Vµo nh÷ng ngµy ®Çu n¨m 1998, «ng TrÇn §é, mét t­íng l·nh håi h­u cña qu©n ®éi céng s¶n ViÖt Nam, ®· viÕt mét bµi nhËn ®Þnh vÒ t×nh h×nh ®Êt n­íc vµ vÒ vai trß cña ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam. Liªn Minh ViÖt Nam Tù Do xin ®­îc loan t¶i nguyªn v¨n bµi viÕt nãi trªn cña «ng TrÇn §é vµ kªu gäi mäi ng­êi gãp phÇn phæ biÕn réng r·i.

KÝnh göi:

• §¶ng
• Quèc héi
• ChÝnh Phñ
• Vµ c¸c b¹n quan t©m

T«i xin göi mét bµi viÕt cña t«i. §©ykh«ng ph¶i lµ mét bµi viÕt ngÉu høng vÒ mét vÊn ®Ò cô thÓmµ lµ nh÷ng ý nghÜ ®­îc tÝch lòy tõ l©u vÒ §Êt N­íc vµ vÒ§¶ng, lµ ý kiÕn gãp víi tÊt c¶ c¸c Héi NghÞ Trung ¦¬ng vµ §¹ihéi 9 s¾p tíi. §©y lµ nh÷ng giät m¸u v¾t ra tõ trong tim mét ng­êi tõnhiÒu chôc n¨m nay. §ã lµ mét ng­êi chØ kh¸t khao ®­îc ph¸t biÓuvµ ®­îc th¶o luËn vÒ §Êt N­íc vµ vÒ §¶ng

Th©n KÝnh
TrÇn §é

I- Mét lÇn n÷a, nh×n th¼ng vµo sùthËt

1- C¸ch ®©y ch­a l©u, qua c¸c ph­¬ng tiÖnth«ng tin ®¹i chóng, t×nh h×nh ®Êt n­íc ®­îc m« t¶ nh­ ®ang "ëtrªn con ®­êng th¾ng lîi to lín", nh­ "®· tho¸t khái khñngho¶ng kinh tÕ - x· héi", nh­ "®Çy khëi s¾c", "®ÇykhÝch lÖ", "®Çy phÊn khëi", "®Çy høa hÑn",...vµ ®ang "chuyÓn sang giai ®o¹n ph¸t triÓn míi, thùc hiÖnhiÖn ®¹i hãa, c«ng nghiÖp hãa". ThÕ råi, nh÷ng ngµy gÇn®©y, còng l¹i qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, ng­êi ta nghethÊy nµo sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®· "ch÷ng l¹i", nµo ®êisèng nhiÒu vïng, ®Æc biÖt ë n«ng th«n, gÆp nhiÒu khã kh¨n, nµotÖ n¹n x· héi, ®Æc biªt lµ n¹n tham nhòng, ®ang cã chiÒu h­íngt¨ng lªn... Nh÷ng biÕn ®éng ë Th¸i B×nh vµ mét vµi n¬i kh¸c ®­îc nãitíi mét c¸ch hÕt søc dÌ dÆt, nh­ng còng ®ñ cho thÊy ®Êt n­íc ®angtr¶i qua nh÷ng bÊt æn míi. Mét vµi tê b¸o muèn th«ng tin ®óng sù thËt cñat×nh h×nh ®· bÞ phª ph¸n hoÆc cÊm ®o¸n (nh­ tê TiÒn Phong sau mét lo¹tbèn bµi viÕt vÒ Th¸i B×nh ®· ph¶i "xin lçi b¹n ®äc"v× bµi viÕt ch­a thËt "s¸t hîp víi thùc tÕ", trong khithËt ra chØ míi nãi lªn mét phÇn nhá sù thËt ®· vµ ®ang x¶y ra). Trong d­luËn x· héi, næi lªn nh÷ng b¨n kho¨n lín: ThÕ nµy lµ nh­ thÕ nµo?§Êt n­íc ®ang ®i lªn hay ®ang dõng l¹i? MÆt s¸ng lµ chÝnh hay lµ mÆt tèilµ chÝnh?

Râ rµng ë ®©y cã vÊn ®Ò, mµ l¹i lµ vÊn®Ò rÊt c¬ b¶n: ®¸nh gi¸ t×nh h×nh nh­ thÕ nµo ®©y? Kinh nghiÖmlÞch sö ®· cho chóng ta nhiÒu bµi häc vÒ mÆt nµy. §¸nh gi¸®óng th× hµnh ®éng ®óng, ng­îc l¹i, ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng sÏ ®Èy tíinh÷ng hµnh ®éng kh«ng tr¸nh khái sai lÇm. Chóng ta cßn nhí nh­ in bµihäc cña ®¹i héi VI cña §¶ng: c«ng cuéc ®æi míi chØ cã thÓ ®Òra vµ tiÕn hµnh mét c¸ch m¹nh mÏ d­íi khÈu hiÖu lay ®éng lßngng­êi: "Nh×n th¼ng vµo sù thËt !", dï tr­íc ®ã ch­a l©u,nh÷ng bµi ca "th¾ng lîi", "tiÕn lªn" vÉn®­îc h¸t ån µo trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Víi bµihäc cßn nãng hæi Êy, t«i rÊt hoan nghªnh viÖc thñ t­íng Phan V¨nKh¶i ®· nh¾c l¹i ph­¬ng ch©m "Nh×n th¼ng vµo sù thËt" trongb¸o c¸o t¹i kú häp thø hai cña Quèc héi khãa X võa råi. §óng lµ chØcã theo ph­¬ng ch©m nµy, chóng ta míi ph©n tÝch ®­îc ®óng t×nh h×nhhiÖn nay cña ®Êt n­íc.

2- VËy, t×nh h×nh ®Êt n­íc hiÖn nay lµnh­ thÕ nµo?

Nãi cho ®óng, qua m­êi n¨m ®æi míi, ®Êtn­íc ®· cã nhiÒu thay ®æi tÝch cùc vµ sù ®¸nh gi¸ vÒ mét sèth¾ng lîi trong c«ng cuéc ®æi míi cã c¬ së. T«i xin phÐp kh«ng nªu l¹inh÷ng th¾ng lîi cã thËt ®ã ë ®©y, kh«ng ph¶i v× t«i "quªn"hoÆc "coi nhÑ", mµ lµ v× nh÷ng th¾ng lîi ®ã ®· ®­îc nãiqu¸ nhiÒu (qu¸ ®Çy ®ñ) trªn c¸c diÔn ®µn chÝnh thøc. ChØ nãi riªngtrong lÜnh vùc kinh tÕ, ai l¹i kh«ng vui mõng khi biÕt r»ng, víi chÝnhs¸ch "më cöa" cña ta, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c tæchøc tµi chÝnh quèc tÕ ®· rãt hµng tû ®« la vµo ®Ó gióp tat¹o dùng nh÷ng c¬ cÊu h¹ tÇng ban ®Çu, nh÷ng doanh nghiÖp liªn doanh...hoÆc n­íc ta tõ chç ph¶i nhËp khÈu l­¬ng thùc, b©y giê ®· cã thÓxuÊt khÈu hµng n¨m 2- 3 triÖu tÊn g¹o? Møc sèng vËt chÊt nãi chung ®ónglµ cã kh¸ lªn ®èi víi mét bé phËn d©n c­ kh«ng nhá, v©n v©n vµ v©n v©n.

§iÒu ®¸ng nãi lµ lÏ ra, bªn c¹nh sù nªucao nh÷ng th¾ng lîi ®ã, chóng ta ph¶i ph©n tÝch mét c¸ch tØnh t¸o ngay tõ®Çu nh÷ng mÆt xÊu, nh÷ng m©u thuÉn ®· lé râ hay cßn tiÒm Èn, nh÷ngnguy c¬ lín ®èi víi bÊt æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn mµ b©y giê chóng ta®ang thÊy râ nh÷ng ®iÒu ®ã næi lªn thµnh mÆt chñ yÕu cña t×nhh×nh ®Êt n­íc.

ChØ cÇn ®Æt ra mét sè c©u hái ®¬n gi¶n lµ®ñ thÊy nh­ thÕ.

- T¹i sao lu«n lu«n nhÊn m¹nh "kinhtÕ quèc danh lµ chñ ®¹o", trong khi ®ã lµ mét khu vùc kÐmhiÖu qu¶ nhÊt vµ lµ nh÷ng "æ" tham nhòng ghª gím nhÊt?

- T¹i sao kh«ng huy ®éng ®­îc nguån vèn trongn­íc (nh­ ®· dù tÝnh lµ ph¶i t­¬ng ®­¬ng víi nguån vèn vay m­în tõn­íc ngoµi) ®Ó tõ 1996 ®Õn n¨m 2000 ph¶i cã sè vèn 40- 50 tû®« la, ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ®­a GDP ®Çu ng­êilªn 400 ®« la mét n¨m vµo n¨m 2000?

- T¹i sao cã hiÖn t­¬ng c¸c nhµ ®Çu t­n­íc ngoµi trë nªn dÌ dÆt h¬n trong viÖc ®­a vèn vµo n­íc ta, thËmchÝ mét sè doanh nghiÖp n­íc ngoµi cßn rót vèn ®i?

- T¹i sao kh«ng ®Èy lïi ®­îc n¹n tham nhòngcã hiÖu qu¶, mµ cßn ®Ó nã tha hå hoµnh hµnh mét c¸ch rÇm ré vµ®Çy th¸ch thøc còng gièng nh­ hiÖn nay?

- T¹i sao ng­êi d©n, trong hoµn c¶nh møc sèngcã t¨ng lªn, kh«ng thiÕt tha gãp c«ng, gãp cña vµo c«ng cuéc x©y dùng®Êt n­íc nh­ §¶ng kh«ng ngõng kªu gäi ? ThËm chÝ ë mét sè n¬i ng­êid©n cßn chèng l¹i c¸c tæ chøc §¶ng vµ ®øng lªn ®Êu tranh (kh«ng thÓdïng c¸ch nãi nµo kh¸c h¬n) ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh?

- T¹i sao ®­êng lèi ®æi míi vµ më cöa ®·®­a tíi mét sù ph©n hãa x· héi s©u s¾c ®Õn thÕ, ®­a ®Õn sùlµm giµu bÊt chÝnh vµ ®Çy th¸ch thøc cña mét bé phËn nhá - chñ yÕu lµtrong c¸n bé, ®¶ng viªn cã chøc nh­ thÕ?

Nh©n ®©y t«i xin nãi r»ng : cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ hÕt ý nghÜa cña nh÷ng biÕn ®éng ®· vµ ®ang x¶y ra ë Th¸i B×nh. Cã thÓ nãi ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn cã hµng v¹n n«ng d©n tù tËp hîp l¹i ®Ó tranh ®Êu chèng "c­êng hµo míi" mét c¸ch m¹nh mÏ vµ ®Òu kh¾p nh­ vËy. N«ng d©n Th¸i B×nh, nh­ t«i ®· trùc tiÕp thÓ nghiÖm, tõ l©u vèn lµ mét c¬ së x· héi v÷ng ch¾c cña §¶ng trong ®Êu tranh c¸ch m¹ng, kh¸ng chiÕn vµ x©y dùng ®Êt n­íc. ThÕ mµ chÝnh nh÷ng ng­êi n«ng d©n Êy b©y giê l¹i quay l­ng l¹i víi c¸c tæ chøc c¬ së §¶ng (còng tøc lµ víi §¶ng) ®Ó tù b¶o vÖ, ®iÒu mµ t«i ch­a bao giê h×nh dung næi. T«i e r»ng nh÷ng biÕn ®éng ë Th¸i B×nh cã thÓ b¸o hiÖu mét t×nh tr¹ng nguy hiÓm h¬n nhiÒu víi §¶ng, nÕu kh«ng nghiªm tóc rót ra nh÷ng bµi häc ®óng ®¾n (vµ ®au ®ín n÷a) tõ t×nh h×nh ®ã.

- T¹i sao ®Ó cai trÞ ®Êt n­íc, ta cÇnnhiÒu bé m¸y ®å sé ®Õn thÕ, mµ c¸c cuéc vËn ®éng (chèng thamnhòng, bu«n lËu, tÖ n¹n x· héi) ®Òu hÇu nh­ kh«ng cã hiÖu qu¶?

V©ng, chØ cÇn ®Æt ra bÊy nhiªu c©u hái th«icòng ®ñ thÊy r»ng t×nh h×nh ®Êt n­íc hiÖn nay kh«ng chØ cã nh÷ngth¾ng lîi, nh÷ng thµnh c«ng, mµ cßn hiÖn ra d­íi nh÷ng bé mÆt ng­îcl¹i, khiÕn cho nh÷ng ng­êi d©n b×nh th­êng lÊy lµm lo ng¹i tr­íc métcuéc khñng ho¶ng x· héi míi, cã thÓ cßn nghiªm träng h¬n lÇn tr­ícnhiÒu.

