Ngµy 10.6.1995, «ng TrÇn §é ®· viÕt th­ cho c¸c ñy viªn bé chÝnh trÞ, cè vÊn vµ ñy viªn Ban ChÊp Hµnh Trung ¦¬ng §CSVN. Trong mét l¸ th­ ng¾n göi kÌm, t¸c gi¶ nãi nh÷ng ý kiÕn nµy lµ "kÕt qu¶ cña h¬n chôc n¨m tr¨n trë, suy nghÜ", vµ "®­a ra kh«ng ph¶i ®Ó ®­îc chÊp nhËn dÔ dµng, mµ lµ mong ®­îc th¶o luËn, bµn b¹c mét c¸ch nghiªm tóc, kh¸ch quan"

I. Nh×n l¹i cèng hiÕn cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam
trong sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc

Trong sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc, tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1975, §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®ãng mét vai trß cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, ®iÒu ®ã ®· ®­îc lÞch sö kh¼ng ®Þnh, kh«ng ph¶i bµn c·i nhiÒu. ViÖc nhÊn m¹nh nh÷ng cèng hiÕn cña §¶ng vµo sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc b¶n th©n nã kh«ng cã g× sai, v× ®iÒu ®ã ph¶n ¸nh mét sù thËt lÞch sö. Nh­ng tõ nh÷ng cèng hiÕn Êy cña §¶ng, chóng ta cÇn rót nh÷ng kinh nghiÖm, nh÷ng bµi häc tÝch cùc còng nh­ tiªu cùc ®Ó §¶ng cã thÓ tiÕp tôc cèng hiÕn phÇn m×nh vµo sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc hiÖn nay.

NhiÒu khã kh¨n, sai lÇm hiÖn nay mét phÇn quan träng ®· b¾t nguån tõ nh÷ng nhËn thøc vµ hµnh ®éng kh«ng ®óng tr­íc ®©y, hay Ýt ra tõ nh÷ng sù ®¸nh gia thiªn lÖch vÒ c¸c sù kiÖn vµ diÔn biÕn lÞch sö. Xin lÊy vµi thÝ dô:

Khi ®Ò cao vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, ta gÇn nh­ l·nh quªn mét sù thËt lÞch sö còng rÊt quan träng: sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc kh«ng ph¶i lµ sù nghiÖp vµ thµnh c«ng riªng cña §¶ng. Trong sù nghiÖp ®ã, cã phÇn ®ãng gãp cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh cña ®¹i ®a sè nh©n d©n, mµ hÇu hÕt kh«ng ph¶i lµ ®¶ng viªn. Nh÷ng ho¹t ®éng cña §¶ng trong giai ®o¹n nµy chØ lµ mét bé phËn, dï lµ mét bé phËn hÕt søc quan träng, cña sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc chung. §¹i ®oµn kÕt d©n téc, kh«ng ph©n biÖt giai cÊp, xu h­íng chÝnh trÞ... chÝnh lµ "l¸ bïa" thµnh c«ng cña §¶ng. Gi¶i phãng d©n téc lµ ®iÓm tô héi cña tÊt c¶ c¸c tÇng líp, c¸c nh©n sÜ yªu n­íc, vµ khi mét sè chñ tr­¬ng nµo ®ã cña §¶ng bÊt lîi cho ®¹i ®oµn kÕt d©n téc, §¶ng còng chñ ®éng rót lui nh÷ng chñ tr­¬ng ®ã ®Ó tËp trung vµo sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc. ThÕ nh­ng, ngµy nay, khi tæng kÕt nh÷ng bµi häc lÞch sö cña §¶ng, chóng ta l¹i nãi kh¸c ®i. Chóng ta nhÊn m¹nh bµi häc "n¾m v÷ng hai ngän cê: chñ nghÜa x· héi vµ yªu n­íc" ®Ó råi ®i tíi mét ph­¬ng ch©m míi "yªu n­íc tøc lµ yªu chñ nghÜa x· héi". Vµ trªn thùc tÕ chóng ta ®· g¹t sang mét bªn nh÷ng ng­êi yªu n­íc nh­ng kh«ng (hay ch­a) yªu chñ nghÜa x· héi ! BÖnh biÖt ph¸i hÕt søc nghiªm träng cña §¶ng chÝnh lµ tõ ®ã mµ ra. Vµ ®ã còng lµ nguån gèc cña c¨n bÖnh nÆng nÒ cña §¶ng hiÖn nay: ®éc t«n, ®éc quyÒn.

HoÆc vÒ sinh ho¹t néi bé §¶ng. Nãi chung, trong sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc, c¸c ®¶ng viªn ®· thÓ hiÖn rÊt râ tinh thÇn chiÕn ®Êu hy sinh v× c¸ch m¹ng, v× ®éc lËp cña tæ quèc, ®ång thêi còng thÓ hiÖn rÊt râ tinh thÇn phôc tïng kû luËt rÊt cao. Nh­ng sù l·nh ®¹o tËp trung gÇn nh­ tuyÖt ®èi cña c¸c cÊp trªn ®èi víi c¸c cÊp d­íi, ®èi víi ®¶ng viªn, dÇn dÇn biÕn thµnh mét nÕp sinh ho¹t gÇn nh­ tù nhiªn cña §¶ng. Tuy nãi nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ (tøc lµ tËp trung mang tÝnh d©n chñ), nh­ng trªn thùc tÕ, chØ cã tËp trung mµ kh«ng cã d©n chñ, hay chØ cã d©n chñ hoµn toµn h×nh thøc. Mäi ý kiÕn kh¸c víi l·nh ®¹o ®Òu bÞ coi lµ sai lÇm, cã khi bi ®Èy sang phÝa "kÎ thï" ®Ó råi nh÷ng ng­êi cã ý kiÕn Êy bÞ ®µn ¸p nh­ kÎ thï. ChÝnh t×nh tr¹ng thiÕu d©n chñ trong sinh ho¹t néi bé §¶ng Êy ®· g©y ra nhiÒu tæn thÊt, nhiÒu sai lÇm kh«ng ®¸ng cã tr­íc ®©y vµ dÉn tíi t×nh tr¹ng tª liÖt cña c¬ së §¶ng hiÖn nay.

II. Vµi nÐt vÒ thùc tr¹ng hiÖn nay

D­íi ®©y, t«i chñ yÕu nãi tíi thùc tr¹ng hiÖn nay. Nh­ng ®Ó ph©n tÝch thùc tr¹ng hiÖn nay, cÇn nh×n ng­îc lªn trªn tr­íc ®©y Ýt ra lµ tõ n¨m 1975, sau khi hoµn thµnh sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc.

