T«i bÞ c¶ Huúnh Ngù, c¶ Hoµng,bá quªn suèt tuÇn lÔ cuèi n¨m ©m lÞch.

Thµnh rÇu rÜ. Anh nhí vî nhí con.§· l©u kh«ng nhËn ®­îc th­ nhµ, anh lo l¾ng, kh«nghiÓu cã chuyÖn g× x¶y ra cho c¸i gia ®×nh bÐnhá cña anh, nã ®ang ph¶i chÞu nh÷ng c¬n sãng giã nµo? Mµ sãng giã th× bao giê còng s½n cho nh÷ng gia ®×nhbÊt h¹nh cã ng­êi th©n ë tï.

Thµnh buån lµm t«i buån l©y. Gia®×nh Thµnh gÆp khã kh¨n mét th× gia ®×nh t«i ¾t khãkh¨n m­êi. Vî t«i sÏ gÆp nhiÒu gian nan l¾m ®©y,gian nan nh­ thÕ nµo t«i kh«ng h×nh dung ®­îc,nh­ng ®ã lµ ®iÒu nhÊt thiÕt sÏ x¶y ra, kh«ngthÓ kh«ng x¶y ra(1).

Kh«ng khÝ TÕt luån vµo tËntrong c¸c xµ lim. TÕt ®èi víi ng­êi ViÖt ë n¬inµo còng vÉn lµ TÕt, cho dï hä ®ang ë d­íi®¸y vùc cuéc ®êi. Th«ng th­êng, vµo nh÷ng ngµy gi¸pTÕt, ë xµ lim hay ë tr¹i chung còng vËy, ng­êi tïnhËn ®­îc "qu¶ t¾c ®Ëm", nghÜa lµ quµtiÕp tÕ lín h¬n, nhiÒu thø h¬n so víi trongnh÷ng lÇn tiÕp tÕ b×nh th­êng. Trong ngµyTÕt, ®èi víi tï ng­êi ta khoan dung h¬n, ®é l­îngh¬n. Tï kû luËt ®­îc tha cïm, ai bÞ c¾t tiÕptÕ nay ®­îc phÐp nhËn trë l¹i. TÕt mµ !

Ng­êi tï xµ lim thiÕu thèn®ñ thø, thÌm kh¸t ®ñ thø, c¸i g× ®èi víi anh tacòng quý, còng lµ c¸i m¬ ­íc, thµnh thö biÕtgia ®×nh m×nh ch¼ng sung tóc g× anh ta vÉn cø ngãng®îi tiÕp tÕ nh­ th­êng. TiÕp tÕ trongdÞp TÕt l¹i cµng quan träng, bëi v× h¬n mäi®ît tiÕp tÕ b×nh th­êng nã chøng tá lßngth­¬ng nhí cña ng­êi bªn ngoµi. Lßng ng­êi tï dÞu®i khi «m bäc tiÕp tÕ trong tay, anh ta xóc®éng ¨n nh÷ng mãn ngon lµnh, hîp khÈu vÞ do mÑ m×nh,vî m×nh, con m×nh nÊu cho, anh ta sung s­íng thÊy m×nhkh«ng bÞ bá r¬i.

Khu xµ lim chóng t«i nhén nhÞph¼n lªn. Nãi nhén nhÞp lµ nãi phãng ®¹i lªn cho vui,chø nã lµ c¸i sù nhén nhÞp kh«ng ån µo, c¶m thÊy®­îc chø kh«ng nghe thÊy ®­îc. C¸i kh¸c ngµy th­ênglµ ë chç chèc chèc l¹i cã cöa më ra, ®ãng vµo,nh¸t nh¸t l¹i cã tiÕng ch©n ng­êi rËm rÞch ®ivÒ trong yªn lÆng tÞch mÞch mu«n thuë cña nhµ må.§ã lµ tï ®i gÆp gia ®×nh, ®i lÜnh tiÕp tÕ.Trong nh÷ng ngµy gi¸p TÕt hiÕm cã tr­êng hîp tï®i cung. Nh÷ng ng­êi tï xµ lim lîi dông c¸n bé qu¶ngi¸o l¬ lµ - ai mµ ch¼ng bËn bÞu víi gia ®×nh m×nh khin¨m hÕt TÕt ®Õn - lµm hiÖu cho nhau ë «cöa kiÓm tra, thËm chÝ thËm thôt gäi víi sangnhau, hái th¨m nhau vµi c©u. V¼ng tíi tËn xµ limtiÕng dao thít rén rµng.

T«i biÕt ch¾c sÏ ch¼ng nhËn®­îc quµ gia ®×nh, kÓ c¶ th­. T«i lµ ng­êi mÊttÝch mµ. Gia ®×nh t«i ch¾c ch¾n kh«ng ®­îc b¸o tint«i ë ®©u.

Cuèi cïng Thµnh råi còng ®­îcgäi ra. Lo¸ng sau anh ®· vÒ, lØnh kØnh gãibäc.

MÆt hÇm hÇm, Thµnh qu¨ng c¶®èng lªn ph¶n.

- Sao thÕ ?

- Chóng nã cho nhËn tiÕptÕ, nh­ng kh«ng cho gÆp gia ®×nh.

LÇn ®Çu tiªn anh gäi c«ng anb»ng chóng nã.

