Tªn tuæi Lª §øc Thä ngµy naykh«ng nh÷ng ®­îc biÕt ®Õn ë ViÖt Nam, mµc¶ trªn thÕ giíi. H×nh ¶nh Lª §øc Thä ®­îcin trong nh÷ng cuèn tõ ®iÓn b¸ch khoa, víi tiÓusö tãm t¾t vµ sù nhÊn m¹nh vÒ c«ng tr¹ng t×mkiÕm hßa b×nh cho cuéc chiÕn t¹i ViÖt Namtrong cuéc hßa ®µm Paris víi Henry Alfred Kissinger(1) vµ ®­îc trao gi¶i th­ëng Nobel hßab×nh cïng víi «ng ta trong n¨m ®ã.

ë ViÖt Nam tªn Lª §øcThä g¾n liÒn víi vô nhãm xÐt l¹i chèng §¶ng,vµ rÊt nhiÒu vô oan khuÊt kh¸c do Ban Tæ chøc Trung­¬ng tiÕn hµnh.

T«i tiÕc kh«ng ®­îc biÕtLª §øc Thä mét c¸ch gÇn gôi ®Ó cã thÓviÕt nhiÒu vµ viÕt kü vÒ nh©n vËt métthêi lµm m­a lµm giã trªn chÝnh tr­êng ViÖt Nam. Hiväng råi ®©y sÏ cã ng­êi lµm viÖc nµy métc¸ch nghiªm tóc, bëi v× Lª §øc Thä lµ méthiÖn t­îng ®Æc thï trong h×nh th¸i x· héi tõng®­îc gäi lµ x· héi chñ nghÜa.

ý ®Þnh cña L­u Quý KúvÒ viÖc cho ra mét tê b¸o ch©m biÕm t­¬ngtù tê C¸ SÊu cña Liªn X« ®Ó phª ph¸n c¸chiÖn t­îng tiªu cùc, mµ t«i cã nh¾c tíi trong mét®o¹n trªn, kh«ng ph¶i lµ ý ®Þnh su«ng. §iÒuL­u Quý Kú kh«ng ngê lµ ý muèn ch©n thµnh cñaanh ®· dÉn tíi tai häa. Lª §øc Thä xång xéc®Õn tËn Së b¸o chÝ ®Ó tù m×nh uèn n¾n ýnghÜ ng¹o ng­îc cña anh. Mµ L­u Quý Kú ®­îcThä coi nh­ ®Ö tö ruét mét thêi. Tinh thÇn c¶nhgi¸c cao ch­a mét lÇn ngñ quªn cña S¸u Bóa Lª §øcThä kh«ng thÓ l¬ lµ ®Ó x¶y ra mét sù lángd©y xÝch nh­ vËy.

T«i cã mÆt ë ®Êy khi x¶y ra sùviÖc.

Con ng­êi cao to, tãc b¹c tr¾ng,víi giäng nãi cè ý kÐo dµi b¾t ng­êi nghe chê®îi c©u tiÕp theo, ®Ó l¹i trong t«i Ên t­îngnh¹t nhÏo vµ khã chÞu. T«i dÞ øng víi nh÷ng g× kh«ngthËt. Trong Lª §øc Thä t«i nh×n thÊy ®Çy rÉy cñagi¶. Mäi ng­êi khóm nóm, sî sÖt. T«i nh×nThä döng d­ng, b»ng con m¾t l¹nh lïng.

N­íc ViÖt Nam d©n chñ cénghßa ®· ë tuæi 30, chÝnh quyÒn ®· v÷ng vµng, ®¸ml·nh tô ®· häc thuéc bµi lªn xe xuèng ngùa xªnhxang, ®Ö tö b©u quanh nh­ ruåi thÊy mËt. Mét chótkhiªm tèn gi¶ vê, mét chót b×nh d©n ®ãng kÞch, trénvíi rÊt nhiÒu ph« tr­¬ng quyÒn thÕ, lµ nÐtnæi bËt trong Thä. Nãi tãm l¹i, mét tªn h·nhtiÕn ®iÓn h×nh. Trong cuèn Söa §æi LÒ LèiLµm ViÖc «ng Hå ChÝ Minh gäi c¨n bÖnh nµylµ bÖnh l·nh tô.

Vµo nh÷ng n¨m ®ang ®­îc nãitíi Lª §øc Thä lµ ñy viªn Ban bÝ th­, ñy viªnTh­êng vô Trung ­¬ng §¶ng. Nh­ng c¶ hai chøc Êy ch¼ngcã nghÜa g× so víi mét chøc nghe khiªm tèn h¬n, lµTr­ëng Ban Tæ chøc Trung ­¬ng. Thä gi÷ chøc nµy bam­¬i n¨m liÒn, kÓ tõ khi ra B¾c.

Tõ mét c¬ quan b×nh th­êng, mangnÆng tÝnh chÊt sù vô, lµm c«ng viÖc qu¶n lýc¸n bé §¶ng thêi Lª V¨n L­¬ng, Ban Tæ chøc Trung­¬ng trong tay Thä nhanh chãng trë thµnh c¬ quan siªumËt th¸m, n¾m trong tay quyÒn lùc cao nhÊt, m¹nh nhÊttrong toµn bé hÖ thèng §¶ng. Nã bao trïm tÊt c¶,®øng trªn tÊt c¶. N»m trong quyÒn ®iÒukhiÓn cña nã cã c¶ Bé Néi vô. Víi thÓ chÕ§¶ng cÇm quyÒn, t×nh h×nh ®ã lµ lÏ ®­¬ng nhiªn.

Ban Tæ chøc Trung ­¬ng cña Lª§øc Thä trong thùc tÕ kh«ng chØ n¾m lý lÞch®¶ng viªn vµ c¸n bé §¶ng, mµ c¶ c¸n bé chÝnhquyÒn, tõ cÊp thÊp nhÊt tíi cÊp cao nhÊt, theo méthÖ thèng däc.

Mçi c¸n bé ®Òu cã métcuèn lý lÞch, nã dÝnh vµo anh suèt ®êi, nh­ métc¸i b­íu. Mçi lÇn xÐt lªn l­¬ng, xÐt cho ®ihäc, xÐt cÊp nhµ, thËm chÝ mét c¸i phiÕu mua xe®¹p, lµ mét lÇn lý lÞch anh l¹i ®­îc më ra,®­îc tÝnh ®Õn. Gi¸ trÞ con ng­êi tÝnh b»ng møc®é trung thµnh víi §¶ng, hång lµ h¬n chuyªn, ®øc lµh¬n tµi. Lý lÞch lµ chøng chØ x¸c nhËn gi¸ trÞ x·héi cña mçi c¸ nh©n thµnh viªn, do ®ã nã quanträng v« cïng. Lý lÞch cßn ®­îc cËp nhËt,®­îc bæ sung liªn tôc bëi c«ng an ch×m vµ næi, bëic¸n bé tæ chøc, c¸n bé b¶o vÖ, c¸c b¹n ®ång sù,bëi «ng hµng xãm hoÆc «ng tæ tr­ëng d©n phè. HÕtth¶y ®Òu ®­îc d¹y dç ®Ó theo dâi lÉnnhau, ®­îc khuyÕn khÝch thu thËp tin tøc vÒ nhau.

Nh©n v« thËp toµn, con ng­êi taai còng cã lóc m¾c khuyÕt ®iÓm, kh«ng lóc nµyth× lóc kh¸c, kh«ng ë n¬i nµy th× n¬i kia. NÕuch¼ng may khuyÕt ®iÓm bÞ tæ chøc ph¸t hiÖn,nã sÏ ®­îc ghi nhËn, ®­îc xÕp vµo hå s¬, cßnsau nµy cã dïng ®Õn hay kh«ng, dïng vµo lóc nµo,lµ chuyÖn kh¸c.