ChiÕn th¾ng lín lao cña toµn thÓ d©n téc lµm béc lé rÊt sím nh÷ng sai lÇm vµ khuyÕt ®iÓm cña §¶ng trong sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n­íc. Nh÷ng sai lÇm vµ khuyÕt ®iÓm Êy ®· ®­îc ph©n tÝch phÇn nµo ë ®¹i héi VI: chñ nghÜa chñ quan duy ý chÝ, chñ nghÜa quan liªu... nh­ng sù ph©n tÝch Êy ch­a thËt triÖt ®Ó, ®Æc biÖt vÒ bÖnh thiÕu d©n chñ trong §¶ng vµ trong toµn x· héi. T×nh tr¹ng ®éc t«n, ®éc quyÒn cña §¶ng kh«ng nh÷ng kh«ng ®­îc kh¾c phôc, tr¸i l¹i cßn trÇm träng thªm. Sau hµng chôc n¨m chiÕn ®Êu hy sinh, d©n vÉn ch­a h­ëng ®­îc c¸c quyÒn tù do d©n chñ nh­ tõng ®­îc høa hÑn. C¶ viÖc bÇu cö vµo c¸c c¬ quan gäi lµ d©n cö, còng cø theo mét nÕp "§¶ng cö d©n bÇu " nh­ ng­êi d©n h»ng nãi.

Sinh ho¹t néi bé §¶ng ngµy cµng thiÕu d©n chñ h¬n. T×nh tr¹ng lËp ª kÝp riªng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, g©y ra nh÷ng m©u thuÉn g©y g¾t trong §¶ng.

§Æc biÖt, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn §¶ng cÇm quyÒn theo lèi ®éc t«n, ®éc quyÒn, ngµy cµng nhiÒu ®¶ng viªn, nhÊt lµ nh÷ng ®¶ng viªn n¾m gi÷ chøc quyÒn tõ trªn xuèng d­íi, r¬i vµo t×nh tr¹ng tho¸i hãa, biÕn chÊt, thËm chÝ mét sè kh«ng Ýt ph¹m téi.

H×nh ¶nh cña §¶ng trong lßng d©n bÞ phai mê, nÕu kh«ng nãi nÆng nÒ h¬n. Dï cã ghi vµo hiÕn ph¸p n¨m 1980 vÒ vai trß l·nh ®¹o duy nhÊt cña §¶ng ®èi víi toµn x· héi, th× còng kh«ng v× thÕ mµ vai trß Êy ®­îc n©ng lªn chót nµo, h×nh ¶nh cña §¶ng trong lßng d©n còng kh«ng kh¸ h¬n. Tr¸i l¹i lµ kh¸c, v× nh­ kinh nghiÖm lÞch sö chøng tá, vai trß vµ h×nh ¶nh Êy kh«ng thÓ ®em ¸p ®Æt, mµ chØ cã thÓ lµ do sù thõa nhËn tù nguyÖn cña ®«ng ®¶o quÇn chóng.

C«ng cuéc ®æi míi, chñ yÕu trªn lÜnh vùc kinh tÕ, cã ®em l¹i nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ trong ®êi sèng x· héi. Xin nãi l¹i mét bµi häc kinh nghiÖm lín: chÝnh nh÷ng nghÞ quyÕt ®¹i héi VI cña §¶ng víi tinh thÇn "nh×n th¼ng vµo sù thËt " ®· lµm quÇn chóng cßn nu«i hy väng ë sù l·nh ®¹o cña §¶ng trong t×nh h×nh hÕt søc khã kh¨n cña ®Êt n­íc. TiÕc r»ng bµi häc ®ã h×nh nh­ ®ang bÞ l·ng quªn.

Nh­ng còng chÝnh trong thêi kú "®æi míi " nµy, lÏ ra vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng còng nh­ sinh ho¹t néi bé §¶ng còng ph¶i ®­îc "®æi míi ", thËm chÝ ph¶i ®­îc "®æi míi " tr­íc hÕt, th× ng­îc l¹i, chóng ta ®· qu¸ trÞ trÖ vÒ mÆt nµy.

Cã thÓ nªu lªn mét sè thùc tr¹ng hiÖn nay cña §¶ng nh­ sau:

1. VÒ mèi quan hÖ gi÷a §¶ng vµ x· héi, gi÷a §¶ng vµ nh©n d©n
(nãi c¸ch kh¸c, vÒ lßng tin cña nh©n d©n ®èi víi §¶ng):

Ph¶i nãi lµ lßng tin Êy ®· gi¶m sót nghiªm träng. Tuy ta cã nãi tíi viÖc nµy viÖc kh¸c lµm cho lßng tin Êy ®­îc kh«i phôc, nh­ng nh×n chung th× lßng tin Êy vÉn ngµy cµng gi¶m sót, ®Æc biÖt trong c¸c tÇng líp trÎ tuæi. Kh«ng Ýt ng­êi hiÖn nay ®ång nhÊt §¶ng víi "bé m¸y cÇm quyÒn" vµ ®èi xö víi §¶ng nh­ ®èi víi mét "bé m¸y cÇm quyÒn" nµo ®ã.

T×nh tr¹ng phæ biÕn lµ §¶ng cø hÕt nghÞ quyÕt nµy ®Õn nghÞ quyÕt kh¸c (vµ cã nghÞ quyÕt sau thôt lïi so víi nghÞ quyÕt tr­íc, nh­ trong lÜnh vùc v¨n hãa vµ b¸o chÝ, ch¼ng h¹n), råi lu«n h« hµo "®­a nghÞ quyÕt vµo cuéc sèng" (thËt ra ph¶i nãi ng­îc l¹i: ®­a cuéc sèng vµo nghÞ quyÕt), nh­ng trong cuéc sèng thùc tÕ th× ®¹i ®a sè nh©n d©n (gåm nhiÒu tÇng líp kh¸c nhau) ®Òu thÊy b¶n th©n ®êi sèng cña m×nh cã nhiÒu ®iÒu bøc b¸ch, Ðo le, oan khuÊt tõ nh÷ng ng­êi muèn lµm ¨n tö tÕ ®Ó giµu cã lªn ®Õn nh÷ng ng­êi lo ch¹y vÊt v¶ cho miÕng ¨n hµng ngµy. Lßng ng­êi cµng nÆng nÒ gÊp béi, v× tr­íc m¾t hä næi lªn nh÷ng bÊt c«ng qu¸ v« lý. T©m tr¹ng phæ biÕn lµ cã nhiÒu ®iÒu kh«ng biÕt nãi víi ai, kh«ng biÕt kªu vµo ®©u. Trong khi ®ã th× c¸c nghÞ quyÕt cña §¶ng cø gi¶i quyÕt hÕt ®Þnh h­íng nµy ®Õn ®Þnh h­íng kia réng lín, trõu t­îng vµ chung chung, ®Ó råi ai muèn lµm g× th× lµm còng kh«ng sao. §¶ng ®· xa rêi cuéc sèng ë mét kho¶ng c¸ch kh¸ lín. §ã lµ ®iÒu nghiªm träng nhÊt.

Ngay b¶n th©n c¸c ®¶ng viªn ë c¸c tæ chøc còng kh«ng cßn tin vµo nh÷ng ®iÒu m×nh buéc ph¶i häc tËp, qu¸n triÖt, nh÷ng ®iÒu bµn ®i bµn l¹i nhiÒu lÇn vÉn kh«ng cã hiÖu lùc xoay chuyÓn t×nh thÕ.