- Mäi khi anh vÉn ®­îc gÆpmµ.

- LÇn nµy kh«ng.

- Lý do ?

- Chóng nã ch¼ng lý do lýtrÊu g× hÕt. Kh«ng cho lµ kh«ng cho.

- Ýt nhÊt th× chóng nã còng ph¶icho biÕt v× sao chø. Anh cã bÞ kû luËt g× ®©u ?

- Chóng nã kh«ng gi¶i thÝch.

Thµnh n»m vËt ra, tay v¾t trªntr¸n.

T«i ®µnh ph¶i thu dän ®åtiÕp tÕ cho anh. Bän mÊt d¹y. C¸i b¸nh m× bÞbÎ thµnh nhiÒu mÈu. ThÞt kho tµu ®æ lÉn víi ruèc.KÑo nhiÒu, chóng kh«ng bãc hÕt, chØ bãc mét sèngÉu nhiªn. Nh÷ng c¸i kÑo kh«ng cßn giÊy bäc nh¬mnhíp dÝnh vµo nhau. Cø nghÜ ®Õn nh÷ng bµn tay nh¬bÈn ®· lôc läi mµ tëm.

§ªm, Thµnh kh«ng ngñ. T«i còngthao thøc. Khi t«i nãi cã lÏ do t«i ë cïng anh cho nªnchóng kh¸m kü, l¹i kh«ng cho anh gÆp gia ®×nh, th×Thµnh im lÆng håi l©u.

- §õng nghÜ lÈm cÈm. - anh g¹t®i - T«i cã ®­îc chän ng­êi ë cïng ®©u. CËucòng vËy. Chóng nã cho t«i ë cïng cËu chø kh«ng ëcïng mét tªn c­íp cña giÕt ng­êi lµ t«i ®· ph¶ic¶m ¬n chóng nã råi.

ChiÒu 30 TÕt, t­ëng kh«ngcßn ai ®­îc gäi ra n÷a, t«i ®ang ngåi ®¸nh cêvíi Thµnh th× cöa xÞch më, Sø gi¶ hßa b×nh ngo¾cngo¾c tay gäi t«i ra ®i cung.

Trêi rÐt. Xoa xoa hai tay vµo nhau,ng­êi cãm rãm ®Ó chèng l¹i c¸i l¹nh c¾t da ëmiÒn B¾c Huúnh Ngù run rÈy ®ãn t«i ë cöa. Trong béd¹ ®en T«n Trung-s¬n lµm cho n­íc da ®· t¸i cµng thªmt¸i, tr«ng y gièng mét c«ng chøc nghÌo trong nh÷ng phimnãi vÒ thêi kú tiÒn c¸ch m¹ng Trung Quèc.

- ë tráng ra sao, ®ñ Êm chí ?B÷a ni rÐt d÷, hÌ ?- y vui vÎ vµ run rÈy hái t«i thaylêi chµo.

- C¶m ¬n, t«i chÞu ®­îc. - t«i®¸p, lÞch sù võa ®ñ, kh«ng l¹nh nh¹t mµ còng ch¼ngnhiÖt t×nh.

Chóng t«i l¼ng lÆng ngåi ®èidiÖn trong tuÇn trµ. Trêi rÐt, uèng trµ nãng thËt®·. T«i b¾t gÆp trong t«i nçi thÌm muèn thËt ®¬ns¬, thËt khiªm tèn - ®­îc nhµn t¶n uèng trµ nh­thÕ nµy mçi ngµy.

- B÷a ni tui gäi anh ra lµ®Ó thay mÆt c¬ quan chóc TÕt anh. - yªn vÞ råi,Huúnh Ngù cÊt giäng trÞnh träng - Chóc anh chib©y chõ, hØ ? HÌ hÌ, t«i chóc anh c¶i t¹o tèt ®Ómau chãng trë vÒ trong lßng §¶ng...

Nghe ®Õn c¶i t¹o tèt t«i ®·s«i m¸u, nhÊp nhæm ®Þnh ph¶n b¸c. Huúnh Ngù véi xßebµn tay gµy guéc ra ng¨n l¹i :

- T«i nãi thÕ cã ®óng kh«ng: mçi chóng ta, hµng ngµy, hµng giê ph¶i tù c¶i t¹om×nh ®Ó theo kÞp b­íc tiÕn vò b·o cña c¸chm¹ng, ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ngµy cµng cao cñac¸ch m¹ng...

Xem ra y còng vông chÌo khÐo chèngch¼ng kÐm g× t«i.

Y rót bao Th¨ng Long, mêi t«i mét®iÕu. TÕt cã kh¸c.

- Nh©n dÞp ®Çu N¨m Míi c¬ quangëi cho anh chót quµ mõng Xu©n.

C¬ quan göi quµ cho t«i ­ ? Anh emtù ®éng hay c«ng an gîi ý ? Vµ ng­êi ta cho t«inhËn ?

Huúnh Ngù lói hói lÊy quµTÕt ®Æt lªn bµn, ngay tr­íc mÆt t«i - b¸nh ch­ng,hép møt, gãi kÑo... Lóc Êy t«i míi ®Ó ý -®µng sau bµn lµm viÖc lµ mét ghÕ ngùa, trªn®ã xÕp hµng chång quµ kh¸c, gièng hÖt phÇn quµcho t«i. Kh«ng ph¶i quµ cña c¬ quan t«i råi.