T¹i Háa Lß t«i ng¹c nhiªn thËtsù khi Huúnh Ngù, víi nô c­êi trÞch th­îng trªn m«i,ch×a cho t«i xem b¶n liÖt kª tÊt c¶ nh÷ng g× t«i®· viÕt, ®· in, trong ®ã cã nhiÒu c¸i ba l¨ngnh¨ng chÝnh t«i còng quªn b½ng tõ l©u. Ø th× cø chor»ng tõ n¨m 1961 khi t«i viÕt §ªm MÊt Ngñ bÞ TèH÷u ®¸nh, lóc Êy nghi ngê t«i lµ cã lý. Nh­ng lµmsao trong hå s¬ l¹i cã c¶ nh÷ng bµi b¸o ng« nghª ®¨ngtrªn tê Nh©n d©n vµ V¨n nghÖ tõ m·i nh÷ng n¨m1954-1955, khi t«i cßn lµ mét con chiªn ngoan ®¹o ? Th×ra khi cã mét bót danh míi xuÊt hiÖn nh÷ng c¸n bétæ chøc theo dâi v¨n nghÖ liÒn ghi ngay vµo sæ,vµ nÕu cã mét chót nghi ngê th× mét hå s¬ liÒn®­îc lËp. NÕu kh«ng lµm sao ng­êi ta cã thÓcã nh÷ng b¶n liÖt kª nh÷ng thø tÇm ph¬ nh­ thÕ?

Dï cã c¨m ghÐt hÖ thèng qu¶nlý c¸n bé Êy tíi møc nµo ch¨ng n÷a t«i vÉn ph¶ikh©m phôc tÝnh chÊt v« nh©n vµ v« lu©n hoµn h¶o cñanã. VÒ hÖ thèng cña Thä cÇn cã nhiÒuc«ng tr×nh nghiªn cøu nghiªm tóc trªn hai b×nh diÖn: m«i tr­êng x· héi cÇn vµ ®ñ cho sù n¶y sinh vµ tånt¹i cña hÖ thèng, c¸ch vËn hµnh nã. §¶ng céng s¶nViÖt Nam cã quyÒn tù hµo - trong lÜnh vùc nµykÓ c¶ Gestapo cña §Ö tam §Õ chÕ còngkhã s¸nh ®­îc víi Ban Tæ chøc Trung ­¬ng.

Bªn c¹nh Ban tæ chøc Trung ­¬ng,Lª §øc Thä ®Æt ra Ban b¶o vÖ søc kháe Trung­¬ng. Nã ®­îc lËp ra ®Ó b¶o vÖ søc khoÎ choc¸c ñy viªn Trung ­¬ng, nh­ng chñ yÕu lµ c¸c Trung­¬ng ñy viªn cæ c¸nh, vµ tr­íc hÕt lµ c¸c ñyviªn Bé ChÝnh trÞ. Theo quy ®Þnh, c¸n bé ®· tham giaho¹t ®éng c¸ch m¹ng tr­íc 9-1945 ®Òu n»m trong sùch¨m sãc cña Ban nµy, nh­ng ®ã lµ quy ®Þnh ®­îc®Æt ra cho vui chø kh«ng ph¶i thùc tÕ lµ nh­ vËy.Kh«ng hÒ cã dÊu b»ng gi÷a mét ®¶ng viªn chÞu®ùng nhiÒu hy sinh cho c¸ch m¹ng, víi mét ñy viªnBé ChÝnh trÞ ®á da th¾m thÞt.

Søc kháe c¸c ñy viªn Bé ChÝnhtrÞ thêi DuÈn-Thä ®­îctiªu chuÈn phôc vô tèi ®a,víi tÊt c¶ kh¶ n¨ng mµ nÒn y häc ViÖt NamhiÖn ®¹i cã. Trong tay Ban b¶o vÖ søc kháe Trung­¬ng cã nh÷ng b¸c sÜ hµng ®Çu ë c¸c bÖnhviÖn tèt nhÊt. Cã vÞ cßn ®­îc cÊp ph¸t mét n÷sinh viªn ®Ó thø b¶y chñ nhËt ®Õn s¨n sãc søckhoÎ vµ bÇu b¹n cho ®ì buån. Khi c« sinh viªn "xinphÐp chó ch¸u ®i lÊy chång" th× chó n­íc m¾tn­íc mòi giµn giôa n»ng nÆc gi÷ c« l¹i. §êi con g¸icã th×, c« ta kh«ng chÞu, thÕ lµ nhµ l·nh ®¹o ng·bÖnh, c¸c chuyªn gia ViÖt Nam kh¸m kh«ng ra, ch÷akh«ng ®­îc, «ng ph¶i ®¸p chuyªn c¬(2) ra n­íc ngoµi ch¹y ch÷a. Cuéc t×nh baocÊp ®­îc Thä cho quay phim, chôp ¶nh lÐn, sÏ cãlóc dïng tíi. ChuyÖn th©m cung bÝ sö nµy lät rangoµi còng tõ c¸i Ban b¶o vÖ søc kháe Trung ­¬ngnä.

C¸i sù ham muèn quyÒn lùcth­êng cã ë nh÷ng ng­êi ®· ®­îc nÕm mïiquyÕn rò cña nã. Nh­ng ë Lª §øc Thä nã mangmét s¾c th¸i ®Æc biÖt, víi mét bÒ ngoµi ®¹o®øc gi¶ ®iªu luyÖn. Nh÷ng ng­êi tiªn ®o¸n m©uthuÉn gi÷a Lª DuÈn vµ Lª §øc Thä nãi r»ng cÆpnµy sím muén sÏ lo¹i trõ nhau chÝnh lµ do quyÒnlùc. T«i nghe vËy biÕt vËy, chø kh«ng nghÜ r»ngnhËn ®Þnh cña hä cã së cø, mÆc dÇu ®ã lµ nh÷ngng­êi biÕt c¶ DuÈn vµ Thä tõ nh÷ng n¨m ë b­ngbiÒn. Sau míi biÕt lµ ®óng.

Cuèi n¨m 1967 t«i vµ mÑ t«i vµoHµ §«ng th¨m b¸c §inh Ch­¬ng D­¬ng, b¸c kÓ míith¸ng tr­íc cã mÊy c¸n bé ë Ban lÞch sö §¶ng vµogÆp b¸c ®Ó lÊy tµi liÖu vÒ phong trµo c¸chm¹ng vµ céng s¶n ë Nam §Þnh. MÊy nhµ sö häc quanph­¬ng mét mùc dç dµnh nhµ c¸ch m¹ng l·o thµnhx¸c nhËn b»ng v¨n b¶n r»ng Lª §øc Thä lµ ng­êicéng s¶n ®Çu tiªn ë Nam §Þnh. B¸c §inh nghe r¸c taiqu¸, míi b¶o hä :"Nµy c¸c anh, nghe t«i khuyªn®©y : nÕu muèn chÐp sö th× nhÊt nhÊt ph¶i chÐptheo sù thËt. Cßn muèn viÕt sö th× cø viÖcviÕt theo ý c¸c anh muèn, hoÆc theo ý ng­êitrªn. Kh«ng lµm ®­îc T­ M· Thiªn th× lµm th­ l¹i mµgi÷ lÊy nÕp nhµ l­¬ng thiÖn". KÓ l¹ichuyÖn nµy, b¸c §inh nãi víi t«i :"Khi bè ch¸u®· ho¹t ®éng c¸ch m¹ng råi th× anh Thä nµy cßnlµ häc sinh(3).Ch¼ng hiÓu sao anh ta l¹i thÝch ®­îc ghi vµo sö®¶ng r»ng anh ta lµ ng­êi céng s¶n ®Çu tiªn ë Nam§Þnh ®Õn thÕ ? Con ng­êi tham thËt, ®­îc baonhiªu còng ch­a võa lßng". Anh Kú V©n kÓ håianh ®· lµ xø ñy viªn B¾c Kú, Lª §øc Thä còngtõng ho¹t ®éng víi anh. "Håi Êy h¾n ta kh«ng nh­b©y giê b©y giê ®©u. Khiªm tèn l¾m, nhòn nhÆn l¾m.Mµ tr×nh ®é hiÓu biÕt chÝnh trÞ th× a b c,biÕt c¸i khØ g× ®©u. Cho nªn nÞnh Tr­êng Chinhl¾m, nghe Tr­êng Chinh nh­ nghe th¸nh sèng. ThÕ mµsau n¨m 54 ë trong Nam ra h¾n ®· c©ng c©ng, nh×n thiªnh¹ b»ng nöa con m¾t. Tr­êng Chinh n©ng ®ì h¾n lµthÕ, vËy mµ khi Tr­êng Chinh thÊt thÕ, h¾n còngvªnh v¸o c¶ víi Tr­êng Chinh míi tÖ".