T«i kh«ng ph¶i lµ nhµ tiªn tri, t«i chØ nªu ramét gi¶ thuyÕt cã thÓ cã, ®Ó cïng nhau suy nghÜ. Dï sao còngkh«ng thÓ lÈn tr¸nh vÊn ®Ò. Ph¶i ®Æt nã ra mét c¸ch th¼ng th¾n vµxin nh¾c l¹i, theo huíng "Nh×n th¼ng vµo sù thËt ".

II- Nguyªn nh©n ë ®©u?

T×nh h×nh chung cña x· héi hiÖn nay lµ: tuy®· ®¹t ®uîc nh÷ng thµnh tùu quan träng vÒ mÆt t¨ng tr­ëng kinhtÕ (mµ nh÷ng thµnh tùu nµy còng cÇn ®­îc ®¸nh gi¸ ®óng møc, kh«ngthæi phång lªn theo "chñ nghÜa thµnh tÝch", mét c¨n bÖnhcò muèn t¸i ph¸t trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi, tinh vi h¬n, nh­ trªn b¸ochÝ cã nh¾c tíi), nh­ng n­íc ta vÉn lµ mét n­íc nghÌo khæ vµ l¹c hËu,víi nh÷ng nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng lín, víi nh÷ng hçn lo¹n kinh tÕvµ x· héi ngµy cµng t¨ng. Hai môc tiªu tr­íc m¾t th­êng ®­îc nh¾c ®inh¾c l¹i lµ æn §Þnh vµ Ph¸tTriÓn trªn thùc tÕ ®ang trëthµnh nh÷ng c¸i ®Ých ngµy cµng xa h¬n. Céng vµo ®ã, cuéc khñng ho¶ng tµichÝnh - tiÒn tÖ trong vïng §«ng Nam ¸ vµ §«ng ¸®ang g©y ra thªmnhiÒu khã kh¨n míi, thËm chÝ nh÷ng ®×nh ®èn míi, khiÕn x· héikh«ng yªn. Nh×n chung, kh«ng khÝ x· héi ®· mÊt ®i sù høng khëi ban ®Çu,thay vµo ®ã lµ t×nh tr¹ng lo ©u, ch¸n n¶n ®ang cho¸n lÊy nhiÒu tÇng lípd©n c­ réng lín. Mèi nguy hiÓm lµ ë chç nh÷ng tiÒm n¨ng bªn trong(néi lùc) kh«ng ®­îc ph¸t huy vµ chóng ta ngµy cµng lÖ thuéch¬n vµo nh÷ng nguån vèn bªn ngoµi ®ang dÇn dÇn co hÑp l¹i. Trong khi ®ã,nh÷ng tÖ n¹n x· héi l¹i ph¸t triÓn m¹nh mÏ tíi møc kh«ng thÓkh¾c phôc ®­îc (ma tóy, tham nhòng ch¼ng h¹n), sè ng­êi lµm giµunhanh chãng mét c¸ch bÊt chÝnh (trong ®ã kh¸ nhiÒu ng­êi dùa vµo chøcquyÒn) cïng víi t×nh tr¹ng bÇn cïng hãa cña mét bé phËn d©n c­ ngµycµng lín (chñ yÕu ë n«ng th«n) ®ang g©y ra mét t©m lý bÊtm·n ngµy cµng s©u réng trong x· héi. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu cã thÓ ®­atíi nh÷ng biÕn ®éng vµ xung ®ét x· héi thËt khã l­êng, nh­ t×nh h×nhTh¸i B×nh cho thÊy.

§øng tr­íc t×nh h×nh Êy, rÊt nhiÒu ng­êit©m huyÕt (trong ®ã cã nh÷ng c¸n bé c¸ch m¹ng l·o thµnh tõng g¾n bã c¶cuéc ®êi víi sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc vµ c¸ch m¹ng x· héi) ®angb¨n kho¨n t×m hiÓu nh÷ng nguyªn nh©n ®­a tíi t×nh h×nh Êy. Muèn haykh«ng ®· xuÊt hiÖn nh÷ng nhËn thøc kh¸c nhau vÒ x· héi hiÖn nay.Nh­ng nh÷ng tiÕng nãi Êy chØ bã hÑp trong nh÷ng trao ®æi ý kiÕntrong tõng nhãm nhá.

LÏ ra, trong mét hoµn c¶nh nh­ vËy, cÇn cãnh÷ng trao ®æi th¼ng th¾n, x©y dùng thËt réng r·i trªn b¸o chÝ, trong c¸ctæ chøc x· héi, c¶ trong §¶ng n÷a. Nh­ng trí trªu thay, lóc nµy l¹i thÊyxuÊt hiÖn nhiÒu sù cÊm ®o¸n h¬n trong lÜnh vùc ng«n luËn. RÊtnhiÒu nguy c¬ cã thÓ tr¸nh ®­îc, nÕu nh­ nh÷ng vÊn ®Ò cña®Êt n­íc ®­îc ®em bµn mét c¸ch cëi më ®Ó huy ®éng ®­îc søc m¹nhtrÝ tuÖ cña d©n téc. Mét sè ng­êi viÖn cí kh«ng ®Ó cho kÎ thïxen vµo c«ng viÖc néi bé cña ta, nh­ng trªn thùc tÕ hÇu hÕt nh÷ngmÆt tiªu cùc cña x· héi hiÖn nay lµ do chÝnh "ta" g©y ra.(Mét ®iÒu thËt buån c­êi lµ, ®· cã ng­êi gi÷ c­¬ng vÞ quan trängnãi r»ng "kÎ ®Þch g©y ra n¹n tham nhòng ®Ó ph¸ ho¹i ®Êt n­ícta", trong khi chÝnh nh÷ng ng­êi ®­îc giao tr¸ch nhiÖm ®iÒutra nh÷ng biÕn ®éng ë Th¸i B×nh, ch¼ng h¹n, ®· b¸o c¸o lµ kh«ng thÊycã bµn tay kÎ thï ®øng ®»ng sau nh÷ng chèng ®èi cña n«ng d©n Th¸i B×nh).VËy mµ ta vÉn cho r»ng ta rÊt d©n chñ vµ "xin nhiÒu ý kiÕn"mäi ng­êi. T«i kh«ng ng©y th¬ t­ëng r»ng hiÖn nay kh«ng cã "kÎthï" n÷a, nh­ng ®õng c­êng ®iÖu ®iÒu ®ã ®Ó råi nh×nai còng ra "kÎ thï". Vµ kinh nghiÖm cho thÊy r»ng "kÎthï" chØ cã thÓ th©m nhËp vµ ph¸ ho¹i ta ®­îc, khi chÝnh chóngta tù b­ng bÝt sù thËt, gièng nh­ mét ng­êi m¾c bÖnh l¹i b­ng bÝt c¨nbÖnh cña m×nh. NÕu chóng ta ®Ó cho "kÎ thï" n¾mlÊy ngän cê "sù thËt" th× chóng ta sÏ ngµy cµng r¬i vµot×nh tr¹ng hiÓm nghÌo v× giÊu bÖnh vµ kh«ng cho ai chuÈn ®o¸n c¶.T«i ch­a nãi tíi mét ®iÒu ®¸ng lo ng¹i n÷a lµ ®Ó cho nh÷ng kÎ c¬héi chñ nghÜa nh¶y ra h¹ bÖ, nãi xÊu lung tung, ®¸nh ®Êm lung tung, b¹ aicòng coi lµ "kÎ thï", g©y hçn lo¹n trong giíi trÝ thøc,v¨n nghÖ sü, vµ tiÕc thay cã c¶ mét tê b¸o cña ngµnh c«ng an ®anglµm "bÖ phãng" cho nh÷ng kÎ ®ã.

Xin trë l¹i víi c©u hái : T×nh tr¹ng x· héi®¸ng lo ng¹i nh­ ®· nãi trªn ®©y lµ do ®©u ? T«i kh«ng cã thamväng ph©n tÝch ®Çy ®ñ vÒ vÊn ®Ò nµy, chØ xin nªu ra mét sèý kiÕn:

1- MÆc dÇu tuyªn bè môc tiªu cña n­íc tahiÖn nay lµ "ph¸t triÓn kinh tÕ, d©n giµu n­íc m¹nh, x·héi c«ng b»ng vµ v¨n minh", nh­ng vÉn nhÊn m¹nh "kiªn tr×®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa". Nh­ vËy, n¶y sinh mét m©u thuÉnkh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc, bëi v× c¶ vÒ lý thuyÕt lÉnvÒ thùc tiÔn, kinh tÕ thÞ tr­êng - ®iÒu kiÖn tÊt yÕu®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - kh«ng thÓ ®i ®«i víi ®Þnh h­íng x·héi chñ nghÜa ®­îc. Cuèi cïng, hoÆc mÆt nµy lo¹i bá mÆt kia, hoÆc ®Î ramét tr¹ng th¸i kinh tÕ hçn lo¹n, kh«ng ra kinh tÕ thÞ tr­êng, còngkh«ng ra kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. Thùc tÕ nhiÒu n¨m qua cho thÊyr»ng: nÒn kinh tÕ cña ta chØ míi khëi s¾c ®­îc Ýt l©u, råi dÇn dÇn"ch÷ng l¹i" thËm chÝ bÕ t¾c, vµ hçn lo¹n. C¬ cÊu"n¨m thµnh phÇn kinh tÕ" kh«ng thÓ trë thµnh hiÖn thùc khivÉn nhÊn m¹nh Kinh TÕ Quèc DoanhLµ Chñ §¹o. Mäi ng­êi ®ÒubiÕt khu vùc kinh tÕ quèc doanh Êy ®· thua lç nh­ thÕ nµo,h»ng n¨m nhµ n­íc ph¶i cÊp cho nã nh÷ng kho¶n trî cÊp to lín nh­ thÕnµo, vµ nã trë thµnh mét nguån tham «, l·ng phÝ ghª gím nh­ thÕ nµo?Kh«ng thÓ bá kinh tÕ quèc doanh v× trong mét sè lÜnh vùc nµo ®ã nãvÉn cßn lµ cÇn thiÕt, nh­ng ®Æt nã thµnh chØ ®¹o th× chØ cã nghÜa lµtriÖt tiªu hoÆc lµm suy yÕu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, nhÊt lµkinh tÕ t­ nh©n. Ng­êi ta rÊt ng¹i nãi tíi ph¸t triÓn kinh tÕ t­nh©n v× nh­ vËy lµ "®i trÖch h­íng x· héi chñ nghÜa". Do®ã, kinh tÕ quèc doanh th× trë thµnh mét g¸nh nÆng tµi chÝnh cña nhµn­íc, trong khi nh÷ng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕkh¸c th× bÞ k×m h·m. Nguån vèn kh«ng t¹o ra ®­îc tõ kinh tÕ quèc doanh,cßn nguån vèn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c th× kh«ng ®­îc kh¬i dËy.§· nhiÒu n¨m råi, nhµ n­íc ®Ò ra huy ®éng nguån vèn "trongd©n"nh­ng cho ®Õn nay cã thÓ nãi nguån vèn Êy vÉn "ngñyªn". Ng­êi ta rÊt sî ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng kinhtÕ, v× nh÷ng cuéc c¶i t¹o kinh tÕ tr­íc ®©y còng nh­ "®Þnhh­íng x· héi chñ nghÜa" hiÖn nay, lµm cho ng­êi ta lo sî khi bávèn ra. §iÒu rÊt nguy hiÓm n÷a lµ víi "®Þnh h­íng x· héichñ nghÜa" kia, Nhµ n­íc rÊt réng tay trong viÖc cÊp tÝn dông chokhu vùc kinh tÕ quèc doanh, khiÕn cho tÝn dông kh«ng thu håi ®­îc, c¸cng©n hµng ®øng tr­íc nguy c¬ ph¸ s¶n.

Lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t triÓn kinhtÕ khi kh«ng cã nguån vèn bªn trong lµm mét chç dùa c¬ b¶n? Më cöacho ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®i vay n­íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèctÕ ­ ? §óng lµ hiÖn nay chóng ta ®ang lµm nh­ vËy. Nh­ vËy lµ ®óngvµ cÇn thiÕt. Nh­ng, mét mÆt, vèn ®Çu t­, ®Çu t­ nhiÒu hay Ýtkh«ng phô thuéc vµo ta, mµ vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm ¨n sinh l·i trªnthÞ tr­êng (kinh nghiÖm nhiÒu n­íc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ cho thÊyc¸c nhµ ®Çu t­ s½n sµng rót vèn rÊt nhanh mét khi hä kh«ng kiÕm l·i®­îc, ®Èy nÒn kinh tÕ c¸c n­íc ®ã vµo c¬n nguy khèn ch­a tõngthÊy). MÆt kh¸c, kh«ng thÓ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, nÕu kh«ng t¹ora m«i tr­êng ®Çu t­ cã lîi, mµ m«i tr­êng ®Çu t­ Êy còng ph¶i ®¸pøng víi yªu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ.Vµ nh­ ®· biÕt, nh÷ng yªu cÇu nµy lµ cña kinh tÕ thÞ tr­êng tù dotrªn thÕ giíi, ng­îc l¹i víi "®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa".Cµng cè duy tr× ®Þnh h­íng nµy, nguån ®Çu t­ bªn ngoµi cµng co l¹i. Nguånvèn bªn ngoµi nÕu kh«ng mÊt th× kh«ng cßn ®¸ng kÓ.

Chóng ta ph¶i lµm mét sù lùa chän (kh¸kh¾c nghiÖt ®èi víi nh÷ng ng­êi chñ tr­¬ng "®Þnh h­íng x· héichñ nghÜa") ®Ó cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sùph¸t triÓn kinh tÕ, vµ sù lùa chän nµy kh«ng thÓ ®­îc thùchiÖn theo lèi nãi nhËp nh»ng "kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnhh­íng x· héi chñ nghÜa". Gi÷a hai c¸i, ph¶i chän lÊy mét, kh«ngthÓ "b¾t c¸ hai tay". LÊy sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña®Êt n­íc hay lÊy ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa? C©u tr¶ lêi sÏ kh«ng khã,NÕu LÊy Lîi Ých §Êt N­íc MµKh«ng Ph¶i LÊy Lîi Ých Cña §¶ng Lµm §Çu. Nãi c¸ch kh¸c, sù ph¸t triÓn kinh tÕ buéc ph¶i tõ básù lùa chän theo "hÖ t­ t­ëng" do §¶ng ®Ò x­íngvµ thùc chÊt lµ do §¶ng ¸p ®Æt lªn toµn x· héi. KÐo dµi t×nh tr¹ng n­íc®«i, ®Êt n­íc sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn b×nh th­êng,thay vµo ®ã chØ lµ mét sù hçn lo¹n cã lîi cho nh÷ng kÎ "®ôcn­íc bÐo cß", kh«ng cã lîi g× cho tuyÖt ®¹i ®a sè d©n c¶,

Trªn ®©y t«i chØ ®­a ra mét vÝ dô vÒnguån vèn ®Ó chøng minh. Cßn cã thÓ chøng minh b»ng nhiÒu vÝ dôkh¸c.

2- Sù ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖttrong bèi c¶nh thÕ giíi vµ trong n­íc ®Çy biÕn ®éng hiÖn nay,b¾t buéc ph¶i cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÝch hîp vµ ®uîc mäing­êi, Ýt ra lµ cña ®a sè nh©n d©n, t¸n thµnh. Cho ®Õn nay, chóng tach­a cã mét chiÕn l­îc nh­ vËy. Nãi cho ®óng, §¶ng ®· ®­a rachiÕn l­îc "ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghiÖp hãa vµhiÖn ®¹i hãa". Nh­ng ngoµi nh÷ng c©u ch÷ chung chung, ch­a cã métchiÕn l­îc cô thÓ vµ thÝch hîp cã lîi cho toµn d©n téc. Vµ trªnthôc tÕ, nh÷ng ng­êi cÇm quyÒn ®­a n­íc ta ®i theo m« h×nh nh÷ng"con hæ", "con rång" ë c¸c n­íc §«ng ¸ vµ§«ng Nam ¸ (Hµn quèc, Th¸i Lan, Malaysia...). ChiÕn l­îc ph¸t triÓnkinh tÕ theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa (m« h×nh "x« viÕt")tr­íc ®©y ®· ®Èy ®Êt n­íc vµo mét th¶m tr¹ng kinh tÕ vµ x· héi,vµ b©y giê viÖc theo ®uæi theo "m« h×nh" nh÷ng con hæ, conrång còng ch¼ng høa hÑn ®iÒu g× tèt lµnh c¶. Lµm thÕ nµo ®Óph¸t triÓn kinh tÕ, ®Ó hiÖn ®¹i hãa mét c¸ch phï hîp víinh÷ng xu thÕ chung cña thêi ®¹i, còng nh­ víi nh÷ng ®iÒu kiÖnlÞch sö vµ v¨n hãa n­íc ta, lµm thÕ nµo ®Ó mçi ng­êi d©n(kh«ng trõ mét khu vùc nµo, dï lµ thµnh thÞ hay n«ng th«n, dï lµ miÒnxu«i hay miÒn ng­îc, dï lµ phÝa b¾c hay phÝa nam) ®Òu hµo høng gãpphÇn tham gia vµ ®Òu ®­îc h­ëng nh÷ng thµnh qu¶ cña hiÖn ®¹i hãa-®ã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng bµi to¸n dÔ gi¶i quyÕt. ChØ cã huy ®éng ®­îc Søc M¹nh TrÝ TuÖ cña mäi tÇng líp x· héi, thËm chÝ cña c¸c c¸ nh©n, míicã thÓ lµm ®­îc ®iÒu ®ã. Vµ nh­ vËy, kh«ng ph¶i chØ cã métph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt mµ cã thÓ cã rÊt nhiÒu ph­¬ng ¸n kh¸cnhau.

HiÖn nay, chóng ta gÇn nh­ chØ cã métph­¬ng ¸n vµ ph­¬ng ¸n Êy ®­îc coi lµ ®éc t«n, chØ v× ®ã lµ ph­¬ng¸n cña §¶ng. Kh«ng ai ®­îc phÐp ®Ò x­íng nh÷ng ph­¬ng ¸n kh¸c,kh«ng ai ®­îc th¶o luËn mét c¸ch tù do vÒ ph­¬ng ¸n duy nhÊt ®·®­îc ®­a ra. §ã lµ nãi vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn chung, ch­anãi tíi nh÷ng chiÕn l­îc cô thÓ trong tõng lÜnh vùc. T«i tin r»ngtrong nh©n d©n ta, nhÊt lµ trong giíi trÝ thøc (kÓ c¶ trong vµ ngoµin­íc), cã rÊt nhiÒu ý kiÕn hay, mµ nÕu ®­îc nãi lªn, ®­îccä x¸t víi nhau, ®­îc tranh c·i tù do, th× sÏ ph¸ vì ®­îc sù bÕt¾c vÒ trÝ tuÖ, do ®ã sÏ cã lîi cho viÖc t×m kiÕm mét con®­êng ®i thÝch hîp cho ®Êt n­íc lóc nµy. Nãi c¸ch kh¸c, ®êi sèng trÝtuÖ ch­a ®­îc cëi më, g¸nh nÆng ®éc t«n cßn ®Ì nÆng lªn ®Çu ãc conng­êi, nh÷ng ý kiÕn kh¸c víi chÝnh thèng bÞ coi lµ "chèng®èi ", ®ã chÝnh lµ mét trongnh÷ng nguyªn nh©n quan träng ®­a tíi t×nh tr¹ng gÇn nh­ t¾c tÞ vÒchiÕn l­îc ph¸t triÓn hiÖn nay.

3- VÒ mÆt quyÒn lùc, tuy trªn c¸c v¨nb¶n chÝnh thøc ®Òu nãi quyÒn lùc chÝnh trÞ n­íc ta "do d©n,v× d©n vµ cña d©n", råi "d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©nkiÓm tra", nh­ng trªn thùc tÕ kh«ng ph¶i nh­ vËy. TÊt c¶mäi c¸i ®Òu do §¶ng - nãi cho ®óng, do nh÷ng ®¶ng viªn cã chøc cãquyÒn quyÕt ®Þnh. ViÖc bÇu c¸c c¬ quan ®¹i diÖn cña d©n,kÓ c¶ c¬ quan quyÒn lùc tèi cao, ®Òu vÉn thùc hiÖn theo lèi"§¶ng cö, d©n bÇu" quen thuéc, tuy cã "c¶i biªn"®«i chót. Ngay c¸c c¬ quan d©n cö Êy còng chØ lµm mét viÖc th­êng®­îc gäi lµ "thÓ chÕ hãa vÒ mÆt nhµ n­íc"c¸c quyÕt ®Þnh cña §¶ng. C¸c c¬ quan §¶ng cã toµn quyÒn tõ trªnxuèng d­íi kh«ng chÞu bÊt cø mét sù kiÓm so¸t nµo vÒ mÆt ph¸p luËtc¶. Do ®ã, ®Î ra t×nh tr¹ng mµ kh«ng thÓ nµo nãi kh¸c h¬n lµ t×nhtr¹ng "§¶ng trÞ" trong mét chÕ ®é toµn trÞ. HiÕn ph¸pquy ®Þnh sù l·nh ®¹o ®éc t«n cña §¶ng, nhung kh«ng hÒ quy ®Þnh nh÷ngtr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña §¶ng ®èi víi nh©n d©n. §¶ng lµm ®óng d©nnhê. §¶ng lµm sai d©n chÞu. Mµ trªn thùc tÕ, nh­ kinh nghiÖm hµngchôc n¨m cho thÊy, kh«ng ph¶i bao giê §¶ng còng ®óng c¶. §Êy lµ t×nhtr¹ng §¶ng gi÷ quyÒn lùc ®éct«n, kh«ng cã c¬ chÕ gi¸m s¸t, kh«ng cã lùc l­îng nµo gi¸m s¸t. §Êy chÝnh lµ nguångèc cña sù léng quyÒn, tham nhòng mµ kh«ng cã mét vËn ®éng chèng ®èinµo thùc hiÖn ®­îc.

Truíc ®©y, trong nhiÒu nghÞ quyÕt cña®¶ng ®· cã nãi tíi viÖc t¸ch ®¶ng ra khái c¸c c«ng viÖc qu¶nlý cña nhµ n­íc, nh­ng lêi høa trÞnh träng Êy ®· bÞ l·ng quªn, vµ®©u vÉn hoµn ®Êy. Trong nhiÒu nghÞ quyÕt cña ®¶ng còng cã nãi tíi"c¶i c¸ch chÝnh trÞ" ®i ®«i víi "c¶i c¸ch kinh tÕ ".Vµ cã nãi thªm "c¶i c¸ch kinh tÕ ®i tr­íc" nh­ng råi sÏph¶i tiÕn hµnh "c¶i c¸ch chÝnh trÞ " nh­ng l¹i thÊy mÊtt¨m, thay vµo ®ã lµ "c¶i c¸ch hµnh chÝnh" mµ suèt nhiÒun¨m qua vÉn ch­a di tíi ®©u.

Theo t«i, c¶ic¸ch kinh tÕ hiÖn nay ®ang ®ßi hái ph¶i cã c¶i c¸ch chÝnh trÞ métc¸ch m¹nh mÏ. Vµ nÕu kh«ng c¶i c¸chchÝnh trÞ, th× c¶i c¸ch kinh tÕ sÏ bÕ t¾c, ®Êt n­íc vÉn n»m m·itrong chÕ ®é §¶ng trÞ ®· lçi thêi, vµ vai trß l·nh ®¹o còng nh­uy tÝn cña §¶ng sÏ bÞ suy yÕu kh«ng cøu v·n ®­îc. ViÖc tËp trungtoµn bé quyÒn lùc vµo tay c¸c c¬ quan l·nh ®¹o cña §¶ng, ®ang lµm chochÝnh §¶ng bÞ tho¸i hãa, biÕn chÊt, nh÷ng ®¶ng viªn n¾m quyÒn lùctrë thµnh mét tÇng líp thèng trÞ míi trong x· héi víi nh÷ng lîi Ých riªng,®èi lËp víi lîi Ých nh©n d©n. Cã thÓ nãi r»ng nhiÒu ®¶ng viªn cãchøc cã quyÒn, ®· thËt sù trë thµnh "nh÷ng t­ b¶n míi "®Çu c¬ quyÒn lùc, biÕn quyÒn lùc thµnh cña c¶i, vµ g©y ra métm©u thuÉn x· héi ngµy cµng gay g¾t, cã thÓ ®­a tíi nh÷ng bïng næ x·héi (nh­ t×nh h×nh Th¸i B×nh cho thÊy).

