong c¸c ng­êi lo¹i a vµ bth× cã ng­êi nhËn thÊy nh÷ng sai lÖch gi÷a nguyªn lý vµ thùc tiÔn,th× th¼ng th¾n vµ phÉn né nãi lªn nh÷ng ®iÒu ®ã. Cã nh÷ng ng­êi th×Êm øc trong lßng, nh­ng kh«ng nãi ra, gi÷ im lÆng, ®Ó ch«n chÆt tronglßng t©m sù cña m×nh.

Cã ng­êi kh«ng d¸m nãi ra,kh«ng muèn nãi ra, v× ph¶i gi÷ v÷ng c¸c ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ t¨ngtiÕn cña m×nh. Còng cã ng­êi th× kh«ng thÌm nãi ra, v× cho r»ng nãi rakh«ng cã ai nghe, nãi ra v« Ých vµ cã h¹i cho m×nh. ThÕ nh­ng nh÷ngng­êi nµy cø «m lÊy mèi day døt trong lßng, cø cã nh÷ng c©u hái "t¹i sao," lµm thÕ nµo ? vµ kh«ng lêi gi¶i ®¸p. ThÕ lµ cãmét sù im lÆng ®¸ng sî. Sù im lÆng nµy cø tiÕp tôc tiÕp nhËn c¸csù gi¶ng gi¶i gi¸o ®iÒu vµ dèt n¸t. Nh÷ng ng­êi nµy còng khã xÕpvµo lo¹i "ngoan ®¹o" hay "c¬ héi". Cãng­êi ngoan ®¹o ch¨ng, th× còng ngoan ®¹o gi¶ vê, mµ ngoan ®¹o gi¶ vê th×còng Ýt nhiÒu c¬ héi råi. T«i kh«ng thÓ ­íc l­îng ®­îc tûlÖ c¸c lo¹i nhËn thøc. Nh­ng qua sù quan s¸t vµ tiÕp xóc cña t«i,t«i ®o¸n ch¾c r»ng thùc sù cã nh÷ng lo¹i nhËn thøc kh¸c nhau nh­ vËy. T×nhtr¹ng t­ t­ëng chÝnh trÞ nh­ vËy, kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n,th× hËu qu¶ cña nã rÊt khã l­êng tr­íc ®­îc thÕ nµo ?

Cho nªn vÊn ®Ò quanträng, then chèt vµ thiÕt yÕu lµ vÊn ®Ò ®èi chiÕu thùctiÔn víi lý thuyÕt. Sù ®èi chiÕu nµy kh«ng thÓ thùc hiÖntïy tiÖn vµ kh«ng thÓ giao cho bÊt cø mét ng­êi nµo hoÆc mét nhãmng­êi nµo nhÊt lµ nh÷ng ng­êi mµ trong thùc tiÔn tá ra bÞ h¹n chÕ vµthËm chÝ ngu dèt. Lµm viÖc nµy, chØ cã thùc hiÖn mét sinh ho¹t d©nchñ ®óng ®¾n vµ trung thùc. BÊt cø mét sù kh«ng trung thùc nµo ®Òukh«ng t×m ®­îc ra ch©n lý vµ ch¾c ch¾n sÏ bÞ trõng ph¹t.

IV. C¶m xóc xu©n h­íng vµomïa xu©n nµo ?

Ta ®ang ë n¨m 1999, KûM·o, lµ n¨m cuèi cïng cña thÕ kû XX. Ta chê n¨m 2000. N¨m 2000 lµ n¨mgiao thõa gi÷a hai thÕ kû. Th«ng th­êng, ta ®Òu mong muèn vµ chóctông nhau n¨m sau tèt ®Ñp h¬n n¨m tr­íc, gÊp n¨m gÊp m­êi lÇn. N¨m 2000lµ n¨m con Rång. Theo biÓu t­îng th× tõ con MÌo mµ trë thµnh con Rång,sù lín m¹nh ®ã ph¶i gÊp 100, gÊp 1000 lÇn. Ta kh«ng nªn ¶o t­ëng nh­ vËy,mµ ta thö nh×n l¹i mét c¸ch b×nh tÜnh vµ thùc tÕ xem ViÖt Nam ta trongn¨m con MÌo nh­ thÕ nµo ?