Mµ nµo cã ph¶i Lª §øc Thälµ nhµ c¸ch m¹ng kiªn c­êng cho cam ! N¨m 1943, «ng Sao§á NguyÔn L­¬ng B»ng v­ît ngôc S¬n La vÒ ë nhµt«i, t¹i 65 phè Nhµ R­îu (phè NguyÔn C«ng Trø b©ygiê), «ng cßn b¶o cha t«i :"Anh chÞu khã ®i Nam§Þnh t×m th»ng Kh¶i(4)hái th¼ng nã xem nã cã cßn muèn ho¹t ®éng víi anh emn÷a kh«ng, hay chØ n»m nhµ «m vî ?". Cha t«i ®¹pxe ®i DÞch LÔ, t×m ®­îc Lª §øc Thä, l«i Thära khái c¸i gi­êng ªm, tr¶ vÒ cho tæ chøc. VÒchuyÖn nµy cha t«i cã ghi l¹i trong tËp håi ký"Th¸ng T¸m cê bay".

L¹ n÷a lµ ch¼ng ph¶i mét m×nhLª §øc Thä lµm to. Hai ng­êi em ruét Thä lµ§inh §øc ThiÖn (tøc Phan §×nh Dinh) vµ Mai ChÝThä (tøc Phan §×nh §èng), cho tíi C¸ch m¹ng Th¸ngT¸m ch­a hÒ cã tiÕng t¨m trong hµng ngò c¸chm¹ng còng lµm to nèt. Mét ng­êi lªn ®Õn th­îngt­íng, bé tr­ëng Bé C«ng nghiÖp nÆng, Tæng côctr­ëng Tæng côc dÇu khÝ, mét ng­êi ®­îc phong ®¹it­íng ngµnh C«ng an khi vÒ h­u. Nh÷ng nhµ c¸ch m¹ngl·o thµnh cø ngÈn ng¬ tr­íc sù th¨ng tiÕn vï vïtrªn ho¹n lé cña ba anh em nhµ nä. Qu¶ lµ sù hi h÷utrong lÞch sö.

Ng­êi lµng DÞch LÔ nãi r»ng baanh em Kh¶i-Dinh-§èng lªn nhanh thÕ lµ nhê må m¶.T«i kh«ng tin. Sau nµy, ®­îc chÝnh anh ch¸u ruét Lª§øc Thä, mét nhµ khoa häc h¼n hoi chø kh«ngph¶i ng­êi kh«ng hiÓu biÕt, kÓ cho t«i nghechuyÖn ng«i mé cô th©n sinh Lª §øc Thä t«i míi®©m ra ngê vùc - ch¼ng lÏ thuËt ®Ó m¶ cã tõ l©u®êi ë n­íc ta l¹i cã thËt ? Kh«ng khoa häc nµothõa nhËn m«n phong thñy, nh­ng trong chuyÖn vËn maycña nhµ hä Phan xem ra nã l¹i cã lý h¬n mäic¸ch gi¶i thÝch kh¸c. Sèng v× må v× m¶, kh«ng sèng v×c¶(5) b¸t c¬m, kh«ng ph¶i v« lý mµ c¸ccô ta ®· cã c©u nh­ vËy.

Nhµ khoa häc kÓ : gia ®×nhLª §øc Thä gåm hai chi. Chi trªn, ngµnh c¶, lµ chib¸c ruét cña Thä, cô Phan §×nh Hße, vµ chi d­íi,cô Phan §×nh QuÕ, th©n sinh ra ba «ng quan lín saunµy. Cô Hße tõ nhá t­ chÊt th«ng minh, v¨n hay ch÷tèt, sau ®ç ®¹t cao, lµm quan nhÊt phÈm, th­îngth­ hay lµ c¸i g× ®ã t­¬ng tù, t«i nghe nh­ng kh«ngnhí. ¤ng em ruét cô lµ cô QuÕ th× ng­îc l¹i,häc tr­íc quªn sau, ®­îc c¸i tÝnh cñ mØ cï m×,an phËn thñ th­êng ë nhµ víi vî, chÞu khã cµy s©ucuèc bÉm, ch¨n gµ ch¨n lîn.

Cô Hße th«i viÖc quan, ®­îcmét thÇy ®Þa lý næi tiÕng trong vïng chäncho mét huyÖt tèt phßng khi cô hai n¨m m­¬i, gäilµ huyÖt Lç Ao. T¹i sao nã cã tªn nh­ vËy th×nhµ khoa häc kh«ng biÕt, còng kh«ng ®­îc aigi¶i nghÜa. ThÕ nh­ng cô Hße l¹i thä, thµnh thöhuyÖt ®· s½n mµ cô vÉn sèng ph©y ph©y ®Ó råigÆp ®­îc mét thÇy ®Þa lý kh¸c, theo lêi thiªn h¹®ån th× cao tay h¬n «ng thÇy tr­íc nhiÒu.

ThÇy ®Þa lý nµy trÎ mµ kªnhkiÖu, cô Hße vêi mÊy lÇn míi chÞu tíi. Tr­íc mÆtcùu th­îng quan thÇy cung kÝnh ch¾p tay th­a : "KÎhÌn vâ vÏ chuyÖn ®Êt ®ai, nghe lêi cha mÑ d¹ytr­íc nay lµm viÖc nµy chØ cèt ®­îc sù phóc®øc. ThÊy ai kh«ng hiÓu biÕt, lì ®Æt cha mÑhoÆc th©n nh©n nh»m chç ®Êt ®éc th× m¸ch chong­êi ta ®Æt l¹i kÎo råi sau di h¹i ®Õn con ch¸u.Chø t×m ®Êt tèt ph¸t v­¬ng ph¸t b¸ th× kÎ hÌn nµykh«ng cã tµi ". Cô Hße nãi muèn nhê thÇy xem l¹ihuyÖt Lç Ao. ThÇy v©ng lêi, xem xong råi th­a:"BÈm, quan lín lµ bËc ®a kiÕn v¨n, trÝ lù h¬nng­êi, xin quan tù ®Þnh liÖu. HuyÖt nµy ®ónglµ ph¸t, ph¸t l¾m. TiÕc thay, nã ph¸t mét ®êi,nh­ng l¹i bÞ nguyÒn rña mu«n ®êi".

Cô Hße giËt m×nh, dÆn con ch¸u:"C«ng hÇu khanh t­íng ch¼ng qua chØ lµ giÊc ménghoµng l­¬ng. Ta chÕt ®i chóng bay cø chänchç cao r¸o cho ta n»m. Ta kh«ng muèn gißng hä tav× ph¸t mét ®êi mµ chÞu tiÕng xÊu mu«n ®êi!". Con ch¸u nghe lêi bá huyÖt Lç Ao. Cô Hßecã ®Ó l¹i mét bµi tø tuyÖt nãi lªn ýtrªn, ®óng lµ khÈu khÝ cña bËc hiÒn nho, nh­ng nhµkhoa häc kÓ chuyÖn nµy kh«ng thuéc.

Cô QuÕ tiÕc rÎ c¸ihuyÖt ph¸t, b¶o: "B¸c c¶ kh«ng n»m, ®Ó taon»m". Cô qua ®êi, con ch¸u t¸ng vµo huyÖtLç Ao.

C©u chuyÖn nµy t«i ®­îc nghevµo n¨m 1966, thêi cùc thÞnh cña Lª §øc Thä.