Kh«ng nªn chñ quan nghe vµ dùa vµo c¸c b¸o c¸o, nh÷ng ph¸t biÓu c«ng khai ë c¸c cuéc mÝt tinh, héi th¶o, häc tËp. V× phÇn lín nh÷ng ng­êi nãi ë ®©y (cã khi lµ tÊt c¶) kh«ng nãi ®­îc nh÷ng ý kiÕn thùc cña m×nh. C¸c cÊp l·nh ®¹o cña §¶ng còng tá ra kh«ng thÝch thó g× víi nh÷ng ý nghÜ ®ã. ThÕ lµ cã c¸ch nghÜ cña §¶ng hiÖn lªn ë c¸c nghÞ quyÕt, l¹i cã c¸ch nghÜ cña d©n mµ d©n kh«ng biÕt nãi cïng ai.

ThÕ lµ gi÷a §¶ng vµ d©n cã mét kho¶ng c¸ch lín, ®iÒu nµy Ýt khi x¶y ra trong c¸c cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc, vµ nÕu cã x¶y ra th× §¶ng ngay lËp tøc ph¶i l¾ng nghe tiÕng nãi cña cuéc sèng, cña ng­êi d©n ®Ó xãa bá kho¶ng c¸ch Êy.

2. VÒ t©m lý ®¶ng viªn.

ë cÊp nµo còng vËy, trong ®¶ng viªn còng xuÊt hiÖn nhiÒu tr¹ng th¸i t©m lý phøc t¹p. Kh«ng nªn nhËn ®Þnh theo kiÓu sè nhiÒu thÕ nµy, sè Ýt thÕ kia, hay "vÒ c¨n b¶n lµ tèt, mét sè kh«ng Ýt tho¸i hãa biÕn chÊt". T©m lý ®¶ng viªn hiÖn nay ph¶i ch¨ng cã thÓ t¹m nªu ra nh­ sau:

a/ mét bé phËn mÊt hÕt lßng tin vµo chñ nghÜa x· héi vµ môc tiªu. Sè nµy tõ bá chñ nghÜa céng s¶n vµ yªu cÇu døt kho¸t lµ ®Êt n­íc ph¶i theo con ®­êng t­ b¶n chñ nghÜa.

b/ Mét bé phËn kh¸c vÉn kiªn tr× môc tiªu x©y dùng ®Êt n­íc "d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh ", nh­ng kh«ng tin con ®­êng x· héi chñ nghÜa (chÕ ®é c«ng hÔu, chuyªn chÝnh v« s¶n...) cã thÓ ®­a ®Êt n­íc tíi môc tiªu. Bé phËn nµy ®ang tha thiÕt ®i t×m con ®­êng ®óng ®¾n ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc.

c/ Mét sè kh¸ lín còng mÊt lßng tin t­ëng vµo con ®­êng ®i cña m×nh, nh­ng vÉn c«ng khai hß hÐt, cæ vò cho con ®­êng ®ã theo lèi tïy thêi, chñ yÕu ®Ó b¶o vÖ "ghÕ ngåi " cña m×nh.

d/ Mét sè n÷a tá ra trung thµnh mét c¸ch mï qu¸ng víi nh÷ng khÈu hiÖu vµ ph­¬ng ch©m cò, kh«ng quan t©m mÊy tíi nh÷ng vÊn ®Ò chung, mµ m¶i lo cho cuéc sèng c¸ nh©n v¶ gia ®×nh, chØ øng phã víi vÊn ®Ò mét c¸ch tïy tiÖn. Trong sè nµy còng cã ng­êi mÊt hÕt lßng tin, nh­ng cho lµ b¶n th©n m×nh kh«ng cã t¸c dông gãp phÇn xoay chuyÓn t×nh thÕ, vµ cø nh­ vËy hß reo theo c¸c khÈu hiÖu cÊp trªn ®Ò ra.

®/ Còng cÇn nãi tíi mét bé phËn kh«ng nhá gåm nh÷ng ®¶ng viªn hoµn toµn tiªu cùc, bá sinh ho¹t §¶ng, bµng quan ®èi víi mäi viÖc.

Sù ph©n lo¹i nãi trªn lµ dùa vµo nh÷ng tiÕp xóc c¸ nh©n t«i, ch­a thÓ coi lµ chÝnh x¸c ®­îc. §iÒu quan träng ë ®©y lµ: t©m lý cña ®¶ng viªn diÔn biÕn rÊt phøc t¹p, vÒ c¬ b¶n lµ theo chiÒu h­íng tiªu cùc, vµ ®ã chÝnh lµ ®iÒu §¶ng ph¶i hÕt søc quan t©m gi¶i quyÕt nÕu muèn kh«i phôc søc sèng cña §¶ng.

3. §¶ng cña ai, §¶ng lµ ai?

§ã lµ mét c©u hái kh«ng nh÷ng do ng­êi d©n ®Æt ra, mµ ngay c¶ ®¶ng viªn ë c¬ së vµ c¸c cÊp ñy bªn d­íi còng ®ang ®Æt ra. Vµ c©u tr¶ lêi ®· râ: §¶ng vÒ thùc chÊt lµ mét vµi ng­êi chñ chèt ë c¸c cÊp ñy. Hµng ngµy c¸c c¬ quan cña §¶ng ph¸t biÓu bao nhiªu lµ ý kiÕn. Cã nh÷ng ý kiÕn theo ®óng nghÞ quyÕt, cã nh÷ng ý kiÕn sai nghÞ quyÕt, thËm chÝ cã nh÷ng ý kiÕn ngu ngèc n÷a, nh­ng vÉn cø nh©n danh §¶ng, nh©n danh cÊp ñy. Cã nh÷ng ®ång chÝ chñ chèt cña cÊp ñy ph¸t biÓu nh÷ng ý kiÕn tr¸i ng­îc nhau nh­ng ®Òu cø coi ®ã lµ cña §¶ng, cña cÊp ñy. VËy §¶ng lµ ai?

T«i muèn ®Æc biÖt nhÊn m¹nh: §¶ng kh«ng ph¶i lµ cña ®«ng ®¶o ®¶ng viªn ë c¬ së n÷a. Nh×n chung, c¸c c¬ së §¶ng (nhÊt lµ c¸c chi bé) ë xÝ nghiÖp, lµng x·, ®­êng phè, c¬ quan gÇn nh­ tª liÖt. Sinh ho¹t §¶ng chØ cßn lµ hoµn toµn h×nh thøc, c¶ viÖc truyÒn ®¹t ý kiÕn cÊp trªn còng nh­ viÖc lÊy ý kiÕn cÊp d­íi. NhiÒu ®¶ng viªn thèt lªn: "Nãi ®Ó lµm g×? Nãi ®Ó ®­îc c¸i g×?". Cã thÓ nãi tuyÖt ®¹i ®a sè ®¶ng viªn kh«ng cßn t¸c dông n÷a, hoµn toµn ng­îc víi trong chiÕn ®Êu gi¶i phãng d©n téc.