T«i ®­îc biÕt vµ ®­îctiÕp xóc víi nhiÒu ý t­ëng nhËn ®Þnh ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng n­ícta, thùc tr¹ng bé m¸y l·nh ®¹o vµ qu¶n lý cña ta. T«i ch­a tæng hîp®­îc, t«i muèn ghi l¹i mét sè ý t­ëng ®¸ng chó ý ®Ó tiÕptôc suy nghÜ vµ tr«ng chê cã sù th¶o luËn tæng hîp cho cÈn thËn. §©y lµnh÷ng ý t­ëng cña sù kh¸i qu¸t tãm t¾t, chø kh«ng ph¶i sù nhËn ®Þnhm« t¶.

VÒ bé m¸y l·nh ®¹o vµqu¶n lý x· héi th× cã nhËn ®Þnh r»ng : Bé m¸y cña ta cã 3 ®Æc®iÓm :

1) cång kÒnh qu¸,
2) quan liªu qu¸,
3) bÊt lùc qu¸.

T«i quan s¸t thÊy ®óng nh­vËy. Ch¶ thÕ mµ nã tèn kÐm qu¸, nã chiÕm nhiÒu tµi s¶n cña nhµn­íc qu¸ (nhµ cöa, trô së, phßng häp, nhµ kh¸ch, thiÕt bÞ gi¶itrÝ, xe cé sang träng, ®å dïng hµng "XÞn"). Cã ng­êi ®·quan s¸t thÊy quan chøc n­íc ta sèng sang h¬n c¶ nhµ t­ b¶n cña c¸c n­íclín. Ch¶ thÕ mµ nã kh«ng ®ñ søc n¾m ®­îc thùc tr¹ng t×nh h×nh, kh«ngph©n tÝch vµ dù ®o¸n ®­îc t×nh h×nh mét c¸ch chÝnh x¸c, nã cø ph¶i thay®æi ý kiÕn lu«n lu«n. Nã cø tån t¹i, trong khi nh©n d©n ta gÆp nh÷ngkhã kh¨n cña m×nh, ph¶i kªu oan khiÕu tè, nã kh«ng gi¶i quyÕt hoÆckh«ng gi¶i quyÕt ®­îc. Th× ra Nã (bé m¸y) chØ v× nã th«i, nãÝt t¸c dông v× d©n, do d©n.

§ã lµ thùc tr¹ng ®¸ng buån.Trong bé m¸y, n¹n tham nhòng rÊt phæ biÕn. Mµ tham nhòng th× cã thÓcã 3 cÊp : CÊp thÊp lµ nh÷ng ng­êi l­¬ng kh«ng ®ñ sèng, ph¶i xoay xë,kiÕm ch¸c Ýt nhiÒu ®Ó sèng vµ ®Ó nu«i gia ®×nh. CÊp võa,lµ ®· ®ñ sèng råi, nh­ng muèn xoay xë ®Ó ®êi sèng ®­îc c¶ithiÖn h¬n, sung tóc h¬n mét chót.

C¶ hai cÊp nµy ®Òu cãthÓ nguyªn l­îng vµ th«ng c¶m, chØ cÇn khiÓn tr¸ch c¶nh c¸o vµ ph¶icã ph­¬ng s¸ch c¶i thiÖn ®êi sèng toµn diÖn, chø kh«ng ph¶i chèngtham nhòng mµ gi¶i quyÕt ®­îc. CÊp cao lµ nh÷ng ng­êi cã ®êi sèng ®ñcao råi, nh­ng cßn muèn cao h¬n, cßn muèn chu cÊp cho hä hµng, muèn dµnhcho con ch¸u cña c¶i dåi dµo. B¶n th©n th× cã nhµ råi muèn nhµ sang h¬n, cãxe råi muèn cã xe n÷a "XÞn" h¬n. §å dïng còng cÇn nhiÒuvµ sang h¬n, tiÕp kh¸ch còng cÇn tiÕp kh¸ch sang träng, hµohiÖp h¬n, lµm ¨n th× cÇn thu lîi nhuËn cµng ngµy lín h¬n, tµi s¶n tÝchtr÷ ngµy cµng nhiÒu h¬n.