Cho ®Õn khi t«i viÕt nh÷ngdßng nµy Lª §øc Thä bÞ nguyÒn rña ®·nhiÒu. Trong c¶ n­íc. Tõ d­íi d©n ®en tíi nh÷ngtÇng cao chÕ ®é. Kh«ng ph¶i chØ nh÷ng ng­êi bÞ Lª§øc Thä h·m h¹i vµ con ch¸u hä, mµ c¶ nh÷ngng­êi v« can. Ng­êi ta coi Lª §øc Thä lµ ®ÖnhÊt gian thÇn trong lÞch sö n­íc nhµ.

§inh §øc ThiÖn kh«ng chÞuchung nh÷ng lêi nguyÒn rña víi «ng anh c¶. Trong cuéc®êi kh«ng dµi §inh §øc ThiÖn ®· gi÷ nh÷ng chøcvô rÊt quan träng - bé tr­ëng Bé C¬ khÝ vµLuyÖn kim, Tr­ëng ban x©y dùng Khu gang thÐp Th¸iNguyªn, Phã chñ nhiÖm Tæng côc hËu cÇn, Tæng côctr­ëng Tæng côc dÇu khÝ, hµm th­îng t­íng. ¤ng Ýthäc. Tr×nh ®é häc vÊn kh«ng qu¸ bËc s¬ ®¼ng.ThÕ nh­ng §inh §øc ThiÖn khinh trÝ thøc l¾m.¤ng h¹ lÖnh cho c¸c kü s­ ®iÖn tÝnh to¸n thêih¹n l¾p ®Æt ®­êng d©y cao thÕ Th¸i Nguyªn - HµNéi. Hä tÝnh kü råi b¸o c¸o lªn §inh §øcThiÖn: kh«ng thÓ d­íi hai n¨m. ¤ng ta nghe xongliÒn næi khïng :"RÆt mét lò ¨n h¹i ®¸i n¸t !Lµm chã g× mµ mÊt nh÷ng hai n¨m. T«i mµ ra lÖnh choc«ng binh lµm Êy µ, chØ hai th¸ng lµ cïng. TÝnh víich¶ to¸n, tÝnh nh­ con c... C¸c anh lóc nµo còng cói®Çu lµm theo s¸ch vë cña bän thùc d©n ®Õquèc. Vµo rõng chÆt c©y vÒ mµ lµm cét, m¾c®iÖn vµo. Lµ xong. TrÝ thøc víi ch¶ trÝ ngñ!". Ng­êi kÓ l¹i chuyÖn nµy lµ mét kü s­tèt nghiÖp Cao ®¼ng kü thuËt thêi Ph¸p, h«m Êy®­îc nghe §inh §øc ThiÖn trùc tiÕp qu¸t m¾ng.

C¸c kü s­ tèt nghiÖp ë c¸cn­íc x· héi chñ nghÜa còng ch¼ng ®­îc «ng t­íngträng väng h¬n. Hä dÆn nhau :"§ÕnyÕt kiÕn l·o ph¶i ph¬i n¾ng vµi ngµy cho da ®en®i c¸i ®·. Mµ nhí lÊy nh¸, chí cã ®i giµy t©y, chícã diÖn cñ(6),l·o hß hÐt g× mÆc l·o, cø v©ng d¹. Chí c·i, c·i l·ochØ cã chÕt". ThÊy anh nµo tr¾ng trÎo, ¨n vËns¹ch sÏ, cã d¸ng ë T©y vÒ, ¨n nãi thiÕu th­abÈm, cö chØ kh«ng gi÷ g×n thËn träng tr­íc cÊptrªn lµ «ng quan hÐt Çm Çm:"§i xuèng c¬ së(7). Ngay lËp tøc, kh«ng oong ®¬ g× hÕt,Lao ®éng mét n¨m råi vÒ ®©y gÆp tao". §inh§øc ThiÖn dÞ øng víi b»ng cÊp. KÎ cã b»ng cÊpmuèn ®­îc «ng thu dông ph¶i nhoµi ng­êi ra mµ nÞnh«ng cho tíi khi «ng mÒm lßng.

Cã mét thêi sù thiÕu häc®­îc coi lµ niÒm tù hµo - ng­êi Ýt häc lµng­êi cã qu¸ khø trong s¹ch, kh«ng dÝnh víi thùc d©n,phong kiÕn. §inh §øc ThiÖn tù hµo vÒ sùthiÕu häc cña m×nh l¾m. ¤ng vç ngùc ®åm®ép :"Xem tao ®©y nµy, tao ch¼ng cã c¸i b»ng chãnµo hÕt, thÕ mµ tiÕn sÜ kü s­ sî tao métphÐp. Chóng nã û cã häc, nh­ng häc g× lòchóng nã, häc vÑt Êy th× cã, rêi s¸ch vë ra lµchÞu chÕt. TrÝ thøc mµ kh«ng cã thùc tÕ chØ lµcôc c... ChÝnh tao nµy, tao chØ ®¹o kü thuËt cho chóngnã, chø ai ? Nghe c¸i bän quen b¬ thõa s÷a cÆn ÊychØ cã mµ ¨n ch¸o, ¨n ch¸o !".

Còng l¹i lµ c«ng nh©n theo lýlÞch tù khai chø kh«ng theo ®Þnh nghÜa cña M¸c, §inh§øc ThiÖn khã chÞu víi mäi biÓu hiÖn«ng cho lµ ¨n ch¬i cña cÊp d­íi. Lóc nµo «ng còngph« c¸i qu¸ khø nhäc nh»n. Thùc ra qu¸ khø cña «ngch¼ng nhäc nh»n g×, ng­êi lµng DÞch LÔ nãi vËy.¤ng s­íng tõ bÐ, lín lªn ra tØnh ¨n ch¬i lªu læng,chim g¸i thµnh thÇn, hä kÓ. Nh­ng «ng cø x­ngx­ng nãi thÕ. ¤ng kh«ng cho phÐp c¸i lò kh«ngbiÕt nhäc nh»n lµ g× ®­îc phÐp sung s­íng.¤ng chØ cho phÐp m×nh sung s­íng th«i. Mµ §inh §øcThiÖn lµ ng­êi biÕt c¸ch ®Ó sung s­íngl¾m.

Håi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p,c«ng t¸c t¹i Liªn khu 3, §inh §øc ThiÖn rñ HoµngMinh ChÝnh më mét hép ®ªm ®Ó gi¶i sÇu :"Chóngm×nh ®Çu t¾t mÆt tèi, vµo sinh ra tö, khæ bá mÑ, ph¶icã mét chç ®Ó thØnh tho¶ng gi¶i khu©y, lµm métph¸t cho kho¸i". Hoµng Minh ChÝnh kh«ng ®ång t×nh:"Mµy nãi thÕ chã nã nghe ®­îc. C¸n bé c¸chm¹ng mµ lµm bËy, tæ chøc kû luËt chÕt".§inh §øc ThiÖn c­êi vµo mÆt Hoµng Minh ChÝnh:"X×, mµy ngu bá mÑ, tiÒn lÊy ë quü ®en, m×nhlµm ®en lu«n, gi÷ bem(8)tèt, th»ng chã nµo biÕt !". Hoµng Minh ChÝnhkÓ cho t«i nghe chuyÖn nµy vµo mïa hÌ n¨m 1965,còng nh©n nãi tíi sù th¨ng tiÕn kú l¹ cña ba anh emhä Phan. Anh kh«ng hÒ cã ¸c c¶m víi §inh §øcThiÖn khi kÓ l¹i c©u chuyÖn ®ã. Hai ng­êilµ b¹n víi nhau mét thêi, tuy kh«ng th©n thiÕt.