4- Cuèi cïng, nh­ng l¹i lµ nguyªn nh©n quanträng nhÊt, lµ ë b¶n th©n §¶ng. V× trong x· héi vµ trong chÕ ®é ta,§¶ng lµ ng­êi l·nh ®¹o tÊt c¶, thèng lÜnh tÊt c¶, quyÕt ®Þnh tÊtc¶, nªn mäi thµnh c«ng hay kh«ng thµnh c«ng ph¶i t×m nguyªn nh©n 맶ng. §óng lµ nhiÒu khã kh¨n gÆp ph¶i trªn con d­êng ph¸t triÓnkinh tÕ, vµ x· héi lµ b¾t nguån tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan(thÕ giíi, khu vùc) vµ c¶ nh÷ng hoµn c¶nh lÞch sö - v¨n hãa cña x· héin­íc ta. Nh­ng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng chÝnh lµ ë chç ph©n tÝchnh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khã kh¨n kh¸ch quan ®Ó cã nh÷ngchñ tr­¬ng nh¹y bÐn kÞp thêi. Thùc tiÔn cho thÊy trong nhiÒu tr­êng hîp,§¶ng ®· kh«ng lµm ®­îc nh­ thÕ, kh«ng giµnh ®­îc thÕ chñ ®éng,mµ ch¹y theo sù ph¸t triÓn cña t×nh h×nh mét c¸ch thô ®éng.

HiÖn nay, næi bËt lªn mÊy ®iÓm sau ®©ycã liªn quan tíi vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng:

- §¶ng ch­a cã mét chiÕn l­îc ph¸ttiÓn x· héi (bao gåm c¶ kinh tÕ) mét c¸ch thÝch hîp, nh­ ®· nãi ë®iÓm 1. NÕu hái c¸c ®¶ng viªn chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Êtn­íc hiÖn nay lµ thÕ nµo, ch¾c ch¾n ®¹i ®a sè sÏ kh«ng thÓ tr¶lêi ®­îc, ngoµi mÊy c©u ch÷ chung chung lµ "d©n giµu, n­íc m¹nh, x·héi c«ng b»ng vµ v¨n minh", "c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹ihãa theo ®Þnh huíng x· héi chñ nghÜa ". Chõng nµo ch­a lµm râ, tÊtnhiªn lµ ph¶i ®óng, nh÷ng kh¸i niÖm ®ã th× ch­a thÓ tho¸t kháit×nh tr¹ng thô ®éng vÒ mÆt l·nh ®¹o ®­îc. Xin lÊy mét vÝ dô: thÕnµo lµ d©n giµu n­íc m¹nh ? "d©n" lµ ai, lµ tÊt c¶mäi ng­êi hay chØ mét bé phËn nhá nµo ®ã? Giµu lµ thÕ nµo ?lµ nhiÒu cña c¶i, hay cßn ph¶i giµu vÒ trÝ tuÖ, v¨n hãa? ThÕnµo lµ "n­íc m¹nh"? chØ ph¸t triÓn kinh tÕ mµ th«ikh«ng x©y dùng ®­îc mét x· héi c«ng d©n, trong ®ã mçi ng­êi d©n cã®iÒu kiÖn ®Ó thùc sù lµm chñ vËn mÖnh cña m×nh, trë thµnhchñ thÓ ®Ých thùc cña ®Êt n­íc, th× n­íc cã m¹nh kh«ng, vµ xÐt®Õn cïng, cã ph¸t triÓn kinh tÕ ®­îc kh«ng? Råi nh÷ng kh¸iniÖm cßn r¾c rèi h¬n: "c«ng nghiÖp hãa ", "hiÖn®¹i hãa ", th× cµng tï mï h¬n n÷a. Ng­êi ta ®ang h« lªn nh÷ngkhÈu hiÖu kh«ng cã néi dung x¸c thùc.

- Cho ®Õn nay, §¶ng vÉn gi÷ vai trß l·nh®¹o ®éc quyÒn, ®éc t«n cña m×nh ®èi víi x· héi vµ ®Êt n­íc,khiÕn cho mäi xu h­íng d©n chñ x· héi bÞ ng¨n c¶n. T«i vÉn t¸nthµnh vµ ñng hé vai trß l·nh ®¹o chÝnh trÞ cña §¶ng, t«i thÊy vai trß ®ãlµ cÇn thiÕt. Nh­ng l·nh ®¹o kh«ng cã nghÜa lµ thèng trÞ, §¶ng l·nh®¹o kh«ng cã nghÜa lµ §¶ng trÞ. Kinh nghiÖm lÞch sö trong n­íc vµ trªnthÕ giíi ®· chøng minh r»ng mäi sù ®éc quyÒn, ®éc t«n ®Òu®­a tíi tho¸i hãa, ruçng n¸t, t¾c tÞ, kh«ng nh÷ng cña c¬ thÓ x·héi mµ c¶ cña c¬ thÓ §¶ng n÷a.

- Mét bé phËn lín ®¶ng viªn, tr­íc hÕtlµ trong sè ®¶ng viªn cã chøc quyÒn, n¾m quyÒn lùc, ®· thùc sù trëthµnh lùc c¶n ®èi víi sù ph¸t triÓn mäi mÆt cña ®Êt n­íc, kÓc¶ trong lÜnh vùc kinh tÕ. Kh«ng cã g× khæ vµ nhôc cho b»ng khi ng­êid©n "tù nhiªn" thÊy trªn ®Çu m×nh chÔm chÖ nh÷ng vÞ taito mÆt lín thiÕu nh©n c¸ch, thiÕu tr×nh ®é hiÓu biÕt, hay nh­th­êng nãi, thiÕu c¶ ®øc lÉn tµi. Chõng nµo cßn nh÷ng ng­êi nh­thÕ cø thay nhau n¾m gi÷ vµ lòng ®o¹n bé m¸y §¶ng vµ Nhµ N­íc, chõng®ã c¸c nguån sinh khÝ trong §¶ng vµ trong x· héi kh«ng thÓ kh¬i lªn®­îc. Nh­ng nh÷ng nguån sinh khÝ Êy vÉn tån t¹i, vÉn t¨ng lªn cïng víid©n trÝ, nªn ®Õn mét lóc nµo ®ã sÏ bïng lªn m¹nh mÏ, cã muèn dËpt¾t còng kh«ng ®­îc.

- Trong néi bé §¶ng, vÉn duy tr× c¸i gäilµ "chÕ ®é tËp trung d©n chñ " mµ hÇu hÕt c¸c ®¶ngcéng s¶n trªn thÕ giíi ®· tõ bá, v× vÒ thùc chÊt, sù tËp trungquyÒn lùc bao giê còng ®­a tíi chç triÖt tiªu d©n chñ. NhiÒul¾m, d©n chñ chØ trë thµnh "®å rëm", chØ cã t¸c dông trangtrÝ cho sù tËp trung quyÒn lùc.

- VÒ hÖ t­ t­ëng, ta vÉn gi÷ vai trß®éc t«n cña chñ nghÜa Mac- Lenin kh«ng nh÷ng trong §¶ng mµ cßn c¶ trong toµnx· héi. T«i hoµn toµn thõa nhËn vai trß chñ nghÜa Mac- Lenin trong lÞch söc¸ch m¹ng n­íc ta, nã ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng. Nh­ng hiÖnnay, ngoµi chñ nghÜa Mac- Lenin ra cßn cã nhiÒu trµo l­u t­ t­ëng rÊt®¸ng nghiªn cøu vµ tiÕp thô mét c¸ch phï hîp víi nh÷ng ®iÒukiÖn cña n­íc ta. Gi÷ vai trß ®éc t«n cña chñ nghÜa Mac- Lenin chØ ®­atíi sù tr× trÖ vÒ trÝ tuÖ.

Cã thÓ cßn nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c n÷a,nh­ng t«i xin dõng l¹i ë ®©y, v× chØ mÊy nguyªn nh©n nãi trªn còng ®ñ®Ó gi¶i thÝch t¹i sao t×nh h×nh ®Êt n­íc ®ang l©m vµo mét tr¹ng th¸ikhñng ho¶ng míi, gay go h¬n, nguy hiÓm h¬n, cho x· héi, cho ®Êt n­íc vµcho c¶ sù nghiÖp cña §¶ng.

III- Lµm g× ?

Trong nhiÒu cuéc trao ®æi vÒ t×nh h×nh®Êt n­íc, c©u hái cuèi cïng th­êng ®­îc ®Æt ra lµ: "Lµm g×?".Lµm g× ®Ó ®Êt n­íc tr¸nh ®­îc khñng ho¶ng vµ tiÕp tôc ph¸ttriÓn æn ®Þnh vµ nhanh chãng? Lµm g× ®Ó võa cã mét tr¹ng th¸i x·héi cëi më, mäi ng­êi d©n cïng nhau xóm vµo x©y dùng ®Êt n­íc, l¹ivõa b¶o ®¶m ph¸t huy vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng trong x· héi? Nãi ®óngh¬n, §¶ng ph¶i thay ®æi sù l·nh ®¹o cña m×nh nh­ thÕ nµo ®Ó cãthÓ l·nh ®¹o thµnh c«ng sù ph¸t triÓn x· héi, ®Ó b¶o ®¶m vaitrß ®­îc mäi ng­êi thõa nhËn cña m×nh?

Nh÷ng c©u tr¶ lêi thËt kh«ng ®¬n gi¶n, vµkh«ng ai cã thÓ tr¶ lêi ®­îc- dï lµ cÊp l·nh ®¹o cao nhÊt ®i n÷a -nh÷ng c©u hái trªn. Mét yªu cÇu hÕt søc cÊp b¸ch, cã tÇm quan trängsèng cßn lµ ph¶i Huy §éng Søc M¹nhTrÝ TuÖ Toµn D©n Téc. Cã lóc còng®· nghe thÊy nãi tíi ®iÒu nµy trong c¸c bµi ph¸t biÓu nµy kh¸c cñamét sè vÞ l·nh ®¹o, nh­ng råi kh«ng nh÷ng søc m¹nh trÝ tuÖ kh«ng®­îc ph¸t huy mµ cßn bÞ ®Ì nÐn nhiÒu h¬n.

Trong c¸c v¨n kiÖn cña §¶ng vÉn cã nãi: CÇn§æi Míi Ph­¬ng Thøc L·nh §¹o Cña §¶ng. T«i cho r»ng cÇn ®æi míi nh­sau: tõ bá ph­¬ng thøc toµn diÖn, tuyÖt ®èi, triÖt ®Ó mµthay b»ng ph­¬ng thøc gi÷ vai trß l·nh ®¹o vÒ chÝnh trÞ, cßn l¹iquèc héi, chÝnh phñ, mÆt trËn ph¶i cã nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ®éclËp cña m×nh.

Ai còng hiÓu r»ng, søc m¹nh trÝ tuÖ cñatoµn d©n téc chØ cã thÓ ®­îc ph¸t huy trªn nÒn t¶ng nh÷ng thÓchÕ d©n chñ, kh«ng cã nh÷ng thÓ chÕ nµy th× kh«ng thÓ cã sùtån t¹i cña søc m¹nh trÝ tuÖ n÷a, chø kh«ng ph¶i chØ lµ kh«ng thÓph¸t huy. T«i nhÊn m¹nh mÊy ch÷ "thÓ chÕ d©n chñ ",nghÜa lµ c¸c quyÒn d©n chñ ®­îc thÓ chÕ hãa vÒ mÆt ph¸pluËt mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ b¾t buéc mäi ng­êi ph¶i tu©n theo nh÷ngthÓ chÕ Êy. Mäi lêi h« hµo vÒ "ý thøc d©n chñ "vÒ "vai trß lµm chñ " cña nh©n d©n ®Òu trë thµnh v«nghÜa nÕu kh«ng cã nh÷ng thÓ chÕ d©n chñ v÷ng ch¾c.

Xin nhÊn m¹nh: ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ngnÆng nÒ hiÖn nay vµ b¶o ®¶m cho t­¬ng lai s¸ng sña cña ®Êt n­íc,th× mét ®iÒu c¬ b¶n, mét ®iÒu then chèt, mét ®iÒu quyÕt®Þnh lµ ph¶i thùc sù d©n chñ hãa, thùc sù thùc hµnh d©n chñ ®Ó chonh©n d©n cã quyÒn lùc thùc sù trong khi thùc hiÖn quyÒn lîi vµtr¸ch nhiÖm cña m×nh.