4. VÒ ph¸t triÓn §¶ng: "Vµo §¶ng ®Ó lµm g×?"

Tr­íc kia vµo §¶ng lµ ®Ó hy sinh, chiÕn ®Êu. Ngµy nay vµo §¶ng lµ ®Ó m­u danh lîi (®­îc ®Ò b¹t, lªn l­¬ng, ®­îc ®i häc, ®i n­íc ngoµi). Ng­êi muèn vµo §¶ng nÕu kh«ng ph¶i luån lät nÞnh bî, th× còng ph¶i "ngËm miÖng ¨n tiÒn ". Thùc tr¹ng nµy lµm cho §¶ng ngµy cµng ®«ng thªm nh÷ng phÇn tö c¬ héi, giái luån lät vµ nÞnh bî ®Ó leo cao h¬n, cã quyÒn vµ lîi lín h¬n. Ai ®Î ra c¸c phÇn tö c¬ héi? ChÝnh c¸i "phong tôc " vµo §¶ng hiÖn nay ®Î ra. H« bao nhiªu khÈu hiÖu ®µo th¶i nh÷ng phÇn tö c¬ héi, biÕn chÊt, nh­ng cµng h« bao nhiªu l¹i cµng nhiÒu thªm bÊy nhiªu.

Kh«ng ph©n tÝch thùc tr¹ng nµy th× kh«ng thÓ lµm trong s¹ch §¶ng ®­îc.

Cßn nhiÒu ®iÒu ph¶i ph©n tÝch n÷a, nh­ng chØ vµi ®iÓm thùc tr¹ng nh­ ®· nªu trªn ®©y còng nãi lªn t×nh tr¹ng vËn mÖnh cña §¶ng ®ang l©m vµo nguy c¬ lín: kh«ng cßn søc sèng chø ch­a nãi ®Õn søc chiÕn ®Êu n÷a. NÕu kh«ng tÝnh ®Õn vµ gi¶i quyÕt mét c¸ch thÝch ®¸ng th× hËu qu¶ thËt khã l­êng.

T«i xin nªu thªm thùc tr¹ng vÒ vµi c¨n bÖnh trong phong c¸ch l·nh ®¹o cña §¶ng hiÖn nay:

• BÖnh thø nhÊt: chØ thÝch nãi vÒ thµnh tÝch th¾ng lîi, ®i tíi bÖnh khoa tr­¬ng, h×nh thøc, khuyÕn khÝch nh÷ng chiÕn dÞch kû niÖm, lÔ l¹c qu¸ nhiÒu, chñ yÕu v× trong nh÷ng dÞp ®ã nãi vÒ thµnh tÝch th¾ng lîi dÔ h¬n, sö dông c¸c lêi lÏ khen tÆng, biÓu d­¬ng, tung h« nhiÒu h¬n. Vµ cho ®Õn nay, kho ng«n ng÷ vÒ mÆt nµy ®· c¹n, ngµy cµng lÆp ®i lÆp l¹i, cµng xa cuéc sèng vµ cµng rçng tuÕch. V× c¨n bÖnh nµy, kh«ng chó ý ®i s©u ph©n tÝch thùc tr¹ng vµ nguyªn nh©n cña c¸c mÆt tiªu cùc, mÆt tr¸i, mÆt khuyÕt ®iÓm sai sãt trong sù l·nh ®¹o, kh«ng quan t©m ®Çy ®ñ tíi tr¸ch nhiÖm cña l·nh ®¹o ®èi víi c¸c mÆt tiªu cùc cña ®êi sèng. BÖnh nµy dÉn tíi bÖnh chñ quan, t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch sù t©ng bèc, nÞnh nät vµ ®µn ¸p trï óm nh÷ng lêi nãi th¼ng. Nã g©y ra nhiÒu hËu qu¶ nguy hiÓm.

• BÖnh thø hai: bÖnh hÑp hßi ®éc t«n. BiÓu hiÖn ë chç kh«ng tin vµo bÊt cø ai ë ngoµi §¶ng, bÊt cø viÖc g× còng ph¶i do ng­êi cña §¶ng n¾m. KÕt qu¶ lµ chØ cã §¶ng n¾m hÕt mäi viÖc trong x· héi, bè trÝ mäi vÞ trÝ lín nhá trong bÊt cø tæ chøc nµo (kÓ c¶ c¬ quan d©n cö), mµ vÞ trÝ nµo còng ph¶i do ®¶ng viªn hoÆc cÊp ñy n¾m trùc tiÕp, nÕu kh«ng cã th× t×m c¸ch kÕt n¹p ng­êi vµo §¶ng ®Ó n¾m vÞ trÝ ®ã. ThÕ lµ khuyÕn khÝch viÖc xin vµo §¶ng ®Ó ®­îc tin cËy, ®Ó cã chøc quyÒn, do ®ã cã danh, lîi. Vµo §¶ng råi th× "phÊn ®Êu" ®Ó ®¹t tíi nh÷ng vÞ trÝ cao h¬n, cã danh vµ lîi lín h¬n. §ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ®Î ra t×nh tr¹ng mÊt ®oµn kÕt mµ ta cø h« hµo gi¶i quyÕt nh­ng kh«ng thÓ nµo hÕt ®­îc.

• BÖnh thø ba: bÖnh bÝ mËt, néi bé. BÖnh nµy lµ sù kÐo dµi cña mét sù cÇn thiÕt, mét ­u ®iÓm ®Æc s¾c cña thêi kú giµnh chÝnh quyÒn. §Õn nay, theo lèi ®ã, th­êng hay ph©n ra nh÷ng ®iÒu "chØ nãi néi bé " vµ nh÷ng ®iÒu "nãi c«ng khai ". Hai lo¹i nµy kh¸c nhau, cã khi ng­îc nhau, ®­a tíi t×nh tr¹ng "mçi lóc nãi mét kh¸c ", "lêi nãi kh«ng ®i ®«i víi viÖc lµm " vµ nguy h¹i h¬n, t¹o thµnh mét "phong c¸ch thËt gi¶ lÉn lén ", mét t©m lý gi¶ dèi. KÕt qu¶ cµng lµm cho d©n mÊt tin t­ëng. D©n miÒn Nam ®· tæng kÕt "DËy (vËy) mµ kh«ng ph¶i dËy (vËy)" ®Ó m« t¶ c¨n bÖnh nµy.
  BÖnh nµy chi phèi viÖc xö lý c«ng viÖc: cã nh÷ng viÖc xö lý c«ng khai th× tèt h¬n nh­ng cø "xö lý bÝ mËt ", "xö lý néi bé " ®Ó "b¶o vÖ uy tÝn cña §¶ng " vµ "uy tÝn cña ®¶ng viªn " vèn ®· mÊt hÕt råi. T×nh h×nh ®ã cµng lµm cho §¶ng xa d©n, ngµy cµng xa.