Mét ng­êi b¹n t«i cã håi c«ngt¸c d­íi quyÒn §inh §øc ThiÖn, th­êng ®­îc«ng cho ®i s¨n cïng. §i s¨n lµ thó ch¬i cña §inh §øcThiÖn. Anh kÓ mçi lÇn «ng ta ra lÖnh ®is¨n lµ mçi lÇn nh©n viªn phôc vô «ng t­íngquýnh qu¸ng söa so¹n ®ñ thø «ng t­íng cÇn, kh«ng®­îc ®Ó thiÕu thø g×. ¤ng ®i mét xe, mét xechë lÝnh hÇu, sóng s¨n, xoong nåi, bia r­îu vµ tr¨mthø bµ r»n kh¸c, kÓ c¶ lÒu b¹t phßng khi «nghøng lªn nghØ l¹i trong rõng.

Sinh ­ nghÖ tö ­ nghÖ,§inh §øc ThiÖn chÕt bÊt ®¾c kú tö trong métchuyÕn ®i s¨n. §©u nh­ lóc më cöa xe b­íc xuèng§inh §øc ThiÖn bÞ sóng c­íp cß, ®¹n b¾n vµo®Çu. Sau c¸i chÕt ®ét ngét cña viªn t­íng cã tin®ån : §inh §øc ThiÖn bÞ h¹ s¸t bëi tay Lª §øcThä. Tr­íc ®ã t«i còng cã nghe thiªn h¹ nãinhiÒu vÒ mèi bÊt hßa gi÷a hai anh em hä Phan.Ng­êi hä Phan nãi chuyÖn ®ã cã thËt. Hä chobiÕt thªm : kÓ c¶ Mai ChÝ Thä còng kh«ng ­aLª §øc Thä. Mçi lÇn Mai ChÝ Thä tõ Sµi Gßnra Hµ Néi «ng ta ®Òu ®Õn th¨m bµ chÞ ruét gãachång («ng chång bµ ®· treo cæ tù tö trong C¶i c¸chruéng ®Êt) vµ §inh §øc ThiÖn, nh­ng kh«ng ®ÕnLª §øc Thä. Còng ng­êi trong nhµ nãi ra th× §inh§øc ThiÖn biÕt nh÷ng viÖc ¸m muéi cña «nganh cã lÇn ®· qu¸t vµo mÆt Lª §øc Thä :"Anhlµm thÕ ®Ó thiªn h¹ ®µo m¶ bè lªn µ ?".Lµm thÕ cô thÓ lµ lµm g× th× ng­êi kÓchuyÖn kh«ng nãi. Bëi v× ch¼ng nãi ng­êi nghe cònghiÓu - trong ®êi m×nh Lª §øc Thä lµm qu¸nhiÒu ®iÒu thÊt nh©n t©m.

T«i kh«ng tin chuyÖn Lª §øcThä giÕt em. Trong mét chuyÕn ®i s¨n, còngtheo lêi b¹n t«i kÓ, cã hai l¸i xe, mÊy b¶o vÖth¸p tïng, kh«ng dÔ g× mua chuéc hoÆc c­ìng bøc ®­îcb»ng Êy ng­êi mét lóc. Lêi ®ån chØ chøng tá thiªnh¹ tin ë sù nhÉn t©m cña Lª §øc Thä mµ th«i(9). Tuy nhiªn, t«i vÉn kh«ng hiÓu v× lÏg× ng­êi ta giÊu nguyªn nh©n tai n¹n. H×nh nh­ viÖcnµy còng kh«ng ®Õn nçi khã hiÓu, thËm chÝcßn tÇm th­êng - nÕu kh«ng giÊu nguyªn nh©n tai n¹nth× ch«n §inh §øc ThiÖn ë nghÜa trang Mai DÞch xemra danh kh«ng chÝnh ng«n kh«ng thuËn. ¤ng t­íng kh«ngtö trËn, kh«ng chÕt trong khi thõa hµnh c«ng vô, mµchÕt trong khi ®uæi theo mÊy con vÞt giêi.

Mai ChÝ Thä mét thêi gian dµilµm gi¸m ®èc C«ng an, råi chñ tÞch ûy ban nh©n d©nthµnh phè Hå ChÝ Minh, sèng nh­ mét «ng hoµng. Trongng«i biÖt thù to lín ë Sµi Gßn Mai ChÝ Thä cãc¶ mét khu v­ên réng nu«i tr¨n, nu«i v­în, nu«i gÊu.Ng­êi Sµi Gßn tÝnh : hµng th¸ng riªng tiÒn chi choviÖc mua giµy Addidas vµ vît Wilson ®Ó ch¬i tennisMai ChÝ Thä ®· ph¶i bá ra mét sè tiÒn gÊp n¨ms¸u lÇn l­¬ng «ng ta. TiÒn ®©u ra ? Kh«ng ph¶i MaiChÝ Thä lÊy ë quü ®en nµo, kh«ng ph¶i Mai ChÝThä tham « c«ng quü. §¬n gi¶n lµ tr­íc thêi kú"bung ra","®æi míi", c¸c phó th­¬ngHoa kiÒu bÞ khèn ®èn trong cuéc c¶i t¹o t­ s¶nhoµnh tr¸ng cña §ç M­êi, hä tho¸t hiÓm nhêt×m thÊy n¬i Mai ChÝ Thä vÞ "®¹i huynh"réng lßng b¶o trî. §Ó ®Òn ¬n ®¸p nghÜahä chiÒu chuéng "®¹i huynh" hÕtlßng.

§¸m c¸n bé ba cäc ba ®ångbÊt b×nh tr­íc cuéc sèng sa hoa cña Mai ChÝ Thä.Kh«ng tham nhòng kh«ng thÓ sèng nh­ vËy ®­îc,hä nãi. Ng­êi Sµi Gßn c­êi h¾c h¾c, phÈy tay:" MÊy «ng t­íng thêi tr­íc còng dzËy µ, hµ cíph¶i bùc m×nh. ¤ng nÇy kh«ng tåi h¬n. Cê tíi tay aing­êi ®ã phÊt !' Tßa ¸n thµnh phè cã lÇn göi giÊytriÖu Mai ChÝ Thä tíi tßa lµm nh©n chøng cho vô¸n xö th­¬ng gia TriÖu BØnh ThiÖt. §ån r»nghåi Êy phe chèng Mai ChÝ Thä xui mÊy «ng quan tßanh©n chuyÖn TriÖu BØnh ThiÖt ph¹m ph¸p sÏhái nh©n chøng mét chÆp råi tr­íc b¸ch tÝnh c«ngchóng ®­a Mai ChÝ Thä qua ngåi ghÕ bÞ c¸o.Kh«ng thÓ ®Ó cho cÊp d­íi lµm chuyÖn ®·råi víi «ng em, lµm mÊt thÓ diÖn m×nh, Lª §øcThä cÊp tèc triÖu Mai ChÝ Thä ra Hµ Néi. Sauvô nµy Mai ChÝ Thä vµo Bé ChÝnh trÞ.

Ng­êi Sµi Gßn kÓ chuyÖnMai ChÝ Thä cã mét ®Ö tö chuyªn d¾t g¸i chohä Mai lµ N¨m T. CËy cã « dï cña ®µn anh, N¨m T.tæ chøc h¼n mét hép ®ªm bÒ thÕ cho c¸c quanchøc cÊp tØnh lªn ¨n ch¬i ë Sµi Gßn. Vô nµy vì lë,d­ luËn Çm Ü, c¸c vÞ chøc s¾c tay ®· nhóng chµm imre, mÆc cho N¨m T. vµo kh¸m. N¨m ngåi tï mÊt hai hoÆc ban¨m, sau míi ®­îc ®µn anh can thiÖp cho ra tr­ích¹n.

Mét d¹o Sµi Gßn ån lªn c¸igäi lµ "ph­¬ng ¸n 2", cho phÐp ng­êi dit¶n ®ãng thuyÒn v­ît biªn, miÔn nép vµng cho Nhµn­íc. Thiªn h¹ rñ nhau ®i nh­ trÈy héi. §i theo"ph­¬ng ¸n 2" ng­êi Ýt nhÊt còng vµi l¹ng,ng­êi nhiÒu hai ba chôc "c©y". §ã lµ métsecret Polichinelle(10)®­îc c¶ c¸c quan chøc lÉn d©n v­ît biªn ®ång t×nhgi÷ kÝn.