- Anh em trong c¬ quan ch¼ng cã g×h¬n ®©u - Huúnh Ngù nãi b»ng giäng ph©n trÇn - tôitui còng nh­ anh th«i, mçi ng­êi mét b¸nh ch­ng,mét hép møt, mét gãi thuèc, mét gãi trµ...

Vµo nh÷ng n¨m Êy tiªu chuÈnTÕt c¬ quan lo cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn còng®Õn thÕ lµ cïng. Mµ Êy lµ c¬ quan Trung ­¬ng,chø c¬ quan cÊp tØnh, cÊp huyÖn tiªu chuÈn TÕtcßn thanh ®¹m h¬n nhiÒu.

Cã nªn nhËn hay kh«ng, t«i nghÜ ?

Kh«ng thÊy Thµnh nãi tíi lÖcho tï quµ TÕt. L¹i ®Æc biÖt råi. C¸c anh lµc¸n bé m¾c sai lÇm, §¶ng bao giê còng nhí tíi c«ng laocña c¸c anh, §¶ng bao giê còng ph©n biÖt c¸c anhvíi c¸c lo¹i téi ph¹m kh¸c - hä vÉn nhai nh¶i nh­thÕ. H·y yªn t©m mµ ë tï, ®Ó ®­îc xóc ®éngtr­íc tÊm lßng ­u ¸i §¶ng dµnh cho, t«i cay ®¾ng bæxung.

T«i quyÕt ®Þnh nhËn quµ.Nh÷ng thø nµy ®©u ph¶i cña hä, cña nh©n d©n c¶,téi g× kh«ng lÊy. T«i kh«ng lÊy, Huúnh Ngù sÏ lÊy,hoÆc ®µn em y sÏ lÊy. T«i ®· dïng qu¸ nhiÒu ®åtiÕp tÕ cña Thµnh. Cã g× gia ®×nh göi vµo anhcòng xÎ cho t«i. T«i cã mét chót gãp vµo vÉn h¬n.

- T«i xin c¶m ¬n c¬ quan C«ng an®· cho quµ...

- Kh«ng, kh«ng ph¶i quµ cña c¬quan C«ng an. - Huúnh Ngù bèi rèi c¶i chÝnh - §©y lµquµ cña Ban Tæ chøc Trung ¦¬ng.

- ThÕ th× t«i xin c¶m ¬n BanTæ chøc Trung ¦¬ng.

- Anh kh«ng chóc l¹i µ ?

- Cã chø. - t«i l¹nh lïng - T«ichóc Ban Tæ chøc Trung ¦¬ng mau chãng xem xÐt vµ gi¶iquyÕt vô ¸n cña chóng t«i mét c¸ch quang minh, chÝnh®¹i, cho hîp ph¸p, hîp hiÕn... Ýt nhÊt th× còng®óng víi tinh thÇn vµ lêi v¨n nh÷ng g× t«i ®· ®­îcnghe phæ biÕn.

MÆt Huúnh Ngù ®anh l¹i. T«ikh«ng hiÓu lóc Êy y ®øng ë c­¬ng vÞ nµo, ng­êicña Bé Néi Vô hay cña Ban Tæ chøc Trung ¦¬ng, hay cñac¶ hai cïng mét lóc ?

T«i vÒ. Huúnh Ngù gi÷ l¹igãi trµ, nãi trong xµ lim kh«ng cã n­íc s«i, t«i sÏdïng sau, trong nh÷ng lÇn ra lµm viÖc.

Thµnh vui vÎ ®ãn t«i :

- Cã quµ nhµ göi vµo µ ?

§îi cho cöa xµ lim ®ãng l¹i,t«i míi tr¶ lêi :

- Quµ nhµ ®©u. Hä cho ®Êy.

- Ai ? Ai cho ?

T«i kÓ cho anh nghe chuyÖnBan tæ chøc Trung ­¬ng göi cho chóng t«i quµ TÕt.

Chóng t«i ¨n mét b÷a vui vÎ.Trong xµ lim kh«ng thÓ ®Ó dµnh thøc ¨n. Chuétxµ lim rÊt hçn. Thµnh tØnh thøc, mét tiÕng ®éngnhÑ ®ñ lµm anh bËt dËy, thÕ mµ cã ®ªm anh míingñ quªn mét l¸t chuét ®· mß lªn c¾n thñng c¸i ¸ob«ng anh bäc gãi b¸nh quy.

Trong nhµ tï, chuét lµ mét thøc­ d©n hÕt søc ®¸ng ghÐt. Chóng ch¼ng nÓ ai.

Cã tr¶i qua nhµ tï t«i míi thÊym×nh cÇn ph¶i thay ®æi c¸ch nh×n ®èi víi c¸c sinhvËt. Ch¼ng h¹n, chuét kh«ng ngu mét chót nµo nh­ tath­êng nghÜ, t«i d¸m ®¸nh cuéc nh­ vËy.