C¶ ba bÖnh nµy võa lµ nguyªn nh©n võa lµ kÕt qu¶ cña mét c¨n bÖnh réng lín h¬n, s©u nÆng h¬n. §ã lµ bÖnh quan liªu, thiÕu d©n chñ. Quan liªu ®©y kh«ng ph¶i xÐt vÒ t¸c phong vµ ®¹o ®øc. §©y lµ t×nh tr¹ng quan liªu hãa toµn côc c¬ chÕ, t¸ch c¬ chÕ §¶ng khái x· héi, ®Æt nã lªn trªn x· héi. Lµ tù m·n, ®éc t«n, coi th­êng nh©n d©n, coi th­êng ng­êi ngoµi §¶ng, ngµy cµng xa dÇn, kh«ng coi träng t©m t­ nguyÖn väng cña d©n, thiÕu hiÓu biÕt s©u s¾c vµ còng kh«ng quan t©m ®Õn t×m hiÓu, cø yªn trÝ m×nh lµ ®¹i biÓu ch©n chÝnh cña nh©n d©n råi. C©u nãi "ý §¶ng lßng d©n " trong thùc tÕ chØ cã nghÜa lµ giµnh lÊy phÇn trÝ tuÖ vÒ §¶ng, cßn d©n chØ h­ëng øng, lµm theo ®u«i.

ThiÕu d©n chñ lµ biÓu hiÖn lín nhÊt cña bÖnh quan liªu. ThiÕu d©n chñ vÒ t­ t­ëng, tinh thÇn, ®i tíi bãp nghÑt, thËm chÝ triÖt tiªu mäi n¨ng lùc suy nghÜ ®éc lËp, kh«ng cho béc lé nh÷ng suy nghÜ nhiÒu chiÒu kh¸c nhau ®Ó t×m ra ch©n lý cña sù vËt. ThiÕu d©n chñ lµm cho nhiÒu ng­êi ®µnh ph¶i cam t©m ngËm miÖng sèng trong c¶nh ngu muéi ®Ó yªn th©n. Nã tµn ¸c vµ ®éc h¹i ghª gím.

ThiÕu d©n chñ vÒ tæ chøc lµm cho nhiÒu tµi n¨ng bÞ xãa bá, chØ cßn l¹i sù lùa chän c¸n bé rÊt phiÕn diÖn vµ hÑp hßi. ViÖc chän lùa nµy nÕu kh«ng sai lÇm tai h¹i th× phÇn lín còng lµ kh«ng tróng ng­êi tróng viÖc. Mäi sù lùa chän chØ quy vÒ mét mèi ®éc quyÒn cña c¬ quan tæ chøc, mµ c¬ quan tæ chøc th­êng l¹i phô thuéc vµo vµ bÞ chi phèi bëi mét ng­êi lµm chñ chèt. Nh­ vËy, lµm sao cã thÓ cã sù lùa chän c«ng b»ng vµ kh¸ch quan trong viÖc s¾p xÕp ng­êi ? §ã lµ ch­a kÓ viÖc xuÊt hiÖn ®éng c¬ danh lîi ngµy cµng nÆng nÒ, ®Î ra ®Êu ®¸ lÉn nhau triÒn miªn v× danh lîi, néi bé kh«ng thÓ ®oµn kÕt thèng nhÊt tèt ®Ñp.

Nh÷ng c¨n bÖnh nµy tr¸i h¼n víi phong c¸ch Hå ChÝ Minh lµ ch©n thµnh gi¶n dÞ, c¨m ghÐt quan liªu, thiÕu d©n chñ.

Tãm l¹i, bÖnh thiÕu d©n chñ lµ mét bÖnh nÆng, g©y nhiÒu tai h¹i cho chÝnh vËn mÖnh cña §¶ng, mµ kh¾c phôc nã kh«ng thÓ chØ lµ "chØnh ®èn" tõng mÆt, tõng lóc nh­ vÉn lµm. Ph¶i gi¶i quyÕt vÒ c¨n b¶n c¸c vÊn ®Ò thuéc vÒ nguyªn lý x©y dùng §¶ng míi ®­îc.

III. Nh÷ng yªu cÇu míi

Mäi ng­êi ®Òu biÕt lÞch sö §¶ng ta tr¶i qua hai kû nguyªn: kû nguyªn giµnh ®éc lËp thèng nhÊt cho ®Êt n­íc vµ kû nguyªn x©y dùng ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Ta ®ang ë ®Çu kû nguyªn thø hai.

Nh÷ng yªu cÇu cña kû nguyªn thø hai rÊt réng lín, rÊt cao mµ §¶ng ta ch­a kÞp thÝch øng, tuy ®· tr¶i qua hai chôc n¨m. ë kû nguyªn I, §¶ng ta ®· hoµn thµnh nhiÖm vô mét c¸ch vÎ vang. §iÒu ®ã ®· ®­îc bµn nhiÒu vµ kh¸ ®Çy ®ñ. Nh­ng ta ph¶i thõa nhËn §¶ng ta ch­a ®­îc chuÈn bÞ tèt ®Ó b­íc vµo kû nguyªn II.

A. Tõ chç yªu cÇu ®oµn kÕt d©n téc ®Ó chiÕn ®Êu giµnh ®éc lËp vµ thèng nhÊt, §¶ng ta ®· ®oµn kÕt ®­îc toµn d©n (kÓ c¶ nh÷ng ng­êi kh«ng t¸n thµnh chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa céng s¶n), ngµy nay ph¶i chuyÓn sang yªu cÇu ®oµn kÕt réng r·i h¬n ®Ó x©y dùng ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Ta cßn ph¶i ®oµn kÕt c¶ nh÷ng ng­êi trong qu¸ khø tõng lµ kÎ thï, ngµy nay hä mong muèn gãp phÇn x©y dùng ®Êt n­íc. Yªu cÇu hiÖn nay phøc t¹p h¬n nhiÒu, ®ßi hái cã c¸ch nh×n míi linh ho¹t h¬n, réng r·i h¬n. ThÕ mµ trong thùc tÕ, ta ®· ®Ó cho nhiÒu tÇng líp nh©n d©n trong n­íc còng nh­ ngoµi n­íc cßn c¶m thÊy §¶ng hÑp hßi, ph©n biÖt ®èi xö, o Ðp, truy chôp vµ gi¶ dèi, "nãi mét ®»ng, lµm mét nÎo ". Nh­ vËy, lµm thÕ nµo thùc hiÖn ®­îc yªu cÇu ®oµn kÕt réng r·i vµ hßa hîp d©n téc nh­ §¶ng vÉn nãi ?

B. Tr­íc ®©y trong chiÕn ®Êu, yªu cÇu cã tæ chøc vµ kû luËt cao, mäi ng­êi ph¶i phôc tïng cÊp trªn v« ®iÒu kiÖn, ®· ®em l¹i cho §¶ng søc m¹nh to lín.