Träng ®iÓm chèng thamnhòng lµ ë cÊp cao nµy, nh­ng l¹i rÊt khã chèng v× nh÷ng ng­êi nµy b¶nth©n ®· cÊp cao, Ýt nhÊt còng lµ th©n tÝn cña cÊp cao. Cho nªn kh«ng tÝnh®Õn nguån gèc th× døt kho¸t lµ kh«ng chèng tham nhòng ®­îc, ®µnh nh×nbän tham nhòng ph¸ ®Êt n­íc ®Õn tan tµnh råi cïng nhau... chÕthÕt ! Muèn chèng ®­îc tham nhòng ph¶i c¶i c¸ch bé m¸y tõ c¬ cÊu, vËnhµnh vµ chÊt l­îng, nh©n sù.

L¹i nãi vÒ tÝnh chÊt cñax· héi ViÖt Nam hiÖn nay :

- Cã ph¶i lµ n­íc XHCN kh«ng ? HiÓn nhiªn lµ ch­a ph¶i, chØ lµ mét n­íc l¹c hËu, nghÌo ®ãi, ®ang b¾t ®Çu ph¸t triÓn th«i.

- Cã ph¶i lµ n­íc ®ang ®i theo con ®­êng t­ b¶n kh«ng ? Còng kh«ng ph¶i. Lùc l­îng l·nh ®¹o hiÖn nay ®ang c­¬ng quyÕt ®Þnh h­íng cho nã tr¸nh con ®­êng TBCN.

Nh­ng trong x· héi hiÖn nayrâ rµng lµ ®ang cã nh÷ng yÕu tè t­ b¶n, l¹i cã nh÷ng yÕu tè XHCN.Qu¶ thËt n­íc ta cã nh÷ng thµnh tÝch vÒ gi¸o dôc, y tÕ mµ thÕgiíi kiªng nÓ. Nh÷ng thµnh tÝch ®ã ®· xÕp n­íc ta kinh tÕ th×nghÌo nµn vµo lo¹i nhÊt nh×, nh­ng vÒ x· héi th× l¹i vµo lo¹i trungb×nh. Chóng ta l¹i cã rÊt nhiÒu chñ tr­¬ng trong c¸c vÊn ®Ò x· héinh­ ®Òn ¬n ®¸p nghÜa, xãa ®ãi gi¶m nghÌo, tõ thiÖn, l¸ lµnh ®ïml¸ r¸ch. Nhµ t×nh nghÜa, quü t×nh nghÜa, quü cøu ®ãi, quü cøu n¹n...

§ã lµ nh÷ng yÕu tè x·héi chñ nghÜa rÊt ®¸ng tr©n träng. Ta chñ tr­¬ng kinh tÕ nhiÒuthµnh phÇn kinh tÕ thÞ tr­êng, häc tËp vµ sö dông nhiÒu ph­¬ngph¸p t­ b¶n chñ nghÜa, lµm cho kinh tÕ trong mét sè n¨m ph¸t triÓnkh¸ nhanh. §Æc biÖt ta cã mét thµnh tÝch kú diÖu lµ tõ chçthiÕu g¹o ¨n trë thµnh n­íc xuÊt c¶ng g¹o thø nh× thÕ giíi.§iÒu ®ã thùc chÊt lµ do n«ng d©n ®­îc lµm ¨n tù do h¬n, hä®­îc tù lµm chñ trong lµm ¨n h¬n. QuyÒn ®ã cña n«ng d©n ®­îc l·nh®¹o chÊp nhËn. Cho nªn ë ®©y cÇn thÊy lµ l·nh ®¹o thÊy ®­îc quyÒnlµm ¨n cña d©n mµ c«ng nhËn quyÒn ®ã th× sÏ cã thµnh tÝch lín ngay.B¸c Hå x­a kia ®· nãi ®Õn mÊy ch÷ "Tù do lµm ¨n".B¶o ®¶m quyÒn Êy cho d©n th× lÜnh vùc nµo còng sÏ cã nh÷ng thµnh tÝchphi th­êng c¶, ®Æc biÖt trong khoa häc vµ v¨n häc nghÖ thuËt.Chø l·nh ®¹o cã tµi th¸nh còng kh«ng lµm ra ®­îc mét tÊn g¹o hay mét bµih¸t, thËm chÝ cã tµi th¸nh còng kh«ng ®Þnh h­íng, h­íng dÉn cho tõngngµnh, cho c¸c ngµnh ®­îc. C¸i quyÒn tù do lµm ¨n Êy lµ kiÓu t­b¶n hay kiÓu XHCN. T«i thÊy nã lµ c¶ hai vµ nã còng kh«ng ph¶i lµ c¶hai. Nã lµ ®¹o lý th«ng th­êng cña ng­êi ®êi mµ th«i.