T«i xin kÓ chuyÖn nµy lµmthÝ dô. Xµ lim Háa Lß kÝn l¾m, giã vµo cßn khã, nh­ngchuét th× l¹i ra vµo tho¶i m¸i. Lèi vµo cña chóng lµlç tho¸t n­íc ë ch©n t­êng. Tï xµ lim ®­îc ph¸tmçi ng­êi mét b«, nh­ng ng­êi ta l­êi tÌ lu«nvµo lç Êy. Ng­êi s¹ch tiÓu xong th× déi n­íc(nÕu anh ta cã n­íc tr÷), ng­êi bÈn th× kh«ng.Thµnh kÓ khi anh míi bÞ ®­a vµo phßng nµy, mÆc dÇunã ®· ®­îc quÐt dän, mïi khai thèi vÉn nång nÆc,®ªm kh«ng ngñ ®­îc. Anh ph¶i cä röa nhiÒu lÇnphßng míi ®­îc nh­ b©y giê.

Trong sè chuét quen thãi mß vµoxµ lim, chóng t«i c¨m thï nhÊt con chuét giµ.

Nh÷ng ng­êi tï l©u n¨m nãi r»ngchuét Háa Lß ch­a lµ c¸i g×. Chuét ë nhiÒu tr¹ikh¸c cßn tÖ h¬n nhiÒu.

MÊy ngµy TÕt lµ mÊy ngµychóng t«i ®­îc ¨n no. SuÊt c¬m ngµy th­êng ¨n vÌoc¸i ®· hÕt. SuÊt ¨n ngµy TÕt cã buång cßn®Ó thõa. Trong nh÷ng ngµy ®Çu tiªn r¬i vµo ®©y,t«i kh«ng thÊy ®ãi, nh­ng sau ®ã chõng mét th¸ng th×®ãi kh«ng chÞu ®­îc. Thµnh nãi khi míi vµo ng­êi tïkh«ng thÊy ®ãi v× hai lý do : thø nhÊt, nçi lol¾ng cho sè phËn lµm tª liÖt mäi c¶m gi¸c; thøhai, trong ng­êi cßn mét sè n¨ng l­îng dù tr÷. Trongt«i lùc l­îng dù tr÷ ch¾c còng kh¸, b¾t ®Çu tõth¸ng thø hai trë ®i t«i míi thÊy c¸i d¹ dµy lu«nnh¾c t«i nhí ®Õn nã.

Trong c¸i chuång chËt hÑp ng­êitï kh«ng thÓ kiÕm næi bÊt cø mét thø g× kh¶dÜ bá bông, cho dï b¶n n¨ng kiÕm måi ch­a thuichét. May cho t«i, ®óng vµo lóc ruét gan cån cµo nhÊtThµnh l¹i gië kho thøc ¨n dù phßng ra rñ t«i cïng ¨n,khi c¸i b¸nh quy, khi mÈu ®­êng phªn. Thµnh ®óng lµthuyÒn tr­ëng gang thÐp cña con tµu m¾c c¹n trªnhoang ®¶o - anh chØ tù cho phÐp m×nh dïng chót mét trongsè l­¬ng thùc Ýt ái mµ anh cã, hµo phãng chia sÎ cïngt«i. Tuy nhiªn, ®Ò phßng t«i kh«ng chèng næi sùc¸m dç, anh cÊt nã rÊt kü, tËn trong cïng bäcquÇn ¸o, thËm chÝ khi bÊt th×nh l×nh bÞ gäi ®i cunganh cßn kÝn ®¸o ®¸nh dÊu ®å ®¹c. Sau thÊy t«i lµmét thñy thñ cã kû luËt, anh míi th«i dÌ chõng.T«i buån v× chuyÖn ®ã, nh­ng suy ®i nghÜ l¹i, t«ithÊy anh ®óng. Trong xµ lim con ng­êi ®¸nh mÊt m×nhnh­ bìn. Thµnh tõng ë chung víi mét anh chµng c¸n bécÊp bËc kh«ng ®Õn nçi xoµng, nh­ng ¨n vông nh­ch¶o chíp.

Ch¼ng cø tï míi ®ãi. ChÝnh s¸chkiÓm so¸t d¹ dµy cña ng­êi d©n lµ mét chÝnh s¸chnhÊt qu¸n cña c¸c triÒu ®¹i tæng bÝ th­ mµ t«isèng qua. D©n no th× hçng, d©n ®ãi dÔ trÞ. Cho nªn,ng­êi d©n bao giê còng phô thuéc hä bëi nhiÒusîi d©y tam cè, mµ sîi d©y chñ yÕu trong giai ®o¹n®ã lµ chÝnh s¸ch l­¬ng thùc, thÓ hiÖn râ nhÊttrong phiÕu g¹o. Ng­êi n«ng d©n lµm ra thãc g¹o,®­îc bao nhiªu ph¶i b¸n cho Nhµ n­íc. Sau khi lµmnghÜa vô xong cã thõa chót ®Ønh ®em b¸n ra ngoµi còngph¶i b¸n chui, bëi v× nh­ thÕ lµ vi ph¹m chÝnh s¸chl­¬ng thùc.