Muèn thÕ, tr­íc hÕt ph¶i thay ®æi t­duy vÒ d©n chñ, Ýt ra trªn mÊy ®iÓm sau ®©y:

- Mét : Trong quan niÖm vÒ d©n chñ, kh«ng nªn cøng nh¾c chia ra: "d©n chñ t­ s¶n" vµ "d©n chñ v« s¶n", vµ cho r»ng hai c¸i ®ã cø ph¶i lo¹i trõ nhau. Ph¶i thõa nhËn r»ng, dï ®· cã vµ ®ang cã nhiÒu h¹n chÕ, nh­ng c¸c n­íc ph¸t triÓn, mµ ta th­êng gäi lµ c¸c n­íc "t­ b¶n ph­¬ng T©y" ®· cã nhiÒu thµnh c«ng vÒ x©y dùng vµ hoµn thiÖn chÕ ®é d©n chñ, ®¸ng ®Ó ta nghiªn cøu. Kh«ng ph¶i c¸c n­íc ®ã lµm g× ta còng lµm theo, nh­ng kh«ng ph¶i c¸i g× hä lµm ®Òu lµ ph¶n ®éng, lµ xÊu xa, lµ lõa bÞp c¶. D©n chñ ë c¸c n­íc ®ã kh«ng ®­îc ai ban ph¸t cho, nã lµ thµnh qu¶ ®Êu tranh cña c¸c tÇng líp nh©n d©n réng lín trong nhiÒu thÕ kû liÒn. C¸c quyÒn tù do, d©n chñ, c¸c quyÒn con ng­êi, nhµ n­íc ph¸p quyÒn,v.v... lµ nh÷ng c¸i chóng ta ch­a lµm vµ còng ch­a biÕt c¸ch lµm, cÇn ph¶i häc tËp. CÇn ph¶i thõa nhËn nh©n lo¹i hiÖn nay cã nh÷ng gi¸ trÞ d©n chñ chung mµ ta nhÊt thiÕt ph¶i thùc hiÖn ®Ó b¶o ®¶m quyÒn lùc vµ quyÒn lîi g¾n liÒn víi tr¸ch nhiÖm cña nh©n d©n. Chóng ta ph¶i l­u t©m häc tËp Hå ChÝ Minh. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· coi träng c¸c gi¸ trÞ d©n chñ cña nh©n lo¹i, ®· trÝch dÉn hai c©u quan träng vÒ d©n chñ vµ nh©n quyÒn tõ hai b¶n Tuyªn Bè vµ Tuyªn Ng«n cña c¸ch m¹ng Mü vµ C¸ch m¹ng Ph¸p thÕ kû XVIII, ®Ó më ®Çu b¶n Tuyªn Ng«n §éc LËp cña ViÖt Nam D©n Chñ Céng Hßa. Chóng ta ph¶i tiÕp tôc suy nghÜ, nh­ b¸c Hå ®· suy nghÜ, vÒ vÊn dÒ thùc thi d©n chñ ë n­íc ta ngµy nay. (T«i d¸m kh¼ng ®Þnh: nÕu trong nh÷ng ngµy ®Çu c¸ch m¹ng, chóng ta kh«ng nªu cao chÕ ®é d©n chñ, th× kh«ng thÓ tËp hîp ®­îc c¸c tÇng líp nh©n d©n ®«ng ®¶o. Kh«ng lÏ chóng ta chØ nãi d©n chñ mµ kh«ng lµm d©n chñ nh­ ®· høa thña ban ®Çu?)

- Hai : Ta th­êng tù hµo "chÕ ®é ta lµ chÕ ®é d©n chñ cao gÊp nhiÒu lÇn d©n chñ t­ s¶n". vËy ta ph¶i thùc hµnh ®iÒu ®ã râ rÖt. Kh«ng thÓ ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng nh÷ng ng­êi sèng trong x· héi ta cø c¶m thÊy bÞ gß bã, kh«ng tho¶i m¸i b»ng sèng trong c¸c x· héi t­ b¶n. NhiÒu c¸n bé l·nh ®¹o cña n­íc ta sang th¨m c¸c n­íc t­ b¶n vÒ, ®Òu ph¶i nhËn xÐt r»ng, ®êi sèng ng­êi d©n c¸c n­íc Êy võa cëi më, tù do h¬n, võa tu©n theo ph¸p luËt mét c¸ch nghiªm tóc h¬n. Mäi ng­êi ®­îc ph¸p luËt b¶o vÖ, kh«ng ®Ó cho c¸c quyÒn tù do d©n chñ cña m×nh bÞ x©m ph¹m. Trong khi ®ã th× ë n­íc ta, luËt ph¸p ®· thiÕu l¹i kh«ng nghiªm minh, nhiÒu ng­êi cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ luËt ph¸p l¹i vi ph¹m luËt ph¸p ®Õn møc nghiªm träng (trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngåi ghÕ bÞ c¸o tr­íc c¸c tßa ¸n ngµy cµng cã nhiÒu c¸n bé c«ng an, kiÓm tra vµ c¶ tßa ¸n n÷a). Cã lóc ta ®Ò x­íng "Nhµ N­íc Ph¸p QuyÒn " (cã thªm mÊy ch÷ x· héi chñ nghÜa), nh­ng ch­a kÞp hiÓu ®ã lµ c¸i g× th× l¹i "thu håi ", hoÆc chØ nh¾c tíi hêi hît vµ chiÕu lÖ, ë ®©y, cÇn ph¶i kh¾c phôc mét quan niÖm sai lÇm lµ : sî cã d©n chñ th× mÊt kû c­¬ng, ®­a tíi hçn lo¹n. Ng­îc l¹i míi ®óng, thiÕu d©n chñ míi chÝnh lµ nguyªn nh©n ®­a tíi mÊt kû c­¬ng, hçn lo¹n. Cßn d©n chñ, víi luËt ph¸p râ rµng vµ nghiªm minh l¹i lµ ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña x· héi. Thùc hµnh d©n chñ tíi n¬i tíi chèn, sÏ t­íc bá ngän cê d©n chñ vµ nh©n quyÒn cña nh÷ng "thÕ lùc thï nghÞch". Ngän cê ®ã ph¶i thuéc vÒ chóng ta.

- Ba : N­íc ta trong nhiÒu thËp niªn liÒn quen sèng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn chiÕn tranh, ng­êi d©n s½n sµng phôc tïng sù chØ huy tõ trªn xuèng ®Ó thùc hiÖn "tÊt c¶ cho chiÕn th¾ng". Ng­êi d©n ®· tù nguyÖn thu hÑp, thËm chÝ hy sinh nh÷ng quyÒn tù do d©n chñ cña m×nh. §©y lµ viÖc ta ho·n l¹i mét mãn nî ®· vay cña d©n, ®Õn thêi h¹n, ta ph¶i tr¶ nî sßng ph¼ng. Trong hoµn c¶nh hßa b×nh x©y dùng ®Êt n­íc hiÖn nay, chÕ ®é mµ ng­êi d©n tõng hy sinh ®Ó b¶o vÖ ph¶i thùc hiÖn trän vÑn ph­¬ng ch©m "do d©n, cña d©n, v× d©n" kh«ng thÓ ®Ó chÕ ®é trë thµnh "do mét nhãm nhá, v× mét nhãm nhá, cña mét nhãm nhá". NÕu kh«ng lµm nh­ vËy, ng­êi d©n sÏ kh«ng coi chÕ ®é lµ cña m×nh n÷a.

- Bèn : GÇn ®©y cã ng­êi ®Ò x­íng r»ng ph¶i lµm kinh tÕ tr­íc ®·, råi sau ®ã míi nãi tíi d©n chñ. Thùc tÕ cho thÊy hoµn toµn ng­îc l¹i. Trong hoµn c¶nh ®Êt n­íc nghÌo khæ vµ l¹c hËu nh­ n­íc ta, muèn x©y dùng ®Êt n­íc, ph¶i huy ®éng toµn bé néi lùc. Kh«ng thÓ huy ®éng néi lùc ®­îc, khi ng­êi d©n kh«ng cã c¸c quyÒn d©n chñ, dï lµ tèi thiÓu. Ng­êi d©n ph¶i cã quyÒn biÕt vµ quyÕt ®Þnh m×nh ph¶i ®ãng gãp nh÷ng g×, bao nhiªu, nh÷ng ®ãng gãp cña m×nh (vay vèn bªn ngoµi cuèi cïng còng lµ sù ®ãng gãp cña d©n) ®­îc chi vµo nh÷ng g×, cã hîp lý hay kh«ng, vµ nh÷ng ®ãng gãp cña m×nh sÏ mang l¹i cho m×nh nh÷ng g×. Kh«ng thÓ ®Ó cña x· héi cho mét sè Ýt ng­êi thao tóng. TÖ n¹n tham nhòng gÇn nh­ v« ph­¬ng cøu ch÷a hiÖn nay chÝnh lµ do sù thao tóng Êy ®Î ra. Kinh nghiÖm nãng hæi cña mét sè n­íc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ ®· cho thÊy sù thao tóng tµi chÝnh - tiÒn tÖ cña mét nhãm ng­êi (liªn kÕt gi÷a mét sè quan chøc chÝnh phñ vµ nh÷ng ng©n hµng ®Çu sá thµnh mét hÖ thèng khÐp kÝn) lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n sôp ®æ cña c¸c nÒn kinh tÕ t­ëng chõng rÊt m¹nh. C¸c cuéc khñng ho¶ng ®ã, nh­ ®· thÊy, chÝnh lµ do thiÕu d©n chñ, do d©n chñ nöa vêi, do kh«ng cã nh÷ng thÓ chÕ d©n chñ ®Çy ®ñ ®Ó mçi ng­êi d©n cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc nh÷ng ho¹t ®éng tµi chÝnh- tiÒn tÖ.

§óng lµ d©n chñ kh«ng thÓ x©y dùngtrong mét ngµy. Ph¶i hµng chôc n¨m, thËm chÝ hµng tr¨m n¨m míi x©y dùng®­îc nh÷ng thÓ chÕ d©n chñ v÷ng ch¾c. Nh­ng ®ã kh«ng ph¶i lµlý do ®Ó tr× ho·n viÖc x©y dùng c¸c thÓ chÕ d©n chñ vµthùc thi d©n chñ.

T×nh h×nh ®Êt n­íc ®ang ®ßi hái d©n chñhãa mét c¸ch bøc thiÕt. T«i kh«ng nãi r»ng d©n chñ hãa lµ thuèc trÞb¸ch bÖnh, cßn ph¶i lµm nh÷ng viÖc kh¸c n÷a míi ®­a ®Êt n­íc lªncon ®­êng ph¸t triÓn nh­ mäi ng­êi ®Òu mong muèn, míi röa®­îc c¸i nhôc nghÌo khæ vµ tôt hËu. Nh­ng d©n chñ hãa lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓthiÕu, ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Khi ng­êi d©n kh«ng cãtù do t­ t­ëng, tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ, tù do lËp héi, tøc nh÷ngquyÒn tù do tèi thiÓu cña mét chÕ ®é d©n chñ, th× mäi bµnluËn vÒ sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, vÒ hiÖn ®¹i hãa ®Êtn­íc chØ lµ v« Ých.

Bëi v×, nh­ ®· nãi ë trªn, chØ cã nh÷ngquyÒn tù do nµy míi t¹o nªn ®­îc søc m¹nh trÝ tuÖ toµn d©n téc,vµ chØ cã søc m¹nh nµy míi ®­a tíi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc.

TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu t«i võa nãi lµ hoµntoµn phï hîp víi HiÕn ph¸p 1992 cña n­íc ta, trong ®ã ®· quy ®Þnh râc¸c quyÒn tù do Êy. VÊn ®Ò b©y giê lµ nghiªm chØnh thùc hiÖnHiÕn ph¸p nµy.

IV - Mét Vµi §iÒu Tãm T¾t vµKÕt LuËn

4.1- VÒ t×nh h×nh.

1- Ta cÇn cã mét c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ T×nhTr¹ng §Êt N­íc. §Êt n­íc ta vèn lµ mét trong sè Ýt n­íc nghÌo khãvµ l¹c hËu nhÊt thÕ giíi, l¹i ph¶i tr¶i qua h¬n 30 n¨m chiÕn tranhtµn khèc liªn miªn. Thªm vµo ®ã do nhiÒu lý do, nh÷ng n¨m ®Çu cñathËp niªn 80 ®Êt n­íc ta ®· ë bªn bê vùc th¼m. Cuéc ®æi míi khëi ph¸ttõ n¨m 1986 ®· ®­a n­íc ta ra xa khái bê vùc th¼m ®ã. H¬n 10 n¨m ta ®·cã mét sè thµnh tÝch vµ tiÕn bé, nh­ng vÒ c¬ b¶n N­íc Ta VÉn Lµ M«t §Êt N­íc NghÌo Khæ Vµ L¹cHËu. Mét sè thay ®æi tèt ë mét sèthµnh phè chØ míi lµ dÊu hiÖu cña mét b­íc tiÕn bé b­íc ®Çu.Nh­ng ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt ®Ñp ®Ó ta ®­a ®Êt n­íc taph¸t triÓn lªn !