T«i cho r»ng Nhµ n­íc, víi t­c¸ch bé m¸y ®iÒu hµnh quèc gia, kh«ng cã chñtr­¬ng ®èn m¹t ®Õn thÕ, nh­ mét sè b¸o chÝh¶i ngo¹i viÕt. §©y lµ sù th«ng ®ång, toa rËp cñamét ®­êng d©y quyÒn lùc tõ trªn xuèng d­íi, métthø mafia ®· t¹o kÐn trong hÖ thèng cai trÞ. Nhµn­íc, hoÆc nãi hÑp h¬n, ng©n khè quèc gia, ch¼ng thu®­îc g×. ChØ mét sè quan chøc ë Sµi Gßn (vµ c¶ ëHµ Néi) lµ ví bÉm. Trong ®ã, còng theo lêi ®ån, kh«ngthÓ thiÕu anh em hä Phan.

Nh÷ng lêi ®ån nãi trªn rÊt phæbiÕn, lµ thø chóng khÈu ®ång tõ «ng s­ còngchÕt, tuy hái kü th× l¹i kh«ng cã chøng cø nµo c¶.MÆt kh¸c, ch¼ng ai cã thÓ b¸c bá chóng bëi v×chóng ®Çy tÝnh thuyÕt phôc. Vô tö h×nh véi v· tªnM­êi V©n(11),gi¸m ®èc C«ng an §ång Nai, ®­îc thiªn h¹ b×nh luËnnh­ mét hµnh ®éng xãa dÊu vÕt cho "ph­¬ng ¸n2", nãi cho ®óng lµ xãa dÊu vÕt cho c¸c vÞ ®·ví bë(12).

Ng­êi ViÖt Nam vèn hµo phãngvíi cña chïa - tøc lµ cña chung c¶ lµng, c¶ n­íc, cñatËp thÓ, còng tøc lµ ch¼ng cña riªng ai, cho nªn MaiChÝ Thä kh«ng bÞ nguyÒn rña. Thùc vËy, trong sùtham nhòng trµn lan tõ trªn xuèng d­íi, d­ luËn kh«ngxÕp Mai ChÝ Thä ®øng ®Çu b¶ng. Cßn cã nh÷ngnh©n vËt tham nhòng lín h¬n.

D©n chóng kÕt luËn : mì®Õn miÖng mÌo, mÌo kh«ng ¨n mÌo ngu. Mäi kÎcã chøc quyÒn ë ViÖt Nam ®Òu tham nhòng,kh¸c nhau ë chç kÎ Ýt ng­êi nhiÒu mµ th«i.NÕu ë c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa ng­êi cã cña dÔcã quyÒn, th× ë n­íc x· héi chñ nghÜa ng­êi cãquyÒn ¾t cã cña.

D©n chóng quen lµm ¨n víi nh÷ngquan tham mÊt råi, lµm viÖc víi quan tham kh«ng khã,tuy tèn kÐm, nh­ng bï vµo ®Êy l¹i nhanh h¬n, ®­îcviÖc h¬n. Cã chuyÖn tíi cöa c«ng mµ ví ph¶i«ng thanh liªm th× hÕt h¬i, ng­êi ta nãi thÕ.Quan thanh liªm nh­ con qu¹ tr¾ng, d©n sî, d©n xa l¸nh.Thêi buæi nµy mµ cø th¼ng b¨ng, ®óng phÐp t¾c, kh«nglinh ®éng g× hÕt, th× râ lµ b«n-sª-vÝch dë h¬i.PhÐp n­íc th× lo¹n xµ ngÇu, ®iÒu luËt nµy chöicha ®iÒu luËt kia, nghÞ ®Þnh nµy leo lªn ®Çu nghÞ®Þnh kh¸c, chÝnh «ng thanh liªm sa vµo mª lé luËt ph¸pcòng cßn lóng tóng nh­ gµ m¾c tãc, nãi g× d©n. Thµnhthö víi lò tham quan ng­êi ta khinh ®Êy, tëm ®Êy,nh­ng ®Ó ®­îc viÖc ng­êi ta kh«ng chänc¸c quan thanh liªm.

NÕu thuyÕt phong thñy ®óngth× huyÖt Lç Ao ë lµng DÞch LÔ ¶nh h­ëng qu¸ghª gím tíi vËn mÖnh d©n téc. Nã kh«ng ph¶i chضnh h­ëng tíi mét ViÖt Nam mµ cßn ¶nh h­ëng tíic¶ c¸c d©n téc l¸ng giÒng.

Nãi nh÷ng chuyÖn trªn ra®Ó ta cïng suy ngÉm vÒ mét hiÖn t­îng, t«ikh«ng cã ý phñ nhËn s¹ch tr¬n nh÷ng g× tèt mµ baanh em hä Phan ®· lµm. Nh÷ng c¸i ®ã, trong thêi®¹i cña nh÷ng nghÞch lý, ®Òu cã thËt, nh­nglµ c¸i hoµn toµn b×nh th­êng - bÊt cø ai ®­îc ®Ætvµo trong nh÷ng c­¬ng vÞ nh­ thÕ ®Òu ph¶i lµm®­îc c¸i g× ®ã, thËm chÝ lµ c«ng tr¹ng.

Nãi ®Õn Lª §øc Thäkh«ng thÓ kh«ng nãi tíi sù kiÖn ViÖt NamchiÕm ®ãng Kampuchea. ViÖc ®­a 200.000 qu©nViÖt Nam vµo Kampuchea vµ ë l× ®Êt n­íc ng­êi tam­êi n¨m lµ viÖc liªn minh DuÈn - Thä chñtr­¬ng, trong ®ã Thä võa lµ ng­êi khëi x­íng,võa lµ ng­êi thùc hiÖn. ThÕ giíi kh«ng bªnhvùc Khmer §á. C¶ thÕ giíi lªn ¸n Khmer §á v× téi¸c diÖt chñng. Ng­êi Kampuchea ®· hoan hØ ®ãn qu©n®éi ViÖt Nam vµo Kampuchea ®¸nh ®uæi Khmer §á.Nh­ng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ hä hoan nghªnh qu©n®éi ViÖt Nam chiÕm ®ãng n­íc hä. HaiviÖc kh¸c nhau kh«ng thÓ nhËp mét, kh«ng thÓlÊy c¸i tèt nä ®Ó che c¸i xÊu kia.

Sù kiÖn Khmer §á tÊn c«ngvïng biªn giíi T©y Nam hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ lýdo ®Ó ViÖt Nam ®­a qu©n sang chiÕm ®ãng®Êt n­íc ng­êi kh¸c(13). Kh«ng mét ng­êi ViÖt Nam nµo muèn®­a con em m×nh ®i chÕt ë ®ã. Nh­ng bÊt chÊp d­luËn, DuÈn - Thä cø xua qu©n sang. Lµm g× nhau tèt ?Råi ®Ó qu©n l¹i ®ã, còng lµm g× nhau tèt ? §¶mb¶o cho hµnh ®éng phiªu l­u qu©n sù nµy ®· cãHiÖp ­íc h÷u nghÞ vµ hîp t¸c ViÖt-X«, thùcchÊt lµ hiÖp ­íc liªn minh qu©n sù, ký ngµy3.11.1978. ¤ng chiÕm Kampuchea ®Êy, thö ®ông vµo «ngcoi thö ? §µng sau «ng lµ Liªn X« hïng m¹nh víitiÒm lùc nguyªn tö dåi dµo, th»ng nµo muèn ®ông®Çu víi Liªn X« cø viÖc nh¶y vµo. Còng gièng nh­vô Liªn X« chiÕm ®ãng Afganistan, thÕ giíi ph¶n®èi om xßm, nh­ng ch¼ng ai d¹i g× thß tay vµo ækiÕn löa. KÓ c¶ n­íc Mü.