Líp c¸n bé ë thµnh phè sèngtr«ng vµo phiÕu g¹o. Nhµ th¬ Quang Dòng(2) to lín gÊp ®«i t«i, chØ ®­îc h­ëngphiÕu g¹o 13,5kg/th¸ng, trong khi t«i cßn ®­îcphiÕu 15kg, tiªu chuÈn phãng viªn. Nãi tãm l¹i, t¸cgi¶ nh÷ng bµi lµm nøc lßng qu©n sÜ mét thêi ch¼ng®­îc ­u ®·i g× hÕt. Anh than thë:" L¾m b÷am×nh ngon miÖng, bµ vî th­¬ng qu¸, cø xíi cho liªnchi hå ®iÖp, m×nh th× cø hån nhiªn x¬i m·i, ch¼ngbiÕt lµ mÊy b¸t. Sùc nhí ra, míi véi dõng l¹i. Chao«i, nh×n c¸c con mµ thÑn. Cø nh­ thÓ m×nh ¨n th©mvµo phÇn chóng nã vËy". Anh gÆp may trong mét lÇn®i th©m nhËp thùc tÕ víi mÊy nhµ l·nh ®¹o Tængcôc l­¬ng thùc, vµo n¨m 1960 hoÆc 1961. Trong mét b÷achiªu ®·i, thÊy anh lµm liÒn tï t× m­êi b¸t mµvÉn cßn thßm thÌm, «ng c¸n bé Tæng côc míi hái anh ¨n®­îc nh­ vËy th× tiªu chuÈn anh bao nhiªu. Khi biÕtQuang Dòng chØ cã 13,5kg, «ng th­¬ng t×nh, ra lÖnh®Æc biÖt cho anh ®­îc ®æi sang phiÕu 21kg. Choanh tiªu chuÈn cao h¬n n÷a «ng kh«ng cã quyÒn. QuangDòng kÓ chuyÖn nµy cho t«i nghe, c­êi h× h× :"B×nh th­êng m×nh còng ch¼ng ¨n nhiÒu ®ÕnthÕ ®©u, ¨n Ýt quen d¹ råi, nh­ng h«m ®ã ph¶i rasøc biÓu diÔn mét ®­êng hµo hïng cho c¸c vÞ thÊy.Míi ®­îc c¸i phiÕu 21 ký Êy chø". T«i háinÕu th¶ cöa anh ¨n ®­îc bao nhiªu b¸t, anh nãi c¸i®ã cßn tïy thøc ¨n nhiÒu hay Ýt, ngon hay kh«ngngon, vµ ai lµ khæ chñ d¸m liÒu m¹ng thÕt anhmét b÷a ¨n mÆc søc nh­ thÕ.

Dï cã thÓ ¨n no trong mÊyngµy TÕt Thµnh vÉn c­¬ng quyÕt h¹n chÕ c¶hai :"¡n ë ®©y mµ béi thùc cßn khæ n÷a. Kh«ngthÓ "B¸o c¸o «ng qu¶n gi¸o, cho t«i xin thuèctiªu !". Hä kh«ng cho th× chí, cßn nhiÕc mãccho ®· ®êi, vuèt mÆt kh«ng kÞp ®Êy". Trong mÊyngµy ®Çu n¨m ®· x¶y ra chuyÖn ®óng nh­ vËy.Chóng t«i n»m dµi trªn ph¶n nghe tiÕng qu¶n gi¸oH¸ch sang s¶ng d¹y b¶o ®¸m tï khèn khæ chØ v× téih¹nh phóc ®Õn víi hä qu¸ dån dËp vµ häkh«ng chèng cù næi sù c¸m dç qu¸ m¹nh mÏ.TiÕng ng­êi nãi to trong xµ lim im ¾ng ©m ©m nh­tiÕng cha xø gi¶ng ®¹o trªn tßa cao n¬i gi¸o®­êng.

Chóng t«i choµng tØnh gi÷a ®ªmkhuya v× tiÕng loa qu¸ lín. Vang vang gi÷a nh÷ng trµosãng giao thõa lµ tiÕng ph¸t thanh viªn ®äc th¬chóc TÕt. §· thµnh lÖ, n¨m nµo TÕt ®Õn®µi TiÕng nãi ViÖt Nam còng truyÒn ®i th¬chóc TÕt cña chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Cßn nhí TÕtn¨m tr­íc gia ®×nh chóng t«i qu©y quÇn bªn ban thê tætiªn, tho¶ng trong khãi ph¸o giao thõa cã mïi hoa thñytiªn, hoa huÖ, cha t«i lÇm rÇm khÊn khøa, mÑ t«i®øng sau, sau n÷a lµ chóng t«i, bªn ngoµi nhµ chóngt«i lµ c¶ mét Hµ Néi r©m ran tiÕng ph¸o, tiÕngquèc thiÒu, giäng sang s¶ng cña ng­êi ®øng ®Çuc¶ n­íc bay trong sãng ®iÖn.

TÕt n¨m nay gia ®×nh t«i tant¸c. Cha t«i ®ªm nay n»m ë xµ lim nµo, trong c¬n ®aukh«ng ng­êi ch¨m sãc ? MÑ t«i ch¾c ®ang lÆng lÏ ch¶yn­íc m¾t th­¬ng chång th­¬ng con. Cßn c¸i gia ®×nhnhá cña t«i n÷a, giê nµy ch¾c vî t«i ®ang «m hai ®øanhá trong lßng, ®ang sôt sïi khãc cho ®êi m×nh vµ chohai ®øa con cßn nhá ®· mÊt cha ?