Ta ®ang ph¸t triÓn mét c¸ch ®Çy ngËp ngõngbÊt tr¾c vµ phøc t¹p, x· héi ta ®ang gÆp ph¶i nh÷ng tÖ n¹n vµ bÖnhho¹n nguy hiÓm. Tinh thÇn chung c¸c tÇng líp nh©n d©n lµ thiÕu lßngtin, thê ¬, nÆng vÒ vÞ kû, thiÕu mét hïng khÝ yªu n­íc ®Ó®Èy ®Êt n­íc lªn. CÇn ph¶i nh×n t×nh h×nh víi con m¾t kh¸ch quan, toµncôc vµ b×nh tÜnh nh­ vËy, tõ ®ã mµ xem xÐt, toan tÝnh b­íc ®i lªn chothËt thÝch hîp.

4.2- Ta ®ang ®øng tr­íc hainguy c¬ hiÓm ¸c:

a) NÕu kh«ng ra khái c¸i bïng nhïng, bÖnh ho¹n th× sÏ bÞ sôp ®æ, mµ lµ mét sù sôp ®æ kh«ng ai cøu næi.

b) NÕu cø ®Ó bïng nhïng kÐo dµi th× t×nh h×nh x· héi sÏ mÊt æn ®Þnh ngµy cµng lín, §¶ng l¹i buéc ph¶i ®èi phã, ®µn ¸p vµ cuèi cïng CòNG TAN R·. Nguy c¬ hiÖn nay lµ cùc kú nghiªm träng, kh«ng ph¶i lµ nhËn ®Þnh 4 nguy c¬ "nhÑ nhµng" nh­ tr­íc :

- Tôt hËu ­ ? Kh«ng ph¶i nguy c¬ mµ lµ ta ®ang tôt thËt.
- Tham nhòng ­ ? Kh«ng ph¶i lµ nguy c¬ mµ ®ang lµ quèc n¹n.
- KÎ thï bªn ngoµi ­ ? Kh«ng cã g× râ rÖt, chØ cã ta ®ang tù lµm h¹i ta.
- ChÖch h­íng ­ ? H­íng nµo ? H­íng t­ b¶n chñ nghÜa ­ ?
- ThÕ lµ ph¶n ®éng, ph¶n c¸ch m¹ng ?
- H­íng x· héi chñ nghÜa ­ ? §Êy lµ thÊt b¹i, lµ ngâ côt ! Ta ®· cã h­íng râ ®©u mµ chÖch, ta ®ang chÖnh cho¹ng.

3- Héi nghÞ trung ­¬ng 4 ®Ò ra "ph¸t huy néi lùc" ®ã lµ mét tiÒn ®Ò ®óng. Nh­ng ph¶i n©ng khÈu hiÖu ®ã lªn thµnh ra nh÷ng t­ t­ëng chiÕn l­îc vµ t­ t­ëng chung, kh«ng ph¶i ë møc chiÕn thuËt cøu nguy, kh«ng ph¶i chØ lµ kinh tÕ. CÇn quan niÖm:

- Néi lùc gåm kinh tÕ (vèn trong d©n, tµi n¨ng kinh doanh, tµi nguyªn ®Êt n­íc, lao ®éng), chÝnh trÞ, v¨n hãa (tù do, d©n chñ thËt sù vµ râ rµng), trÝ tuÖ vµ tµi n¨ng (còng yªu cÇu tù do d©n chñ). V× vËy, ph¸t huy néi lùc ph¶i d©n chñ hãa m¹nh mÏ, d©n chñ hãa m¹nh mÏ sÏ t¹o nªn hïng khÝ yªu n­íc, röa nhôc nghÌo khæ, l¹c hËu, tµi n¨ng në ré, néi lùc sÏ ph¸t triÓn m¹nh mÏ.

- Ta kh«ng nªn sî cã giai cÊp t­ s¶n, mµ ph¶i t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh mét tÇng líp kinh doanh giái. §ã còng lµ mét néi lùc.

Trªn c¬ së quan niÖm ®ã, mµ ®iÒuchØnh h­íng ®i cho phï hîp víi c¸c trµo l­u vµ kinh nghiÖm thÕ giíi.Ch¾c ch¾n ta sÏ tiÕn m¹nh kh«ng cÇn nhiÒu khÈu hiÖu.

Muèn ®­îc nh­ vËy, th× §¶ng lµ yÕu tèquyÕt ®Þnh: §¶ng ph¶i tæ chøc th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò chungvµ cã nhiÒu ph­¬ng ¸n.

CÇn x¸c ®Þnh mét t­ t­ëng chØ ®¹o bao trïmcao nhÊt lµ "Ph¸t triÓn ®Êt n­íc lµ thiªng liªng nhÊt, caonhÊt, h¬n bÊt cø c¸i g× kh¸c". B¶o ®¶m sù l·nh ®¹o cña §¶ngcòng cÇn n»m trong t­ t­ëng chØ ®¹o ®ã vµ §¶ng cÇn lµm trßn vai trßquyÕt ®Þnh cña m×nh b»ng ph¶i kiªn quyÕt, chñ ®éng tù ®æimíi. Nh­ thÕ, vai trß cña §¶ng cµng ®­îc b¶o ®¶m, kh«ng nh÷ngthÕ, cµng ®­îc n©ng cao !!

4.3- Xin nãi tiÕp vÒ§¶ng.

Nãi VÒ §¶ng :

1- CÇn kh¼ng ®Þnh lµ §¶ng Céng S¶n ViÖtNam ®· cã vai trß tuyÖt vêi trong cuéc ®Êu tranh dµnh ®éc lËp vµ thèngnhÊt n­íc nhµ. Giai ®o¹n nµy §¶ng ®­îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo nh÷ngnguyªn lý x©y dùng §¶ng chiÕn ®Êu. §iÒu ®ã ®· t¹o cho §¶ngmét søc m¹nh chiÕn ®Êu v« ®Þch vµ §¶ng ®· cïng nh©n d©n chiÕn®Êu oanh liÖt dµnh th¾ng lîi lín.

Nh÷ng nguyªn lý phï hîp víi t×nh thÕc¸ch m¹ng vâ trang vµ chiÕn tranh th× nh­ thÕ. Nh­ng trong t×nh thÕx©y dùng trong hßa b×nh mµ m¸y mãc ¸p dông nh÷ng nguyªn lý ®ã th× t¹ora nhiÒu yÕu tè lµm suy yÕu søc m¹nh cña §¶ng vµ lµm cho §¶ng xadÇn nh©n d©n, mÊt dÇn lßng tin trong nh©n d©n.

2- Nay cã c©u hái cña nhiÒu thÕ hÖ®Æt ra (vµ nhiÒu h¬n lµ ë thÕ hÖ l·o thµnh) lµ: T¹i sao §¶ngb©y giê kh¸c §¶ng ngµy x­a? C¸i kh¸c râ rµng lµ:

a) Ngµy x­a §¶ng Víi D©n Lµ Mét, nguyÖn väng, ý chÝ cña tõng ®¶ng viªn còng lµ ý chÝ, nguyÖn väng cña mçi ng­êi d©n. §¶ng sèng trong d©n, §¶ng lµ d©n, d©n nu«i §¶ng, b¶o vÖ §¶ng, chia sÎ ngät bïi, chia ®¹n, chia m¸u víi §¶ng. V× vËy thËt tèt ®Ñp. Ai ®· sèng qua ®Òu tha thiÕt, tiÕc nuèi mèi quan hÖ ®ã.

b) Ngµy nay §¶ng Víi D©n Lµ Hai. §¶ng lµ ai? §¶ng lµ nh÷ng ng­êi cai trÞ cã quyÒn lùc, cai trÞ d©n vµ d©n vÉn nh­ ngµy x­a, lµ nh÷ng ng­êi bÞ cai trÞ, thÊp cæ bÐ häng.

Ngay trong §¶ng còng chia thµnh hai:Mét líp ®¶ng viªn l·nh ®¹o cã quyÒn lùc vµ quyÒn lùc cao h¬n, cßn®a sè ®¶ng viªn th­êng vÉn chØ sèng víi nguyªn t¾c d©n chñ tËp trung: chØbiÕt qu¸n triÖt c¸c ®­êng lèi, chÝnh s¸ch, nghÞ quyÕt, chØ thÞ,vµ chÊp hµnh v« ®iÒu kiÖn. Kh«ng cã ®iÒu kiÖn bµn b¹c, vµkh«ng thÓ bµn luËn g× ®­îc (kÓ c¶ c¸c ®¶ng viªn l·o thµnh).

T¹i sao l¹i cã t×nh h×nh Mét Thµnh Hainh­ vËy?

Xin t¹m thêi lý gi¶i:

1- Tr­íc ®©y, nhiÖm vô chung cña mäing­êi lµ ®Êu tranh cho ®éc lËp, thèng nhÊt. Ngµy nay, ng­êi cã nhiÖmvô l·nh ®¹o, cai trÞ, ng­êi cã nhiÖm vô phôc tïng sù cai trÞ.

2- LÏ ra, tõ chç §¶NG - D¢N,dµnh ®­îc chÝnh quyÒn råi th× §¶ng cÇn thiÕt ph¶i cã mét thêi gianlµ §¶NG - NHµ N¦íC, råi khi Nhµ N­íc ®· línm¹nh th× §¶ng l¹i ph¶i t¸ch ra vµ trë l¹i lµ §¶NG - D¢N,chØ lµm viÖc l·nh ®¹o chÝnh trÞ th«i, cßn viÖc qu¶n lý, cai trÞvµ chuyªn m«n lµ viÖc cña nhµ n­íc, ®Ó nhµ n­íc lµm, mµ trong Nhµn­íc còng ®· cã nhiÒu ®¶ng viªn råi. Nh­ng ta ®· kh«ng lµm thÕ,ta cø lµm §¶NG - NHµ N¦íC m·i.

ThËt lµ phóc lín cho ®Êt n­íc vµ cho c¶nh÷ng ®¶ng viªn ®· suèt ®êi v× §¶ng, nÕu §¶ng nh×n râ t×nh h×nh,tù m×nh ®æi míi, tù m×nh chñ ®éng c¶i c¸ch, nÕu kh«ng hËu qu¶ thËtkhã l­êng.

Thªm vµo ®ã, c¸c ®¶ng viªn cña n­íc ta,®Æc biÖt c¸c ®¶ng viªn cã vÞ trÝ l·nh ®¹o cao, ®Òu bÞ tiªm nhiÔmrÊt nÆng nÒ (mµ kh«ng biÕt) t©m lý tiÓu n«ng (nhá nhen, tñnmñn, kÌn cùa, ganh tþ) vµ t©m lý thãi xÊu cña x· héi phong kiÕn(hiÕu danh, ®¼ng cÊp). ThÕ trong cuéc sèng cø "§¶ng hãa"vµ "Lenin hãa" c¸c t©m lý vµ thãi xÊu ®ã ®Ó "®Êutranh". V× vËy, kh«ng thÓ chÊm døt ®­îc t×nh tr¹ng "mÊt®oµn kÕt" vµ c¸c thø vËn ®éng "x©y dùng §¶ng"®Òu trë thµnh h×nh thøc mét c¸ch th¶m h¹i. Ta cã rÊt nhiÒu "§¶ngbé trong s¹ch, v÷ng m¹nh" mµ t×nh h×nh tÖ n¹n, bÖnh ho¹n x·héi, kh«ng gi¶m l¹i cø t¨ng lªn.

3- Khi §¶NG - D¢N (§¶ngvµ D©n lµ mét) th× ph­¬ng thøc l·nh ®¹o cña §¶ng lµ toµn diÖn,triÖt ®Ó. Nay ph¶i "thay ®æi ph­¬ng thøc l·nh ®¹o ",nh­ nhiÒu nghÞ quyÕt cña §¶ng ®· nãi th× ph­¬ng thøc l·nh ®¹ocña §¶ng cÇn ®æi míi.

TiÕc thay, hiÖn nay §¶ng lµ §¶ng TrÞ, L¹i §éc T«n, kh«ng cã bÊt cø mét c¬ chÕ gi¸m s¸t nµo, kh«ng cã bÊtcø mét lùc l­îng gi¸m s¸t nµo, kÓ c¶ nh÷ng ng­êi ë trong §¶ng. §·®éc t«n th× tÊt yÕu ®i tíi léng quyÒn.

CÇn ph¶i thùc hiÖn ph­¬ng thøc:

§¶ng ChØ Nªn Lµ L·nh §¹o ChÝnh TrÞ,cßn c¸c tæ chøc kh¸c: chÝnh phñ, quèc héi, MÆt TrËn ph¶i cã nhiÖm vôvµ c«ng viÖc cña m×nh. C¸c tæ chøc ®ã ph¶i ®éc lËp gi¶i quyÕt lÊyviÖc cña m×nh. Sinh ho¹t cña §¶ng tr­íc ®©y chñ yÕu lµ "qu¸ntriÖt, chÊp hµnh" th× nay sinh ho¹t §¶ng nªn chñ yÕu lµ bµnluËn, th¶o luËn trong §¶ng, th¶o luËn víi D©n (qua tù do ng«n luËn, tù dob¸o chÝ, xuÊt b¶n)

Nh­ vËy, vai trß cña §¶ng kh«ng gi¶m, kh«ngmÊt, mµ l¹i cµng ®­îc cñng cè vµ n©ng cao. NÕu cø gi÷ m·i c¶nh§¶NG - NHµ N¦íC th× d©n ngµy cµng xa §¶ng, uy tÝn vµ vai trßcña §¶ng ngµy cµng thÊp vµ mÊt dÇn.