Nh­ng trong kû nguyªn nµy, mçi c¸ nh©n trong x· héi cã sè phËn riªng, lo toan riªng, së tr­êng vµ tµi n¨ng riªng cÇn ®­îc gi¶i quyÕt vµ ph¸t triÓn, th× yªu cÇu phôc tïng v« ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ ¸p dông ®­îc. Ph¶i cã mét thÓ chÕ d©n chñ ch©n chÝnh ®Ó ph¸t huy cao ®é n¨ng lùc cña mçi c¸ nh©n, b¶o vÖ quyÒn sèng, quyÒn m­u cÇu h¹nh phóc, quyÒn cèng hiÕn cho d©n téc cña mçi c¸ nh©n.

C¸c thÓ chÕ cò ph¶i hoµn toµn thay ®æi.

C. §¶ng cµng ph¶i biÓu hiÖn ®iÒu ®ã trong viÖc x©y dùng ph¸t triÓn ®Êt n­íc. §¶ng vÉn ph¶i lµ bé phËn ­u tó thËt sù cña nh©n d©n. §¶ng ph¶i ®øng trong khèi ®oµn kÕt d©n téc. §¶ng cµng khiªm tèn ®ãng vai trß "bé phËn tiªn phong" th× §¶ng cã uy tÝn vµ lßng tin yªu. Ng­îc l¹i, nÕu t¸ch khái nh©n d©n thµnh mét bé phËn xa rêi nh©n d©n, Ðp buéc nh©n d©n, th× §¶ng cµng mÊt vai trß cña m×nh. VËn mÖnh cña §¶ng tïy thuéc vµo ®iÒu nµy tr­íc hÕt.

D. Yªu cÇu ®èi víi ®¶ng viªn trong t×nh h×nh míi kh«ng thÓ chØ chung chung lµ "trung thµnh", "®¹o ®øc" lµ xong. §¶ng viªn ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu mµ nh©n d©n tr«ng ®îi. §ã lµ ph¶i tá ra cã nh÷ng phÈm chÊt tËn tôy víi d©n víi n­íc, ph¶i cã tr×nh ®é "bµn viÖc n­íc", ph¶i g¸nh v¸c ®­îc c«ng viÖc cô thÓ cã thÓ lµm chuyÓn biÕn ®­îc t×nh thÕ.

Nh÷ng c¸i "tá ra " ph¶i ®­îc d©n thõa nhËn ë mçi ph¹m vi: x·, huyÖn, c¬ quan, ®¬n vÞ... víi mét thÓ thøc ®­îc nh©n d©n chÊp nhËn chø kh«ng ph¶i chØ do ®­¬ng sù vç ngùc hoÆc do c¬ quan nh©n sù quyÕt ®Þnh.

§. Yªu cÇu "d©n chñ " lµ mét yªu cÇu võa cÊp b¸ch võa bao trïm. D©n chñ vÒ t­ t­ëng ph¶i b¶o ®¶m cho mäi c¸ nh©n cã quyÒn vµ cã ®iÒu kiÖn bµy tá ý kiÕn ®éc lËp. §iÒu nµy chØ cã lîi mµ kh«ng ®i tíi lén xén nh­ cã ng­êi sî. NÕu cø Ðp buéc vµ gß bã th× l¹i dÔ dÉn tíi sù ph¶n kh¸ng vµ do ®ã mÊt æn ®Þnh. D©n chñ ph¶i ®­îc thùc hiÖn thùc sù trong bÇu cö c¶ trong §¶ng vµ trong x· héi, b¶o ®¶m ®­îc sù lùa chän cña d©n. Bá lèi "hiÖp th­¬ng" mét c¸ch h×nh thøc vµ gi¶ dèi, bá lèi ®éc quyÒn cña c¬ quan tæ chøc §¶ng. Ph¶i ®Ó cho c¸c tæ chøc x· héi ®­îc ®éc lËp, tù qu¶n vÒ bÇu cö vµ øng cö cña m×nh, chØ cÇn tu©n theo HiÕn Ph¸p vµ LuËt Ph¸p (nh­ng ph¶i söa ®æi LuËt BÇu Cö cho thËt phï hîp víi HiÕn Ph¸p). §¶ng kh«ng thÓ l·nh ®¹o tuyÖt ®èi vµ toµn diÖn trong v« sè nh÷ng lÜnh vùc kh¸c nhau cã nh÷ng yªu cÇu, kiÕn thøc chuyªn m«n kh¸c nhau. Tãm l¹i, d©n chñ lµ yªu cÇu bao trïm cña §¶ng vµ x· héi.

IV. Mét sè kiÕn nghÞ

§Ó cã thÓ ®ãng vai trß chÝnh trÞ xøng ®¸ng cña m×nh trong sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n­íc, §¶ng kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c ngoµi viÖc tù ®æi míi vµ tù n©ng m×nh lªn ngang tÇm sù nghiÖp ®ã. Vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng kh«ng thÓ lµ c¸i §¶ng tù ban cho mét lÇn vµ m·i m·i. Ph¶i giµnh lÊy nã b»ng nhËn thøc vµ hµnh ®éng phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu míi cña sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc.

D­íi ®©y xin tr×nh bµy mét sè kiÕn nghÞ:

1. VÒ môc tiªu cña §¶ng.

Môc tiªu døt kho¸t cña §¶ng hiÖn nay lµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc vÒ mäi mÆt: x· héi, kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ v¨n hãa, tinh thÇn. T«i t¸n thµnh môc tiªu ®· ®­îc ®Ò ra: "d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh", nh­ng ph¶i x¸c ®Þnh thËt râ néi dung cña nh÷ng môc tiªu ®ã. Sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc ph¶i lµ c¸i ®Ých chóng ta h­íng tíi. Nh­ng ph¸t triÓn nãi ®©y kh«ng chØ lµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, hay "biÕn ViÖt Nam thµnh mét con rång míi ë ch©u ¸". §©y ph¶i lµ sù ph¸t triÓn toµn diÖn mµ môc ®Ých cao nhÊt ®éc lËp, tù do, h¹nh phóc cña toµn céng ®ång d©n téc vµ mçi c¸ nh©n. Ngoµi môc tiªu ®ã ra, kh«ng nªn ®Æt ra bÊt cø môc tiªu nµo kh¸c theo nh÷ng hÖ t­ t­ëng ®· lçi thêi.

2. VÒ tÝnh chÊt cña §¶ng.

CÇn ®Æt vÊn ®Ò ph©n tÝch kÕt cÊu x· héi - giai cÊp cña x· héi ViÖt Nam hiÖn nay, vµo lóc ®ang ph¸t triÓn trªn con ®­êng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. Trong ®ã, ®Æc biÖt ph©n tÝch sù h×nh thµnh vµ dù b¸o sù ph¸t triÓn cña giai cÊp c«ng nh©n. Giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam sÏ trë thµnh giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i nh­ thÕ nµo? §ång thêi, cÇn ph¶i ph©n tÝch vai trß cña giíi trÝ thøc trong sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Kh«ng nªn chØ kh¼ng ®Þnh ®¬n gi¶n vµ chñ quan lµ §¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n lµ ®ñ ®­îc. CÇn nªu râ §¶ng lµ bé phËn ­u tó nhÊt vÒ trÝ tuÖ vµ phÈm chÊt cña toµn thÓ d©n téc, ®¹i diÖn cho lîi Ých chung cña d©n téc.