Ai còng thÊy r»ng sau nh÷ng cuécchiÕn tranh dai d¼ng trªn ®Êt n­íc m×nh, c¸c nhµl·nh ®¹o ViÖt Nam lÏ ra ph¶i ®ñ tØnh t¸o ®ÓchØ lµm mét cuéc chiÕn tranh h¹n chÕ khi Khmer§á c¶ gan v­ît biªn giíi, tµn s¸t ng­êi ViÖt.Cïng l¾m, cã thÓ truy kÝch chóng, víi môc ®Ých r¨n®e, råi rót qu©n vÒ. Cã thÓ ®Ó l¹i trangbÞ, vò khÝ gióp nh©n d©n Kampuchea chèng l¹i bändiÖt chñng. Gia dÜ cã thÓ ®µo t¹o c¸n bé gióphä. Vµ chØ thÕ mµ th«i. Nh©n d©n Kampuchea sÏghi ¬n c¸c chiÕn sÜ ViÖt Nam. ThÕ giíi sÏhoan nghªnh ViÖt Nam biÕt x¶ th©n gióp ®ì hµngxãm l¸ng giÒng trong c¬n ho¹n n¹n.

Cuéc chiÕn tranh kh«ng tuyªnbè ë Kampuchea ®· x¶y ra. Nã lµ cuéc chiÕn tranhkh«ng tuyªn bè v× Quèc Héi kh«ng ®­îc hái ýkiÕn vÒ cuéc chiÕn tranh nµy. Kh«ng hÒ cãmét cuéc biÓu quyÕt nµo t¹i Quèc Héi vÒviÖc ®­a qu©n ®éi ra ngoµi biªn giíi. Nhµ n­ícViÖt Nam kh«ng hÒ tuyªn chiÕn víi n­ícKampuchea. Quèc Héi lµ c¬ quan quyÒn lùc tèi cao cñaquèc gia, nh­ng nã ch¼ng cã quyÒn g× c¶. Quèc Héido §¶ng nÆn ra, lµ tay sai cña §¶ng, h¬n n÷a cßn lµtay sai bÞ khinh rÎ, ®Õn nçi §¶ng kh«ng cÇndïng ®Õn nã cho mét viÖc hîp ph¸p hãa th«ngth­êng.

ThiÕu t­íng Hå Quang Hãa, ñyviªn Trung ­¬ng §¶ng, ng­êi ®­îc Thä ®­a lªnvµ còng do Thä mµ trë thµnh vËt hiÕn tÕtrong vô Xiªm RÖp (Siam Reap)(14) nãi r»ng vô nµy còng nh­ mäiviÖc lín viÖc nhá kh¸c ë Kampuchea, ®Òu doLª §øc Thä chØ ®¹o. Th¸i thó Lª §øc ThäphÕ truÊt Tæng bÝ th­ kiªm Bé tr­ëng Bé Quècphßng Pen X« Van(15).Th¸i thó Lª §øc Thä ®­a c« y t¸ Qu©n khu 7 MiªnXam On vµo Trung ­¬ng §¶ng Nh©n d©n c¸ch m¹ng Kampuchea.C« g¸i d©n téc Kmer ë ViÖt Nam 26 tuæi lªn chøc vÌovÌo : lµm Tr­ëng ban Tuyªn huÊn Trung ­¬ng, råi ñyviªn Bé ChÝnh trÞ. C« lªn nhanh nh­ thÕ, theo c¸cc¸n bé ViÖt Nam cã mÆt t¹i Kampuchea håi Êy, lµ nhêth­êng xuyªn ra vµo ng«i biÖt thù sau ®iÖn Ch¨mCa Mon ®Ó ®­îc th¸i thó "d¹y dç".

CÇn ph¶i lµm râ sù thËt nµy métc¸ch døt kho¸t : cuéc chiÕn tranh ë Kampuchea lµ cuécchiÕn tranh cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. Kh«ngph¶i lµ cuéc chiÕn tranh cña nh©n d©n ViÖt Nam.

Liªn minh DuÈn - Thä ®·biÕn mét d©n téc hiÒn hßa thµnh qu©n x©m l­îc.

Còng cã thÓ c·i cho Lª DuÈnchót Ýt, r»ng trong viÖc nµy «ng ta kh«ng ph¶i lµ®Çu vô. Cßn ®ang say s­a víi chiÕn th¾ng 1975 vµnh÷ng ch­¬ng tr×nh lín, nhiÒu ¶o t­ëng h¬n thùctÕ, Lª DuÈn hÇu nh­ mÆc Thä muèn lµm g× th×lµm. ¤ng ta còng ch¼ng thiÖt. Cuéc phiªu l­uKampuchea do Thä lo toan, xÐt cho cïng, vÉn cø mang l¹icho Lª DuÈn thªm mét vinh quang. Mµ vinh quang th× kh«ngbao giê thõa.

Lª DuÈn kh«ng biÕt trong lßngThä ®ang nung nÊu m­u ®å lín. NÕu Thä thµnhc«ng trong viÖc dùng nªn mét chÝnh phñ Kampuchea v©nglêi Thä th× Thä sÏ cã thªm mét søc m¹nhquyÕt ®Þnh trong m­u toan nÆn ra mét Liªn bang §«ngD­¬ng. Trong Liªn bang nµy Thä sÏ lµ ®ång chÝ trªnhÕt c¸c ®ång chÝ. §Õn lóc ®ã Lª DuÈn sÏ chØlµ bÝ th­ mét n­íc thµnh viªn mµ th«i.

§¸m ®Ö tö Lª §øc Thäqu¸ hÝ höng vÒ tiÒn ®å s¸ng l¹n ®· ®Ólé m­u ®å ®ã ra ngoµi. V¨n Cao cã kÓ cho t«i nghechuyÖn ng­êi cña Thä ®· gÆp nh÷ng nh¹c sÜ nµo®Ó gîi ý hä viÕt quèc thiÒu cho Liªnbang §«ng D­¬ng. Nh÷ng nh¹c sÜ nhËn lêi ®­îc Lª§øc Thä mêi c¬m t¹i nhµ. ¤ng Bïi C«ng Trõng cãlÇn nãi víi t«i : "Th»ng Thä nhiÒu thamväng l¾m, ch¸u ¬i. Quan s¸t kü ®éng th¸i cña nãch¸u sÏ thÊy : mäi viÖc nã lµm ®Òu dÉn tíimét c¸i ®Ých - hÊt Lª DuÈn. Mµ kh«ng ph¶i chØ nh»mc¸i chøc tæng bÝ th­ ®©u, c¸i ®ã ch­a ®ñ cho lßngtham cña nã. Nã cßn muèn lµm tæng bÝ th­ Liªn bang§«ng D­¬ng k×a". Nh­ vËy, tõ nh÷ng nguån tin kh¸cm­u ®å cña Thä còng ®· tíi tai Bïi C«ng Trõng.¤ng kh«ng ­a Lª DuÈn, nh­ng kh«ng v× thÕ mµ «ng­a con chuét chòi ®ang ®µo hÇm d­íi ghÕ DuÈn.

Khi Lª DuÈn ph¸t hiÖn ®­îcm­u toan cña Thä nh»m phÕ truÊt m×nh th× LªDuÈn c¨m Thä l¾m l¾m. §Õn møc th¼ng c¸nh ®uæiThä ra khái nhµ trong lÇn Thä ®Õn chia tayvíi tæng bÝ th­ ®ang hÊp hèi. Ng­êi trong gia ®×nh LªDuÈn cho biÕt DuÈn gäi vç mÆt Thä lµ"th»ng ph¶n béi".

Còng theo t­íng Hãa, Lª §øcThä ®· lÈn trèn tr¸ch nhiÖm tr­íc vô XiªmRÖp, còng nh­ nhiÒu vô kh¸c n÷a, viÖn cíbËn häp, bËn ch÷a bÖnh.

- Anh h·y t×m cho t«i mét kÎ d¸mchèng lÖnh «ng S¸u vµo thêi gian Êy. - t­íng HåQuang Hãa nãi víi t«i trong mét b÷a c¬m ë Sµi Gßn -Kh«ng ai ®­îc phÐp tù ý lµm mét viÖc g×nÕu kh«ng cã lÖnh «ng S¸u.