HiÖn nay, cã thÓ nãi mét c¸ch ch¾c ch¾nr»ng, kh«ng cã mét thÕ lùc nµo ë trong n­íc hay ngoµi n­íc cã thÓph¸ ®­îc §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. ChØ cã §¶ng tù m×nh kh«ng thÝch ønglµm suy yÕu m×nh th«i.

Muèi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trªn th×viÖc cèt tö lµ ph¶i d©n chñ hãa. D©n chñ hãa lµ lµm tõng b­íc, cãnh÷ng viÖc "cÇn lµm ngay ". Xin kÌm ®©y mét phô lôc vÒhai viÖc cÇn lµm ngay.

Cuèi 1997 ®Çu 1998
TrÇn §é

Phô Lôc :

Hai ViÖc CÇn Lµm Ngay
§Ó Thùc Hµnh D©n Chñ

§Ó thùc hiÖn mét nÒn d©n chñtiÕn bé lµm cho ®Êt n­íc cã thÓ s¸nh ngang víi thÕ giíi, kh«ngcÇn lµm nhiÒu viÖc phøc t¹p, cÇn nhiÒu thêi gian mµ chØ cÇn lµmhai viÖc ®¬n gi¶n rÊt hiÖn thùc vµ kh¶ thi, ®ã lµ nh÷ng ®iÒu®· ghi trong HiÕn ph¸p, mµ ta ch­a thùc hiÖn.

1- Ban hµnh mét chÕ ®é, mét béluËt vÒ tù do t­ t­ëng, tù do ng«n luËn vµ do ®ã tÊt yÕu lµ ph¶itù do b¸o chÝ vµ tù do xuÊt b¶n.

Thùc hiÖn viÖc nµy, chØ cÇn bæ xunghoÆc thay ®æi hai bé luËt ®· cã lµ luËt b¸o chÝ vµ luËt xuÊt b¶n. HailuËt ®· cã nµy ®Òu ®· ®i ng­îc l¹i tinh thÇn vµ lêi v¨n cñaHiÕn ph¸p 1992 vµ c¶ c¸c b¶n HiÕn ph¸p cã tr­íc, nhÊt lµ HiÕnph¸p 1946. B©y giê cÇn cã luËt cho phÐp t­ nh©n cã quyÒn ra b¸o chÝ vµlËp nhµ xuÊt b¶n chØ cÇn th«ng b¸o cho c¬ quan nhµ n­íc vµ chÊp hµnhmäi luËt lÖ cña nhµ n­íc, kh«ng ph¶i xin phÐp ai. §ã lµ ®iÒumµ nh©n d©n ta ®· cã ngay trong thêi Ph¸p thuéc. GÇn ®©y anh NguyÔn V¨nTrÊn ®· viÕt mét cuèn s¸ch dµi "Göi Quèc Héi vµ MÑ"còng chñ yÕu nãi cã ®iÒu nµy vµ tá lßng ­íc väng sao cho nh©nd©n ta ®­îc D©n Chñ B»ng Thêi Ph¸pThuéc ! ThËt mØa mai ! B¸o chÝ sÏ ®­îc®éc lËp víi Nhµ N­íc, kh«ng bÞ bÊt cø mét sù chØ ®¹o, kiÓm so¸tnµo. LuËt cña ta (®· cã) nhÊn m¹nh ®iÒu "kh«ng kiÓm duyÖttr­íc khi in", lµm nh­ ®ã lµ chøng tá sù d©n chñ nghª gím. Thùc rac¸c c¬ chÕ "thèng nhÊt qu¶n lý " b¸o chÝ cña §¶ng vµNhµ N­íc (chñ yÕu lµ ë c¸c cÊp ñy vµ c¬ quan cña §¶ng) cßn gay g¾tvµ ngÆt nghÌo h¬n hµng ngµn lÇn lµ cã kiÓm duyÖt. V× cã kiÓmduyÖt th× t×nh h×nh nã l¹i râ rµng vµ sßng ph¼ng, h¬n rÊt nhiÒu lÇnlèi kiÓm duyÖt v« h×nh.

- Thùc hiÖn ®iÒu nµy, tr­íc hÕt lµthùc hiÖn ®­îc viÖc "Nh©n d©n cã tiÕng nãi thùc sù "vµ tiÕng nãi nµy tr­íc hÕt lµ tiÕng nãi cña c¸c tÇng líp trÝthøc vµ l·o thµnh, cã tiÕng nãi nµy ®­îc ph¸t biÓu m¹nh mÏ th× sÏcã mét lùc l­îng ®«ng ®¶o gi¸m s¸t, ng¨n chÆn n¹n tham nhòng vµ c¸c tiªucùc kh¸c mµ ta cã lËp hµng tr¨m, ngµn c¬ quan ñy ban, Héi ®ång... còngkh«ng cã t¸c dông b»ng mµ cßn lµm cho tham nhòng cµng phøc t¹p thªm.

- Cã tiÕng nãi kiÓu nµy lµ thùchiÖn viÖc gi¸m s¸t c¸c c¬ quan nhµ n­íc, vµ c¶ c¸c c¬ quan §¶ng(vµ nhÊt lµ c¸c c¬ quan §¶ng hiÖn nay kh«ng chÞu bÊt cø mét sù gi¸ms¸t nµo, vµ ®· cã nhiÒu biÓu hiÖn léng quyÒn, muèn lµmng­îc lµm xu«i thÕ nµo, nãi ng­îc, nãi xu«i thÕ nµo còng ®­îc,còng b¾t ng­êi ta ph¶i theo) cã sù gi¸m s¸t nµy míi thùc hiÖn ®­îc®óng khÈu hiÖu: Do d©n, cña d©n, v× d©n. D©n biÕt, d©n bµn, d©nlµm, d©n kiÓm tra.

Quèc héi hiÖn nay kh«ng lµm ®­îc viÖcgi¸m s¸t ChÝnh phñ, kh«ng thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng "quyÕt®Þnh c¸c vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt n­íc" mµ th­êng bÞChÝnh phñ "tiÒn tr¶m hËu tÊu ", bÞ ®éng. Quèc héi lµm raluËt, nh­ng lµm ra luËt ®Ó lµm g×, nÕu cã nhiÒu ng­êi cø lµmng­îc l¹i luËt, lµm sai luËt, mµ Quèc héi ®µnh bÊt lùc kh«ng cã chótquyÒn lùc nµo can thiÖp, th× thµnh tÝch lµm luËt còng b»ng kh«ng.

- Thùc hiÖn tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ,mäi ng­êi h¨ng h¸i ®ua nhau ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ nh­ng vÊn®Ò ®Êt n­íc, tõ ®ã ta sÏ ph¸t hiÖn ®­îc nh©n tµi, nh©n d©n sÏph¸t hiÖn ®­îc ng­êi hay hay kÎ dë, gióp cho §¶ng thu thËp ®­îcnhiÒu ý kiÕn, ph¸t hiÖn ®­îc nhiÒu vÊn ®Ò vµ ph¸thiÖn ®­îc nhiÒu nh©n tµi.

Cã ng­êi ng¹i r»ng tù do b¸o chÝ th× sÏ tùdo lung tung, lén xén, kÎ xÊu kÝch ®éng, kÎ thï lîi dông, lµ mÊt æn ®ÞnhchÝnh trÞ. Sù sî h·i ®ã lµ kh«ng c¨n cø. Sù viÖc ë Th¸i B×nh vÒc¬ b¶n lµ xuÊt ph¸t tõ nguyªn väng chÝnh ®¸ng, vµ sù bÊt b×nh còngchÝnh ®¸ng cña nh©n d©n.

NÕu ta cø thiÕu d©n chñ th× cãnhiÒu kÎ ®Þch sÏ kÝch ®éng vµ lîi dông m¹nh h¬n. NÕu ta thùc thid©n chñ, th× chÝnh lµ mét ®ßn ®¸nh m¹nh vµo c¸c thÕ lùc thï ®Þch vµg©y ®­îc nhiÒu c¶m t×nh víi nh©n d©n thÕ giíi. Tr×nh ®é d©nchñ thÕ giíi ®· tiÕn tíi tr×nh ®é bÇu cö tù do vµ phæ biÕn,nh©n d©n cã quyÒn ph¶n ®èi c¸c bé luËt dù kiÕn th«ng qua, tuyªn bèkh«ng chÊp hµnh ®¹o luËt nµo ®· th«ng qua mµ ¶nh h­ëng xÊu ®ÕnquyÒn lîi nh©n d©n.

Trong t×nh h×nh ®ã, thùc thi d©n chñ réngr·i vµ m¹nh mÏ lµ ta tÝch cùc hßa nhËp vµo thÕ giíi.

Trong khi ta ®· cã 400 tê b¸o trong c¸c tæ chøc"®­îc thèng nhÊt qu¶n lý", nÕu cã 1,2 tê b¸o ®éclËp th× sinh ho¹t t­ t­ëng cña x· héi sÏ s«i ®éng vµ tèt ®Ñp h¬n, c¸cbËc trÝ thøc, c¸c vÞ l·o thµnh cã chç ph¸t biÓu ý kiÕn.§¶ng vµ Nhµ n­íc cã nhiÒu ®iÓm tham kh¶o vµ ng¨n ngõa, §¶ng vµNhµ n­íc sÏ tèt ®Ñp h¬n lªn, kh«ng cÇn cã nh÷ng vô ¸n g©y x«n xao nh­vô Hoµng Minh ChÝnh, Hµ Sü Phu vµ vô ®ang qu¶n thóc nhµ th¬ Bïi Minh Quèc.

Cho r»ng thùc hµnh d©n chñ, sÏ mÊt æn ®inhchÝnh trÞ lµ sù ng­îc ®êi. ChØ cã mÊt d©n chñ, më réng tham nhòng,míi lµm cho x· héi, nh©n d©n Êm øc, bÊt b×nh, tõ ®ã x· héi kh«ng thÓæn ®Þnh ®­îc.

2- VÊn ®Ò thø hai: VÊn ®ÒbÇu cö.

BÇu cö vµ øng cö lµ mét thÓ chÕ thenchèt quan träng cña chÕ ®é d©n chñ. Thùc hiÖn d©n chñ tËp trungcòng ph¶i qua bÇu cö, øng cö. BÇu cö cµng tèt, cµng chÝnh x¸c th× chÕ®é d©n chñ tËp trung cµng v÷ng m¹nh. H¬n bÊt cø mét lêi kªu gäi nµo !Kh«ng thÓ kh«ng nh×n qua t×nh h×nh bÇu cö, øng cö cña ta hiÖn nay. Ta®ang nãi nhiÒu ®Õn "d©n chñ trùc tiÕp" vµ "d©nchñ ®¹i biÓu ", bµn vÒ ®iÒu ®ã kh«ng cã ý nghÜag×, mµ nh×n qua vµo t×nh h×nh bÇu cö, øng cö cña ta ®Ó ®Ò xuÊtmét thÓ chÕ tèt h¬n, th× hay h¬n.

T×nh h×nh bÇu cö vµ øng cö cña ta cã mÊy nÐttãm t¾t mµ nh©n d©n ai còng biÕt, ai còng kh«ng t¸n thµnh, nh­ng cø ph¶ilµm theo:

- RÊt coi träng c¬ cÊu, ®Þnh c¬ cÊu xong míi tÝnh ®Õn nh©n sù. Trong c¬ cÊu th× ph¶i tháa m·n nhiÒu c©n ®èi.

- §¶ng viªn, kh«ng ®¶ng viªn, ®Þa ph­¬ng, d©n téc, nam, n÷, tuæi trÎ. Trong khi dån søc lùc vµo viÖc c¬ cÊu, tÊt yÕu lµ rÊt Ýt chó träng ®Õn chÊt l­îng ng­êi øng cö.

- ViÖc ®Ò ra tiªu chuÈn th­êng lµ chung chung, m¬ hå, hiÓu thÕ nµo còng ®­îc, kh«ng cã nh÷ng yªu cÇu kiÓm chøng cô thÓ. T×nh h×nh nµy rÊt khã cho ng­êi bÇu cö c©n nh¾c vµ lùa chän. Mäi ng­êi ®Òu "®i bÇu cho xong viÖc" mÆc cho c¸c ph­¬ng tiÖn tuyªn truyÒn vÒ "ngµy héi ", nh­ng kh«ng ai thÊy trong lßng m×nh mét tý "ngµy héi " nµo.