3. VÒ vÞ trÝ cña §¶ng trong x· héi.

Nh­ ®· nãi ë trªn, §¶ng kh«ng nªn tù ®Æt m×nh lªn trªn x· héi, mµ chØ lµ mét bé phËn tiªn phong cña x· héi. Vai trß chÝnh trÞ cña §¶ng, nhÊt lµ ®Þa vÞ cÇm quyÒn, ph¶i ®­îc sù thõa nhËn tù nguyÖn cña d©n mµ kh«ng ph¶i dùa vµo nh÷ng b¶o ®¶m vÒ hiÕn ph¸p vµ luËt ph¸p ®Ó ¸p ®Æt. NÕu §¶ng tù ®æi míi triÖt ®Ó theo h­íng phôc vô ®¾c lùc cho sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n­íc, th× qua c¸c cuéc bÇu cö tù do, víi sù t«n träng thËt sù tõng l¸ phiÕu cña c¸c c«ng d©n, §¶ng vÉn cã thÓ giµnh ®­îc sù tÝn nhiÖm cña ®¹i ®a sè.

4. VÒ hÖ t­ t­ëng cña §¶ng.

Chñ nghÜa M¸c-Lªnin cã t¸c dông lín trong giai ®o¹n ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc vµ vÉn cßn nh÷ng yÕu tè cã t¸c dông tèt trong sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n­íc, nhÊt lµ c¸c lý t­ëng c«ng b»ng x· héi cña nã. Nh­ng râ rµng chñ nghÜa M¸c-Lªnin kh«ng cßn ®¸p øng ®Çy ®ñ víi nh÷ng yªu cÇu ph¸t triÓn ®Êt n­íc hiÖn nay trong bèi c¶nh thÕ giíi ®· biÕn ®æi c¨n b¶n. Nªn nªu nÒn t¶ng t­ t­ëng cña §¶ng ta lµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh mµ nguån gèc lµ c¸c ®¹o lý, v¨n hãa cæ truyÒn cña d©n téc, lµ chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ lµ c¸c tinh hoa t­ t­ëng cña nh©n lo¹i. Nªu nh­ thÕ, võa kh¼ng ®Þnh m¹nh mÏ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh, võa b¶o vÖ ®­îc nh÷ng yÕu tè cßn thÝch hîp cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, l¹i võa réng më t­ t­ëng ra bèn ph­¬ng t¸m h­íng. Còng kh«ng ®Æt vÊn ®Ò hÖ t­ t­ëng cña §¶ng ph¶i lµ hÖ t­ t­ëng cña toµn x· héi theo lèi ¸p ®Æt. Trong lÜnh vùc hÖ t­ t­ëng, kh«ng cã nguyªn t¾c nµo kh¸c ngoµi nguyªn t¾c tù nguyÖn.

5. VÒ nguyªn t¾c tæ chøc cña §¶ng.

Nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ ®· cã hiÖu qu¶ lín trong ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc, nh­ng dÇn dÇn nã biÕn thµnh nguyªn t¾c tËp trung thuÇn tóy, bÞ bá mÊt b¶n chÊt d©n chñ. MÆt kh¸c, sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n­íc trong thêi ®¹i hiÖn nay ®Æt ra v« sè vÊn ®Ò thuéc nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau, mµ lÜnh vùc nµo còng ®ßi hái ph¶i ph¸t huy tÝnh chñ ®éng cao ®é. §Ó cã ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn tèi ­u, cÇn cã nhiÒu ph­¬ng ¸n kh¸c nhau ®Ó lùa chän, do ®ã nh÷ng kiÕn thøc lóc ®Çu kh¸c nhau lµ ®iÒu b×nh th­êng vµ cÇn thiÕt. V× thÕ, nguyªn t¾c tæ chøc cña §¶ng hiÖn nay ph¶i lµ nguyªn t¾c d©n chñ (xin ®õng hiÓu d©n chñ lµ kh«ng cã tæ chøc, kh«ng cã l·nh ®¹o. Mét ®êi sèng d©n chñ bao giê còng bao hµm c¸c yÕu tè tæ chøc vµ l·nh ®¹o, bao giê còng ®i ®«i víi nh÷ng kû luËt cÇn thiÕt).

6. VÒ ®¶ng viªn.

§¶ng viªn lµ - vµ ph¶i lµ - nh÷ng ng­êi vµo §¶ng víi ý thøc hoµn toµn tù nguyÖn ®i theo nh÷ng môc tiªu vµ nguyªn t¾c cña §¶ng, nhÊt thiÕt kh«ng kÕt n¹p vµo §¶ng nh÷ng kÎ t×m kiÕm ®Æc quyÒn, chøc quyÒn. Mäi ®Æc quyÒn kh«ng thÓ g¾n víi t­ c¸ch ®¶ng viªn. Nh÷ng ng­êi ®­îc ®Ò b¹t, bÇu cö vµo nh÷ng träng tr¸ch kh«ng nhÊt thiÕt lµ ®¶ng viªn. ChØ cÇn cã n¨ng lùc vµ phÈm chÊt tèt, ng­êi ngoµi §¶ng còng ®­îc giao gi÷ c¸c chøc vô t­¬ng xøng, kh«ng ph©n biÖt. Xãa bá h¼n nh÷ng quy ®Þnh ph¶i lµ ®¶ng viªn míi ®­îc n¾m gi÷ c¸c chøc vô l·nh ®¹o trong c¸c c¬ quan Nhµ N­íc vµ tæ chøc x· héi.

§¶ng viªn ®­îc b¶o ®¶m c¸c quyÒn cña m×nh, nhÊt lµ quyÒn ®­îc ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ mäi vÊn ®Ò cña ®Êt n­íc vµ c¸c cÊp trªn ph¶i tiÕp nhËn nh÷ng ý kiÕn Êy mét c¸ch nghiªm tóc (cã quy ®Þnh thñ tôc tr¶ lêi chÝnh thøc ®èi víi nh÷ng ý kiÕn cña ®¶ng viªn, dï lµ ®¶ng viªn ë c¬ së). QuyÒn gi¸m s¸t cña ®¶ng viªn ®èi víi c¸n bé l·nh ®¹o còng ph¶i ®­îc t«n träng thËt sù. §i ®«i víi c¸c quyÒn, ®¶ng viªn ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c nghÜa vô cña m×nh, tr­íc hÕt lµ nghÜa vô lµm trong s¹ch §¶ng vµ n¨ng lùc c«ng t¸c cña m×nh.