Nhê §¶ng gì hé cho t«i c¸i mµng¶o t­ëng, lÇn ®Çu tiªn trong ®êi t«i thÊy m¾t m×nhnh×n sù vËt s¸ng râ ®Õn thÕ. TÊt c¶ nh­ tuéthÕt vÎ hµo nho¸ng bÒ ngoµi, líp vµng m¹ bong ra,ph¬i h×nh thï thËt cña chóng, trÇn trôi, lâa lå d­íi¸nh mÆt trêi.

Còng nhê §¶ng t«i trót bá®­îc niÒm sïng kÝnh ®èi víi «ng Hå ChÝ Minh. T¹isao t«i l¹i cã thÓ mª muéi ®Õn thÕ nhØ ?¤ng lµm sao yªu ®­îc ®ång chÝ khi ng­êi lµm viÖcs¸t c¸nh cïng «ng trong nh÷ng n¨m khã kh¨n gian khæ bÞLª §øc Thä b¾t giam mµ «ng vÉn ®iÒm nhiªnkh«ng hÒ can thiÖp, dï chØ ®Ó t×m hiÓungän nguån ?

Tr­íc khi bÞ b¾t, t«i cã gÆp«ng Hoµng Quèc ThÞnh, bé tr­ëng Bé Néi th­¬ng. ¤ngThÞnh kÓ míi ®©y «ng vµo Chñ tÞch phñ b¸o c¸ovíi «ng Hå ChÝ Minh vÒ c«ng t¸c th­¬ng nghiÖp.¤ng hái «ng Hå chuyÖn cha t«i v× sao bÞ b¾t th׫ng Hå ng¬ ng¸c :" T¹i sao l¹i b¾t chó Huúnh ? ChóÊy lµm chi mµ b¾t ?". Trong t×nh b¹n víi cha t«i,Hoµng Quèc ThÞnh lµ ng­êi chung thñy. ¤ng im lÆng, nh­mäi ng­êi håi ®ã ®Òu ph¶i im lÆng tr­íc Lª§øc Thä, nh­ng tõng ho¹t ®éng víi cha t«i qu¸l©u, tõng ë tï cïng cha t«i, «ng kh«ng thÓ tinnh÷ng lêi bÞa ®Æt cña Thä. VËy lµ tr­íc ®ã «ngHå kh«ng biÕt cha t«i bÞ b¾t ? Hay «ng biÕt mµgi¶ vê kh«ng biÕt ? Gi¶ thö «ng kh«ng biÕt thËtth× nghe «ng Hoµng Quèc ThÞnh nãi råi «ng ph¶i biÕtchø. BiÕt råi, nh­ng «ng còng cã lµm g× ®©u. SùthËt ë chç nµo ? ¤ng Hå bÞ t­íc bá mäiquyÒn hµnh hay «ng cßn quyÒn hµnh nh­ng «ng lµmng¬ ?

Trong xµ lim t«i cã thõa thêi gian®Ó suy ngÉm. Trong nh÷ng ®iÒu t«i suy ngÉm, cãsù rµ so¸t l¹i bÖnh sïng b¸i «ng Hå ChÝ Minh mµthÕ hÖ chóng t«i, kÎ Ýt ng­êi nhiÒu,®Òu m¾c ph¶i.

Chóng t«i sïng b¸i «ng bëi ®¹o®øc v« song cña «ng. Chóng t«i coi «ng lµ ng­êi tètnhÊt trong mäi ng­êi. ¤ng lµ ng­êi duy nhÊt ròs¹ch ®­îc mäi toan tÝnh c¸ nh©n ®Ó chØ sèngcho Tæ quèc, cho ®ång bµo. Kh«ng gia ®×nh, kh«ng tµis¶n, kh«ng c«ng danh.

Nh­ng kh«ng ph¶i thÕ.

Ng­êi ta ca ngîi «ng Hå «ng ®is©u ®i s¸t, viÖc nhá viÖc lín ®Òu ®­îc«ng ®Ó m¾t ®Õn. VËy nh÷ng g× ®· x¶y ra d­íithêi «ng trÞ v× ? §· cã bµi häc gi¶m t« gi¶mtøc, t¹i sao cßn cã sai lÇm C¶i c¸ch ruéng ®Êt vµChØnh ®èn tæ chøc(3) ?Ch¼ng lÏ ng­êi th«ng minh nh­ «ng l¹i kh«ng biÕtvô Nh©n v¨n - Giai phÈm lµ do Tr­êng Chinh dùng nªn®Ó ch¹y téi, bøc h¹i nhiÒu v¨n nghÖ sÜ cãt©m huyÕt víi d©n téc, tõng theo «ng suèt cuéckh¸ng chiÕn chèng Ph¸p ? T«i nghÜ «ng ph¶i biÕt.Cha t«i kÓ «ng rÊt ch¨m ®äc b¸o chÝ hµng ngµy,ai ®Õn lµm viÖc víi «ng còng ®­îc «ng hái han®ñ chuyÖn, ch¼ng lÏ «ng kh«ng biÕt g× vÒviÖc võa x¶y ra ? T«i nhí mét h«m cha t«i ®i gÆp«ng trë vÒ, b¶o t«i :"Con võa viÕt c¸i g×mµ h«m nay bè ®Õn ch¬i, ¤ng Cô kªu "th»ngHiªn viÕt truyÖn trªn tê V¨n NghÖ, nã ®Þnhnãi c¸i chi t«i kh«ng hiÓu". Th× ra ®ã lµ «ngHå ®· ®äc truyÖn ng¾n §ªm MÊt Ngñ(4) cña t«i mµ cha t«i ch­a ®äc. MétviÖc cán con nh­ thÕ «ng cßn biÕt n÷a lµ.