- Mäi ph­¬ng ¸n nh©n sù ®Òu do mét trung t©m xÕp ®Æt, chØ ®¹o. TÊt c¶ nh÷ng ng­êi ®i bÇu chØ biÕt lµm theo. D©n ®· cã c©u: "§¶ng cö, d©n bÇu ", nh­ vËy th× ta h« "d©n lµm chñ ", nh­ng thùc ra chØ cã §¶ng lµm chñ th«i.

- Tuyªn bè cho "øng cö tù do ", nh­ng kh«ng mét øng cö viªn tù do nµo ®­îc ®éc lËp. KÕt qu¶ th­êng chØ cã vµi ng­êi, gäi lµ øng cö tù do, nh­ng th­êng lµ kh«ng bao giê tróng ®­îc.

- ChÕ ®é "hiÖp th­¬ng" ë MÆt TrËn Tæ Quèc lµ mét chÕ ®é ch¾t läc rÊt h÷u hiÖu ®Ó g¹t tÊt c¶ nh÷ng ng­êi øng cö tù do kh«ng ®Ó hä cã c¬ héi lät vµo danh s¸ch. Ai còng biÕt thÕ, nªn nhiÒu ng­êi dó cã muèn ra lµm viÖc cho d©n cho n­íc, còng ch¸n n¶n mµ co l¹i kh«ng muèn ®ua tranh. ViÖc quy ®Þnh ë quèc héi, chØ cã 80% ®¶ng viªn lµ chøng tá mét thiÖn chÝ cña §¶ng. Nh­ng thÕ giíi hä nhËn xÐt: 70 triÖu d©n chØ cã 20% ®¹i biÓu trong quèc héi, cßn 2- 3 triÖu ®¶ng viªn l¹i cã ®Õn 80% ®¹i biÓu. §ã kh«ng ph¶i lµ hä nãi xÊu, hä kÝch ®éng, mµ hä nãi lªn mét sù thËt. Theo c¸ch nh×n cña hä, ta kh«ng t¸n thµnh c¸ch nh×n ®ã, nh­ng còng ch¼ng lµm c¸ch nµo thay ®æi ®­îc sù thËt ®ã.

§ã lµ chñ yÕu nãi vÕ cuéc bÇu cöquèc héi, nh­ng chÕ ®é bÇu cö cña ta ë trong §¶ng hay ngoµi §¶ng, ëbÊt cø cÊp nµo còng ®¹i kh¸i thÕ c¶. TuyÖt nhiªn, kh«ng thÓ coi®ã lµ mét chÕ ®é bÇu cö d©n chñ.

T«i ®Ò nghÞ mét chÕ ®é bÇu cö, øngcö cã mÊy ®iÓm nh­ sau, t¹m ®Æt tªn lµ "BÇu Cö NhiÒu Vßng" cã thÓ thùc hiÖn ë mäi cÊp, mäi ngµnh:

1- ViÖc giíi thiÖu øng cö viªn, kh«ngnªn h¹n chÕ ë mét sè c¬ quan cã quyÒn lùc, mµ nªn thùc hiÖn:nhiÒu vßng giêi thiÖu:

- Vßng mét: C«ng bè yªu cÇu cña øng cö viªn (thay cho ®Ò ra tiªu chuÈn) t«i xin nãi sau, yªu cÇu mäi ng­êi cã liªn quan giíi thiÖu danh s¸ch. TÊt nhiªn sù giíi thiÖu sÏ ®­a ra mét sè l­îng khæng lå. VÝ dô cÇn cã 10 ng­êi, th× danh s¸ch giíi thiÖu cã thÓ lªn hµng ngµn.

- Vßng hai: Trªn kÕt qu¶ cña sù giíi thiÖu ®ã, c«ng bè réng r·i (®Õn kh¾p mäi ng­êi cã liªn quan) vµ yªu cÇu nãi râ lµ chØ cÇn bÇu cã 10 ng­êi vËy mäi ng­êi giíi thiÖu h·y lùa chän trong sè hµng ngµn ng­êi ®ã lÊy ra mét danh s¸ch ®é 30 ng­êi. Vµ yªu cÇu giíi thiÖu l¹i lÇn thø hai mét danh s¸ch 30 ng­êi.

Sau khi tr­ng cÇu thÕ råi, tÊt nhiªn danhs¸ch vÉn cã thÓ cã qu¸ nhiÒu, ®Õn 80 - 100 th× l¹i tr­ng cÇu lÇnthø ba, yªu cÇu mäi ng­êi c¨n cø vµo danh s¸ch ®· tæng hîp lÇn thøhai, chän mét danh s¸ch giíi thiÖu 10 ng­êi. Sau ®ît nµy th× sè danhs¸ch cßn l¹i ®é 20 - 30 ng­êi hoÆc 40 - 50 ng­êi lµ mét sè l­îng cãthÓ chÊp nhËn, ®­a ra thµnh danh s¸ch bÇu cö. TÊt c¶ mäi b­íc®Òu lµm c«ng khai, tÊt c¶ mäi ng­êi ®Òu biÕt vµ ®Òutheo dâi ®­îc qu¸ tr×nh.

Nh­ vËy lµ tÊt c¶ cö tri tham gia lËp danh s¸chøng cö viªn, mµ kh«ng ph¶i bÊt cø mét sù hiÖp th­¬ng nµo, ë c¬ quannµo c¶. C¬ quan tæ chøc, hoÆc c¬ quan bÇu cö chØ cßn viÖc thÈm tra t­c¸ch vµ yªu cÇu cña mét sè øng cö viªn cã h¹n, vµ kh«ng cßn ph¶i v¾t ãct×m øng cö viªn. Nh­ thÕ míi bá ®­îc t­ t­ëng "c¬ cÊu "mµ v× theo t­ t­ëng ®ã nhiÒu khi mäi ng­êi ph¶i bÇu nh÷ng ng­êihoµn toµn kh«ng xøng ®¸ng. Vßng 3, vßng 4 lµ sù bÇu cö trªn mét danh s¸chmµ tÊt c¶ c¸c cö tri ®· tham gia c©n nh¾c vµ chän lùa.

2- VÒ c¸i gäi lµ tiªu chuÈn øng cöviªn, t«i ®Ò nghÞ bá kh¸i niÖm tiªu chuÈn v× ®· lµ tiªu chuÈnth× ph¶i ®ong ®Õm ®­îc, ®»ng nµy nªu nh÷ng tiªu chuÈn víi mét conng­êi cô thÓ mµ cã nhiÒu c¸ch tr×nh bÇy kh¸c nhau th× nã rÊt m¬ håvµ rÊt kh«ng chÝnh x¸c, nã chØ thÝch hîp víi sù tïy tiÖn cña nh÷ngng­êi cã quyÒn lùc quyÕt ®Þnh: "Yªu nhau cñ Êu còng trßn",thay vµo ®ã nªn ®Ò ra "yªu cÇu ", ®¹i ®Ó nh­ :

Yªu cÇu vÒ ®øc:

- Kh«ng ph¶n quèc, kh«ng ph¹m téi, hoÆc ®· ph¹m téi nh­ng ®· ®­îc xãa ¸n

- Cã tinh thÇn tËn tôy víi c«ng viÖc

- Cã tinh thÇn tÝch cùc häc tËp lu«n cÇu tiÕn

- Cã tinh thÇn khiªm nh­êng, th©n ¸i vµ quý träng mäi ng­êi

- ¡n ë tö tÕ víi «ng bµ, cha mÑ, vî con, vµ nh÷ng ng­êi xung quanh.

- HiÓu biÕt vµ t«n träng ®¹o lý lµm ng­êi

- Cã lßng trung thùc, n¨ng ®éng trong c«ng viÖc, biÕt chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ý kiÕn cña m×nh

Yªu cÇu vÒ tµi :

- Cã tr×nh ®é häc vÊn, cã tr×nh ®é kiÕn thøc, chuyªn m«n, cã kinh nghiÖm trong c«ng t¸c chuyªn m«n

- Cã tinh thÇn khiªm tèn, tr¸ch nhiÖm cao ®èi víi c«ng viÖc

- Cã n¨ng lùc thuyÕt phôc vµ ®éng viªn, thu hót mäi ng­êi say s­a víi c«ng t¸c chung.

- Cã chÝnh kiÕn râ rµng vÒ c¸c c«ng viÖc m×nh phô tr¸ch.

- VÒ tuæi, nªn yªu cÇu ®èi víi cÊp toµn quèc, ®¹i biÓu cÇn trªn 40 tuæi, ®èi víi cÊp d­íi vµ c¬ së, yªu cÇu trªn 30 tuæi, kh«ng nªn tÝnh chuyÖn "c¬ cÊu" nh÷ng ng­êi øng cö trªn d­íi 20 tuæi, thùc chÊt lµ h×nh thøc thùc hiÖn trÎ hãa mét c¸ch m¸y mãc.

Nh÷ng yªu cÇu trªn kh«ng cÇn ph©n ra phÇn ®øcphÇn tµi, v× theo yªu cÇu ®ã ®Òu lµ nh÷ng yªu cÇu vÒ phÈm chÊtmét c¸n bé l·nh ®¹o vµ qu¶n lý, nh÷ng phÈm chÊt ®ã ®Òu cÇn cãnh÷ng chøng thùc cô thÓ: thÓ hiÖn trong hµnh ®éng hµng ngµy cñac«ng viÖc ®ang phô tr¸ch, ý kiÕn d­ luËn cña nh÷ng ®ångnghiÖp vµ cña nh÷ng c«ng nh©n viªn d­íi quyÒn, tuyÖt nhiªn kh«ngthÓ lµ mét nhËn xÐt su«ng cña mét ng­êi hay mét c¬ quan nµo !

Nh÷ng ng­êi øng cö tù do, ®­îc quyÒn®éc lËp víi c¸c c¬ quan quyÒn lùc, tïy theo sù quan träng cñatõng c¬ quan tõng cÊp mµ ng­êi Êy øng cö, ng­êi Êy ph¶i ®­îc mét sèch÷ ký ñng hé viÖc øng cö cña ng­êi Êy. Sau ®ã tªn ng­êi Êy®­îc nhËp vµo danh s¸ch giíi thiÖu vµ ®­îc tham gia lùa chän quac¸c vßng.

Nh­ vËy míi thËt cô thÓ c¸i gäi lµ"lµm chñ cña d©n ". Nh©n d©n thùc sù tham gia giíi thiÖung­êi øng cö vµ ®­îc bÇu cö thùc sù tù do, thùc sù cã sù lµm chñ, sùlùa chän cña m×nh. Thùc hiÖn viÖc nµy chØ cÇn thêi gian chuÈn bÞl©u h¬n, cßn kh«ng cã bÊt cø sù bÊt tiÖn vµ sù gi¶ dèi nµo.

Thùc hiÖn viÖc d©n chñ cßn nhiÒuviÖc ph¶i lµm. Trªn ®©y lµ 2 viÖc cã thÓ lµm ®­îc ngay vµ hoµntoµn cã thÓ lµm ®­îc kh«ng cã bÊt cø mét sù phiªu l­u, m¹o hiÓmnµo. NÕu ta thËt sù tin vµo nh©n d©n, th× ta kh«ng sî bÊt cø mét ýkiÕn xÊu nµo ®­îc d©n chÊp nhËn, kh«ng sî d©n bá qua mét ©m m­u nµob»ng lêi vµ b»ng ng­êi cña c¸c lo¹i kÎ ®Þch.

TÊt nhiªn cßn rÊt nhiÒu viÖc lµm®Ó hoµn thiÖn mét nÒn d©n chñ míi, d©n chñ x· héi chñ nghÜa.Nh­ng ®©y lµ 2 viÖc cô thÓ cÇn lµm ngay vµ cã thÓ lµm ®­îcngay, Ýt nhÊt lµ nã ng¨n ngõa ®­îc nh÷ng suy nghÜ vµ hµnh ®éng lµm tænth­¬ng ®Õn nÒn d©n chñ cña chóng ta mµ b¸c Hå vµ toµn d©n ta ®·tèn bao x­¬ng m¸u ®Ó x©y dùng nªn nh­ ngµy nay. CÇn rÊt thÊm thÝa s©us¾c lêi nãi cña Chñ TÞch Hå ChÝ Minh lµ: "§éc lËp mµ kh«ng cã tùdo, h¹nh phóc th× ®éc lËp còng kh«ng cã ý nghÜa "

Muèn cã tù do,h¹nh phóc ph¶i cã d©n chñ !

TrÇn §é