7. VÒ hÖ thèng §¶ng.

§¶ng kh«ng cã hÖ thèng cÊp ñy §¶ng trïm lªn trªn hÖ thèng Nhµ N­íc nh­ hiÖn nay. C¬ quan §¶ng mçi cÊp chØ lµ mét héi ®ång (hoÆc ñy ban) gåm mét sè Ýt ng­êi cã n¨ng lùc tËp trung trÝ tuÖ cña ®¶ng viªn vµ ®Ò xuÊt nh÷ng chñ tr­¬ng cÇn thiÕt ®èi víi c¸c c¬ quan Nhµ N­íc t­¬ng øng. CÊp ñy §¶ng nhÊt thiÕt kh«ng lµm nh÷ng c«ng viÖc Nhµ N­íc vµ kh«ng can thiÖp vµo nh÷ng c«ng viÖc Nhµ N­íc, c¶ lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t­ ph¸p. Mçi héi ®ång hoÆc ñy ban chØ cÇn cã mét v¨n phßng nhá lo viÖc giÊy tê mµ kh«ng tæ chøc bé m¸y ban bé cång kÒnh. Sinh ho¹t cña c¸c héi ®ång (hay ñy ban) mçi cÊp cµng c«ng khai cµng tèt (trõ vÊn ®Ò thuÇn tóy néi bé §¶ng), vµ cã thÓ mêi ®¹i diÖn cña c¸c tÇng líp, c¸c giíi tham gia víi t­ c¸ch t­ vÊn. ý kiÕn cña c¸c thµnh viªn trong héi ®ång (hay ñy ban) vÒ c¸c vÊn ®Ò th¶o luËn ph¶i ®­îc ghi l¹i ®Ó chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng ý kiÕn cña m×nh, tr¸nh t×nh tr¹ng "nãi tr­íc quªn sau ", vµ khi cã sai lÇm kh«ng biÕt ®ã lµ cña ai (®©y lµ vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n mµ tõ l©u th­êng trèn vµo tr¸ch nhiÖm "tËp thÓ ").

8. VÒ quan hÖ §¶ng vµ Nhµ N­íc.

§¶ng kh«ng tù phong lµ "§¶ng cÇm quyÒn " m·i m·i. §Þa vÞ cÇm quyÒn cña §¶ng lµ do sù tÝn nhiÖm thËt sù cña cö tri ®èi víi §¶ng vµ trong tõng nhiÖm kú ®­îc HiÕn Ph¸p vµ LuËt Ph¸p quy ®Þnh, c¶ vÒ quyÒn lÉn vÒ tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng kh«ng ai kiÓm so¸t nh÷ng ho¹t ®éng cña §¶ng. §¶ng kh«ng trùc tiÕp gi¶i quyÕt nh÷ng c«ng viÖc Nhµ N­íc, mµ th«ng qua c¸c ®¶ng viªn ë c¸c c¬ quan Nhµ N­íc ®Ó ®­a ra nh÷ng ®Ò x­íng cña m×nh, vµ nh÷ng ®Ò x­íng Êy chØ cã gi¸ trÞ khi biÕn thµnh nh÷ng quy ®Þnh cã hiÖu lùc ph¸p lý. Ho¹t ®éng cña §¶ng, nh­ ®· ghi trong HiÕn Ph¸p ph¶i n»m trong khu«n khæ ph¸p luËt, mäi vi ph¹m vÒ ph¸p luËt ®Òu ph¶i ®­îc xö lý vÒ luËt ph¸p gièng nh­ mäi c«ng d©n vµ tæ chøc x· héi kh¸c.

9. VÒ quan hÖ cña §¶ng vµ c¸c tæ chøc x· héi.

C¸c tæ chøc x· héi - víi t­ c¸ch nh÷ng yÕu tè cña x· héi c«ng d©n - ®Òu ®­îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng ®éc lËp ®èi víi §¶ng. §¶ng thùc hiÖn sù l·nh ®¹o cña m×nh th«ng qua nh÷ng ®¶ng viªn trong c¸c tæ chøc ®ã, b»ng ph­¬ng ph¸p thuyÕt phôc. Nh÷ng vÊn ®Ò néi dung ho¹t ®éng còng nh­ vÒ nh©n sù cña c¸c tæ chøc x· héi ph¶i do c¸c tæ chøc Êy tù gi¶i quyÕt. Kh«ng ¸p ®Æt nh÷ng ng­êi do §¶ng chØ ®Þnh cho c¸c tæ chøc x· héi. TiÕn tíi phi Nhµ N­íc Hãa c¸c tæ chøc x· héi, ®Ó cho c¸c tæ chøc ®ã tù t×m kiÕm nh÷ng ph­¬ng tiÖn ho¹t ®éng, víi sù gióp ®ì cña Nhµ N­íc mét c¸ch c«ng b»ng (theo ph¸p luËt). Quan hÖ cña §¶ng vµ c¸c c¬ quan b¸o chÝ còng theo tinh thÇn ®ã.

10. VÒ quan hÖ cña §¶ng vµ c¸c lùc l­îng vò trang.

T¹m thêi cø gi÷ nguyªn thÓ chÕ tæ chøc §¶ng trong Qu©n §éi vµ C«ng An nh­ hiÖn nay. Nh­ng cÇn thiÕt ph¶i ®Æt vÊn ®Ò nghiªn cøu vÒ vai trß cña c¸c lùc l­îng vò trang vµ c¸c tæ chøc Nhµ N­íc ®Ó x¸c ®Þnh yªu cÇu l·nh ®¹o cña §¶ng mét c¸ch thÝch hîp h¬n, theo h­íng c¸c lùc l­îng vò trang lÊy viÖc b¶o vÖ chñ quyÒn quèc gia vµ b¶o vÖ an ninh quèc gia lµm môc tiªu hµng ®Çu.

*****

Ch¾c cã ng­êi sÏ nãi nh÷ng kiÕn nghÞ nãi trªn sÏ lµm cho §¶ng yÕu ®i vµ lµm cho sù l·nh ®¹o cña §¶ng kÐm hiÖu lùc ®i. T«i nghÜ kh¸c: tÊt c¶ nh÷ng kiÕn nghÞ nãi trªn chØ nh»m mét môc ®Ých lµ kh«ng biÕn §¶ng thµnh mét tæ chøc Nhµ N­íc hay siªu Nhµ N­íc, trë thµnh mét tæ chøc quan liªu hãa nh­ hiÖn nay, mµ ®Ó §¶ng chñ ®éng tù ®æi míi ®Ó biÕn §¶ng thµnh nguån tËp hîp trÝ tuÖ vµ søc m¹nh toµn d©n téc vµo sù nghiÖp x©y dùng, ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Lµm nh­ vËy, sù l·nh ®¹o cña §¶ng sÏ cã hiÖu lùc h¬n v× nh©n d©n sÏ tÝn nhiÖm §¶ng kh«ng ph¶i v× bÞ ¸p ®Æt, mµ lµ trªn c¬ së hoµn toµn tù nguyÖn. Lµm nh­ vËy, §¶ng còng sÏ lµm cho hµng ngò cña m×nh trong s¹ch, cã n¨ng lùc vµ phÈm chÊt cÇn thiÕt, do ®ã, §¶ng sÏ m¹nh h¬n.

TrÇn §é