GÇn ®©y t«i t×nh cê gÆp métý t­ëng vµ mét kh¸i niÖm thó vÞ : §ã lµ kh¸i niÖm "T­ b¶n quyÒn lùc" vµ cã ng­êi nãi : "T­ b¶n quan chøc" (Capitalisme momen klatura).

Th× ra ngoµi t­ b¶n lµtiÒn cña ta, cã c¸i quyÒn lùc còng trë thµnh t­ b¶n (vèn)®­îc. Lµ quan chøc th× cã quyÒn lùc, mµ quyÒn lùc l¹i lµ c¸i vèn®Ó lµm ¨n!

N­íc ta hiÖn nay ch­a XHCN®­îc, nh­ng cã nh÷ng yÕu tè tèt ®Ñp cña CNXH ; kh«ng ph¶i t­ b¶n,nh­ng râ rµng lµ cã c¸i thø t­ b¶n quyÒn lùc vµ t­ b¶n quan chøc vµ®ã lµ thø t­ b¶n quan liªu, t­ b¶n hoang d·, d· man. §ã còng lµ mét sùthËt. Cã lÏ nhiÒu ng­êi sî c¸i sù thËt nµy. Nh­ng t«i kh«ng cã lýdo g× ®Ó sî nã c¶.

Nh×n nhËn t×nh h×nh ®Êtn­íc hiÖn nay nhÊt thiÕt ph¶i t×m kiÕm ph©n tÝch c¸i sù thËtnµy!

V. Mïa xu©n ®i vÒ ®©u ?

T«i ®· ®­îc biÕt rÊtnhiÒu ng­êi sèt ruét víi nh÷ng lêi kªu ca vµ lªn ¸n c¸c hiÖn t­îngtiªu cùc, cho r»ng "BiÕtråi, khæ l¾m nãi m·i !" vÊn®Ò lµ ph¶i lµm thÕ nµo ? Cã gi¶i ph¸p nµo ®Ó ra khái t×nhtr¹ng nµy. §óng, ®©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc bøc xóc. C¸c c¬ quan l·nh®¹o còng ®· nhiÒu lÇn c¶nh c¸o r»ng t×nh h×nh sÏ cµng ngµy cµng khãkh¨n h¬n, nhiÒu thö th¸ch nghiªm träng h¬n, gay g¾t h¬n. T×nh h×nh®Êt n­íc ®øng tr­íc thö th¸ch gay g¾t thËt. Mçi ng­êi ®Òu cãmét sè ý kiÕn vÒ gi¶i ph¸p. Nh­ng xÐt ra c¸c ý kiÕn gi¶iph¸p (kÓ c¶ ý kiÕn gi¶i ph¸p cña l·nh ®¹o) ®Òu khãthùc hiÖn vµ khã cã hiÖu qu¶, v× nã ch­a xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ph©ntÝch khoa häc míi mÎ, s©u s¾c vµ chÝnh x¸c. Nã cßn xuÊt ph¸t tõ sù n«nnãng, bøc xóc, sèt ruét vµ nã cßn mang nhiÒu nÐt t­ duy cò. Cho nªn nãch­a høa hÑn mét triÓn väng nµo vµ nã ch­a ®­a ra l¹i cho mäing­êi mét hµo høng nµo. T«i kh«ng thÓ kh«ng cã ®iÒu kiÖn®Ó ®Ò xuÊt mét ý kiÕn gi¶i ph¸p nµo. T«i chØ ghi l¹i haiý kiÕn c¶m xóc xu©n nh­ sau:

1- Gi¶i ph¸p s¾p ®­a ra, ph¶i lµ gi¶i ph¸p chiÕn l­îc, nã ph¶i lµ vÊn ®Ò ®­êng lèi kh¸i qu¸t bao trïm, nã sÏ lµm ph­¬ng h­íng cho sù gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cô thÓ nh­ ph¸t triÓn kinh tÕ, quan hÖ ®èi ngo¹i, c¶i c¸ch bé m¸y chèng tham nhòng...

§­êng lèi míi Êy ph¶i lµ®­êng lèi x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc, lÊy ®Êt n­íc, d©n téctæ quèc lµ ®èi t­îng cao nhÊt, môc tiªu cao nhÊt, nã ph¶i tho¸t ra kháinh÷ng loay hoay vÒ ®Þnh tÝnh : XNCH hay TBCN, t¶ hay h÷u, ®á hay tr¾ng,ph¶n ®éng hay c¸ch m¹ng. §­êng lèi Êy lµ mét ®­êng lèi ®­a ®Êt n­ícv­ît qua thö th¸ch, tho¸t khái khã kh¨n ®Ó ®i lªn. §­êng lèi ®ãph¶i ®­a ®­îc ®Êt n­íc ®i lªn phï hîp víi ®Æc ®iÓm ph¸t triÓncña thÕ giíi, hßa nhËp víi nh÷ng b­íc ®i cña khu vùc vµ thÕ giíi,ph¸t huy ®­îc nh÷ng yÕu tè tèt ®Ñp XHCN ®· cã ë trong n­íc vµ nh÷ngph­¬ng ph¸p, nh÷ng c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm cña thÕ giíi TBCN, cñac¸c n­íc d©n chñ x· héi, kh¾c phôc kiÓu t­ duy biÖt ph¸i : "Kh«ng ph¶i lµ ta th× lµ ®Þch". Ph¶i thùc sù t«n träng vµ thùchiÖn khÈu hiÖu rÊt hay ®· cã lµ "ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ mäi ng­êi".

Môc tiªu chiÕn l­îc vµt­ duy chiÕn l­îc ®ã lµ cao nhÊt, nã cao h¬n vµ bao hµm c¶ nh÷ng nguyªnt¾c ®· cã nh­ lµ : kiªn tr× lý t­ëng XHCN; kiªn tr× chñ nghÜaM¸c-Lªnin ; vai trß cña §¶ng Céng S¶n..., chø kh«ng ra ngoµi vµ kh«ng ng­îcl¹i. §¶ng Céng S¶n cÇn ph¶i thu hót trÝ tuÖ toµn d©n ®Ó båi bæ chotrÝ tuÖ cña §¶ng vµ lµm cho §¶ng xøng ®¸ng vai trß t¸c gi¶, tiÒnphong vµ tham m­u cho toµn d©n téc. T«i cho ®ã lµ ph­¬ng h­íng tèt ®ÑpnhÊt.