Cuéc phiªu l­u qu©n sù ®­îctiÕn hµnh theo s¸ng kiÕn vµ sù chØ ®¹o cña Lª§øc Thä ®· lµm cho kho¶ng 52.000 chiÕn sÜchÕt trËn, 200.000 chiÕn sÜ bÞ th­¬ng(16). Ch¼ng nh÷ng thÕ, nã cßn lµm cho d©ntéc ViÖt Nam bÞ nhôc nh· tr­íc thÕ giíi trongbé mÆt kÎ x©m l­îc, bÞ tÈy chay, bÞ trõng ph¹t.

N­íc ViÖt Nam ®­îc g×, mÊtg× ë Kampuchea ? T¹i sao cho tíi nay §¶ng céng s¶nViÖt Nam kh«ng d¸m nãi tíi, kh«ng cã can ®¶m nhËnlçi tr­íc nh÷ng ng­êi l¸ng giÒng ®au khæ®Ó xãa ®i mét trang sö nh¬ nhíp ? Thä ®·chÕt tr­íc khi ph¶i ra ®øng tr­íc vµnh mãng ngùamét phiªn tßa liªn tÞch hai n­íc, víi t­ c¸ch téiph¹m chiÕn tranh.

Ng­êi duy nhÊt ®ñ t­ c¸ch thaymÆt Thä h«m nay lµ Lª §øc Anh.

(1) ChÝnh kh¸ch Hoa Kú, sinh n¨m1923, cÇm ®Çu ph¸i ®oµn Hoa Kú trong cuéc hßa ®µm t¹iParis n¨m 1973.

(2) M¸y bay dµnh riªng cho c¸c vÞl·nh tô.

(3) Theo håi øc cña «ng Ng« ThÕT©n, ViÖt kiÒu ë Ph¸p, chång häa sÜ NguyÔnThÞ Lùu, th× vµo nh÷ng n¨m 1926-1927 khi «ng T©n cßn lµhäc sinh tr­êng Canh n«ng Tuyªn Quang th× vµo"mét ®ªm tr¨ng mê më cuéc häp ®«ng chõng vµichôc ng­êi trong mét khu rõng nhá. Kh«ng ai nh×n râ mÆtai. Tãm t¾t l¹i ®©y lµ ®¹i diÖn mét ®¶ng cã môc®Ých ho¹t ®éng b»ng ®ñ mäi c¸ch ®Ó lÊy l¹i®éc lËp cho tæ quèc... M·i ®Õn n¨m 1956-1957 khit«i ë Ph¸p trë l¹i Hµ Néi anh b¹n Vò §×nh Huúnh míicho t«i biÕt ng­êi ®¶ng viªn bÝ mËt n»m rõngtuyÓn mé ®¶ng viªn ë tr­êng Canh N«ng håi ®ãchÝnh lµ anh...Nay anh ®· khuÊt mµ t«i còng ch¼ng hayhåi Êy anh ë ®¶ng nµo..." Theo c¸c nhµ c¸ch m¹ngthÕ hÖ giµ Lª §øc Thä håi Êy cßn lµhäc sinh.

(4) Tªn thËt cña Lª §øc Thä.

(5) C¶ ë ®©y lµ lín, to, ®Çy.

(6) Bé com-lª ©u phôc.

(7) ChØ cÊp thÊp nhÊt trong c¸cngµnh, ë ®Þa ph­¬ng chø kh«ng ph¶i ë Trung ­¬ng.

(8) BÝ mËt, do hai ch÷ ®Çu b vµ m.

(9) Mµn bÝ mËt che phñ c¸i chÕtcña §inh §øc ThiÖn ch¼ng cã lîi g× cho nhµ cÇmquyÒn. Nh­ng ng­êi ta ®· bÞ n« lÖ cho thãi quenkh«ng c«ng khai vµ cam chÞu t¸c h¹i cña nã.

(10) BÝ mËt mµ ai còng biÕt.

(11) M­êi V©n xuÊt th©n lµ métn«ng d©n víi häc lùc líp 4, b¾t ®Çu ®­îc th¨ngquan tiÕn chøc tõ khi lµm ®éi tr­ëng ®éi C¶i c¸chruéng ®Êt t¹i Hßa B×nh.

(12) Nh÷ng ng­êi ch¹y trèn sù caitrÞ cña céng s¶n, di t¶n b»ng thuyÒn, ®­îc thÕgiíi gäi b»ng c¸i tªn "thuyÒn nh©n"(boat people), ®«ng tíi mét triÖu r­ìi nh©n m¹ng,lµ mét vÕt nh¬ kh«ng thÓ nµo tÈy s¹ch trªn mÆt§¶ng céng s¶n ViÖt Nam. PhÇn lín thuyÒn nh©n ®itõ miÒn Nam ViÖt Nam nh»m h­íng M· Lai, Indonesia,sè Ýt ®i tõ H¶i Phßng, vïng má Qu¶ng Ninh nh»m h­íngHongkong. Cã thÓ h×nh dung nh÷ng ng­êi chñ tr­¬ng"ph­¬ng ¸n 2" ®· thu ®­îc mét sè l­îngvµng lín ®Õn thÕ nµo. M­êi V©n cã téi ®·n©ng gi¸ "më cöa" tõ hai ba c©y vµng lªn tíim­êi, m­êi hai c©y vµng cho mét ®Çu ng­êi ra ®i, g©ynªn c¬n tøc giËn cã lý ë cÊp trªn cña y. Cho nªn ybÞ ®­a ra lµm vËt hiÕn tÕ còng ®¸ng.

(13) Theo nh÷ng ng­êi lÝnh tõchiÕn tr­êng Kampuchea trë vÒ kÓ l¹i th×thêi gian ®Çu ng­êi d©n Kampuchea rÊt vui mõng chµo®ãn qu©n ®éi ViÖt Nam tiÕn sang tiªu diÖtKhmer §á ®Ó cøu sèng hä. Nh­ng viÖc qu©n®éi ViÖt Nam ë l× ®ã n¨m nµy qua n¨m kh¸c ®·g©y ra mét hËu qu¶ xÊu xa, nã trë thµnh qu©n ®éi x©ml­îc, mét thø lÝnh lª d­¬ng, vµ ng­êi Kampuchea ®·chèng l¹i nã, tõ qu©n Khmer §á cho tíi c¶ qu©n cñachÝnh phñ bï nh×n Heng Xomrin.

(14) Vô ph¶n t×nh b¸o ®· ®­a vµoxiÕc Bé chØ huy qu©n t×nh nguyÖn ViÖt Nam. SùviÖc nh­ sau : c¨n cø vµo tin ®ån do Khmer §á, cãsù chØ ®¹o cña c¸c cè vÊn Trung Quèc, tung ra th× hÇuhÕt c¸n bé l·nh ®¹o tØnh Xiªm RÖp ®Òu ®·lµm viÖc cho Khmer §á. Bé chØ huy qu©n t×nhnguyÖn ViÖt Nam liÒn ra tay ®µn ¸p, kh«ng cÇnhái ý kiÕn ban l·nh ®¹o §¶ng b¹n. H¬n bènchôc c¸n bé cña chÝnh quyÒn Hun Xen bÞ b¾t, bÞ tratÊn thµnh th­¬ng tËt, BÝ th­ tØnh ñy tØnh XiªmRÖp tù s¸t. Trong thêi kú nµy Lª §øc Anh lµ T­lÖnh qu©n t×nh nguyÖn ViÖt Nam, Hå Quang Hãa -tham m­u tr­ëng. §øng trªn tÊt c¶ lµ Lª §øc Thä.

(15) Tr­íc khi lµm Tæng bÝ th­§¶ng céng s¶n Kampuchea Pen X« Van lµm tr­ëng phßngqu¶ng b¸ tiÕng Khmer trong §µi ph¸t thanh TiÕngnãi ViÖt Nam.

(16) Theo nh÷ng nguån tin qu©n sù®¸ng tin cËy.