T«i tõng lµ mét trong nh÷ng ®øach¸u gÇn gôi cña «ng trong nh÷ng n¨m ®Çu c¸ch m¹ng.Nh÷ng ngµy «ng ph¶i lÈn trèn bän Tµu T­ëng, lu«nthay ®æi chç ë, «ng tõng ngñ ë nhµ t«i, hai b¸cch¸u chung gi­êng. MÑ t«i lo l¾ng cho søc khoÎ «ng, bµth­êng lµm c¸c mãn tÈm bæ cho «ng ¨n khi «ng míi tõchiÕn khu vÒ Hµ Néi, cha t«i ph¶i x¸ch cÆp långvµo B¾c bé phñ hµng ngµy cho «ng, ch¼ng lÏ «ng kh«ngnhí ?

Ai còng biÕt nÕu «ng nãi"kh«ng ®­îc" th× ch¾c ch¾n bän DuÈn -Thä sÏ ph¶i chïn b­íc tr­íc viÖc b¾t bí hµnglo¹t ng­êi céng s¶n v« téi.

Nh­ng «ng im lÆng.

B©y giê t«i míi hiÓu : th× racon ng­êi ®èi víi Hå ChÝ Minh ch¼ng lµ c¸i g×. ¤ngm¬ thÊy c­ìi rång lªn th­îng giíi, sao vµng n¨m c¸nhméng hån quanh(5). Conrång, ai còng biÕt, lµ biÓu t­îng cña nhµ vua.¤ng m¬ c­ìi nã th× «ng ®©u ph¶i lµ mét ng­êi trongchóng ta. Than «i, lò d©n th­êng chóng ta lµm g× cãnh÷ng giÊc m¬ nh­ thÕ. Chóng ta chØ m¬ thÊy c­ìitr©u, c­ìi bß, c­ìi ngùa. Sang l¾m th× c­ìi b×nhbÞch lµ cïng. LÏ ra t«i ph¶i hiÓu sím h¬n míi ph¶i: b¸c Hå cña t«i tõ lóc ®ang ph¶i sèng lÈn lót®Ó lµm c¸ch m¹ng ®· «m Êp méng ­íc lµm vua. ¤ngcã chÝ lín ®Ó thùc hiÖn nã. Vµ «ng ®· thùchiÖn ®­îc.

Con ng­êi lµ vèn quý nhÊt,t«i tõng nghe «ng nãi víi mäi ng­êi trong lÇn gÆpanh hïng La V¨n CÇu ë Th¸c DÉng, mïa thu n¨m 1950. Stalincòng nãi thÕ. Mao Tr¹ch-®«ng còng nãi thÕ.

Mµ ®óng : con ng­êi chØ lµ vènth«i, ®Ó kinh doanh c¸i g× ®ã. Khi lµ vèn, nã th«ilµ Ng­êi.

Trong hµnh xö «ng lµ mét diÔnviªn kú tµi, nh­ sau nµy t«i ®­îc biÕt. Cha t«icã kÓ chuyÖn khi ®i th¨m bøc t­êng c«ng x·Paris ë nghÜa trang PÌre Lachaise (1946), cã c¸c quan chøcPh¸p th¸p tïng, «ng Hå sôt sïi khãc, lÊy kh¨n tay thÊmn­íc m¾t. Trë vÒ kh¸ch s¹n, cha t«i hái lµm sao«ng khãc ®­îc, «ng tr¶ lêi: "M×nh lµm chÝnh trÞ,khi cÇn khãc ph¶i khãc ®­îc, khi cÇn c­êi ph¶i c­êi®­îc, míi lµm chÝnh trÞ ®­îc chø". Cha t«i cãghi l¹i viÖc nµy trong håi ký "Th¸ng T¸m cêbay", ®­îc b¸o V¨n NghÖ in phÇn ®Çu trong n¨m1994.

Mét lÇn t«i quay c¶nh «ng th¨m®ång bµo n«ng d©n ë H¶i D­¬ng, mïa hÌ n¨m 1957. S¸ngsím h«m Êy trêi m­a to, trªn ®­êng cßn l¹i nh÷ngvòng n­íc lín. §Õn mét ®o¹n ®­êng lÇy léi «ngtôt dÐp, cói xuèng x¸ch lªn. Trong èng ng¾m cña m¸yquay phim t«i nh×n râ hai bªn vÖ cá kh«ng bÞ ngËp.T«i chît hiÓu : «ng kh«ng ®i men vÖ ®­êng bëiv× «ng muèn ch­ng ®«i dÐp. V× lßng kÝnh träng®èi víi «ng, kh«ng muèn råi ®©y ng­êi xem sÏ nhËn ratrªn mµn ¶nh lín diÔn xuÊt lé liÔu, t«i t¾t m¸y. NghetiÕng c¸i Eymo 35 ®ang kªu xÌ xÌ ®ét ngét imtiÕng, «ng ngÈng lªn nh×n t«i, nh­ng ngay ®ã «nghiÓu ra. Cã lÏ v× thÕ mµ sau t«i thÊy «ng kh«ngbùc béi víi t«i.