Môc tiªu chiÕn l­îc vµt­ duy chiÕn l­îc ph¶i ®i ®«i víi vÊn ®Ò chiÕn l­îc nh©n sù,chiÕn l­îc nh©n tµi. ChiÕn l­îc ph¶i b¶o ®¶m sù tuyÓn chän®­îc ng­êi cã thùc tµi ë nh÷ng vÞ trÝ thÝch hîp. HiÖn nay ë rÊtnhiÒu vÞ trÝ cã nh÷ng ng­êi kh«ng xøng ®¸ng, tr¸i ngµnh nghÒ, kh«ng®­îc ®µo t¹o chuÈn bÞ, thËm chÝ cã nhiÒu chç ng­êi kÐm l¹i l·nh®¹o chØ huy ng­êi giái. §ã lµ v× c«ng t¸c tæ chøc nh©n sù chØ tËp trungvµo c¬ quan tæ chøc cña §¶ng, l¹i qu¸ phô thuéc vµo tiªu chuÈn chÝnh trÞvµ yªu cÇu chÝnh trÞ. ChiÕn l­îc nh©n sù míi nªn ph¸t huy truyÒnthèng cña d©n téc : thùc hiÖn phæ biÕn chÕ ®é kh¶o thÝ, s¸th¹ch, thi tuyÓn, nghe ý d©n, dµnh cho d©n quyÒn gi¸m s¸t, quyÒncã ý kiÕn, cã th«ng tin nh©n sù quyÒn nhËn xÐt vµ tham giachän läc. Nh©n sù kh«ng nªn lµ vÊn ®Ò bÝ mËt cña mét nhãmng­êi.

2- Sau khi ®· x¸c ®Þnh môc tiªu chiÕn l­îc vµ t­ duy chiÕn l­îc råi, th× nã sÏ lµ c¨n cø, lµ chç dùa v÷ng ch¾c ®Ó chØ ®¹o t­ t­ëng cho c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ : VÒ kinh tÕ, vÒ ®èi ngo¹i, vÒ v¨n hãa, vÒ an ninh quèc phßng, vÒ c¸c vÊn ®Ò x· héi vµ nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ hßa hîp, ®oµn kÕt d©n téc, mét c¸ch nhÊt qu¸n c¶ nãi vµ lµm.

§­îc nh­ thÕ, sÏ mauchãng kh«i phôc lßng tin vµ tinh thÇn ®oµn kÕt toµn d©n, t¹o nªn hµohøng míi vµ søc m¹nh míi.

Trong t×nh h×nh cã rÊtnhiÒu mÆt m©u thuÉn, cã rÊt nhiÒu mèi quan hÖ phøc t¹p, ta ph¶idù ®o¸n mçi chÝnh s¸ch, mçi gi¶i ph¸p ®Òu sÏ cã mÆt ®­îc,mÆt kh«ng ®­îc (hoÆc lµ mÆt thiÖt, mÆt mÊt) mÆt ph¶i tr¶ gi¸.Cã khi mÆt ®­îc lín h¬n, mÆt mÊt nhá h¬n. Nh­ng còng cã khi mÆt ®­îcnhá h¬n, nh­ng l¹i kh«ng cã kh«ng ®­îc, th× vÉn ph¶i chÊp nhËn. CÇn cãnh÷ng dù ®o¸n nh­ vËy ®Ó c©n nh¾c mçi chÝnh s¸ch, cã ®¹t ®­îcmÆt ®­îc lín tèi ®a vµ mÆt mÊt, thiÖt nhá ®Õn møc thÊp nhÊt.Ph¶i dù ®o¸n mçi chÝnh s¸ch cña ta ®­îc c¸i g× ®ã, th× còng ph¶itr¶ gi¸ mét c¸i g× ®ã. Ta cÇn c©n nh¾c tÝnh to¸n ®Ó sù tr¶ gi¸ lµnhá ë møc ta chÞu ®ùng ®­îc, xøng ®¸ng víi c¸i ta ®­îc. C¸i ®­îc vµc¸i ph¶i tr¶ gi¸ ph¶i cã sù ®ång thuËn cña nh©n d©n vµ cña ®èi t¸c.TuyÖt ®èi kh«ng nªn ¶o t­ëng lµ mçi chÝnh s¸ch ta ®­a ra lµ chØcã ®­îc vµ hoµn toµn ®­îc, kh«ng muèn tr¶ gi¸ chót nµo. VÝ dô tù dong«n luËn cã nhiÒu c¸i ®­îc, nh­ng còng ph¶i tr¶ gi¸ lµ cã nhiÒukhã chÞu. Tù do bÇu cö còng cã nhiÒu c¸i ®­îc vµ còng ph¶i cã c¸iph¶i tr¶ gi¸ lµ ta kh«ng thÓ tù tung tù t¸c 100%...

TrÇn §é