Mét thêi gian dµi, b»ng nhiÒuthÝ dô cô thÓ trong c¸ch xö thÕ cña «ng Hå,ng­êi ta kh«ng ngít t¸n tông tÝnh c¸ch b¹t thiÖpcña «ng, nghÖ thuËt øng xö tuyÖt lu©n cña «ng,®Ó råi, trong khi häc tËp «ng hä luyÖncho m×nh thãi quen ®¹o ®øc gi¶ lóc nµo kh«ng biÕt.

T«i ®­îc ®äc kh¸ nhiÒuvÒ Stalin, Mao Tr¹ch-®«ng, Kim NhËt-thµnh, Ceaucescu...Míi thÊy chóng ta cßn may l¾m - Hå ChÝ Minh cña ta h¬nh¼n hä vÒ lßng nh©n ¸i. NÕu kh«ng ph¶i «ngmµ lµ hä, ch¾c ch¾n tÊn bi kÞch x· héi chñ nghÜaë ViÖt Nam ®· lín h¬n nhiÒu. Vµ riªng t«i, h¼n®· ®i tï sím h¬n, hoÆc ®· chÕt trong tï, nÕunh­ kh«ng bÞ b¾n t¾p lù. T«i cho r»ng sù biÕt ¬nng­êi cã quyÒn giÕt mµ kh«ng giÕt m×nh cònglµ c¸i nªn cã trong lßng chóng ta.

Cuéc chia tay víi thÇn t­îngkh«ng nhÑ nhµng g×. CÇn ph¶i lµ ng­êi trong cuéc míihiÓu ®­îc chuyÖn ®ã. C¸i gi¸ t«i ph¶i tr¶ chocuéc chia tay ®¾t l¾m.

¤ng Hå còng cã bi kÞch cña chÝnh«ng. T«i hi väng råi ®©y sÏ cã ng­êi viÕtvÒ nh÷ng bi kÞch ®ã. Nh÷ng bi kÞch x¶y ra khi «ngcßn trÎ, ë xa tæ quèc. Nh÷ng bi kÞch khi «ng vÒgiµ, ngay trªn ®Êt ®ai quª h­¬ng. T«i rÊt muèn tinnh÷ng g× ng­êi ta ®· viÕt vÒ «ng lµ ®óng.§ã lµ nh÷ng mÆt tèt cña «ng. Chóng cã thËt. CãnhiÒu. ª ®©y t«i chØ kÓ ra nh÷ng g× t«i nhËnxÐt trong mèi quan hÖ gi÷a «ng vµ t«i, nh÷ng ýnghÜ cña riªng t«i vÒ «ng trong khi rµ so¸t l¹i mèiquan hÖ víi chñ thuyÕt «ng mang vÒ tõ n­ícngoµi lµm quµ tÆng cho d©n téc, trong ®ã cã phÇn dµnhcho t«i.

¤ng chØ lµ mét con ng­êi, nh­mäi ng­êi, víi nh÷ng c¸i tèt vµ nh÷ng c¸i xÊu,nh÷ng mÆt m¹nh vµ nh÷ng mÆt yÕu, mµ mçi c¸thÓ ng­êi ph¶i cã. ChÝnh chóng ta sai khi nh×n «ngnh­ th¸nh nh©n.

T«i nhí n¨m 1946, t«i th­êng ravµo B¾c bé phñ vµ ®­îc gÆp «ng Hå ChÝ Minh nhiÒunhÊt, do cha t«i lµm viÖc vµ ë s¸t víi «ng. §ã lµn¨m sãng giã nhÊt cña chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng. N¹n®ãi do thùc d©n Ph¸p vµ ph¸t-xÝt NhËt g©y ra(6) giÕt chÕt h¬n hai triÖu ng­êi®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ. Ngoµi B¾c qu©nT­ëng Giíi-th¹ch trµn sang, trong Nam qu©n Anh-Ên kÐovµo, theo ch©n hä lµ qu©n ®éi Ph¸p l¨m le chiÕml¹i §«ng D­¬ng mµu mì(7). Nh÷ng ng­êi Quèc d©n ®¶ng biÓut×nh, mÝt tinh, ph¸t truyÒn ®¬n, b¾c loa ®iÖn ë®­êng Quan Th¸nh ra r¶ suèt ngµy chöi Hå ChÝ Minh b¸nn­íc. Hä giÕt c¸c chiÕn sÜ tù vÖ thµnh,c¶ d©n lµnh, råi ch«n trong mét trô së ë ®­êng ¤nNh­ HÇu. Hä b¾t cãc råi thñ tiªu «ng TrÇn §×nhLong, «ng NguyÔn V¨n Phóc, biÖt hiÖu Phóc ghÎ,c¶ hai lµ b¹n tï S¬n La cña cha t«i. T«i còng nghe nãicã nh÷ng vô ViÖt Minh giÕt ng­êi cña Quèc d©n®¶ng, tuy b¶n th©n ch­a ®­îc thÊy vô nµo. Nh­ng t«itin tÊt c¶ nh÷ng sù kiÖn ®ã lµ cã thËt, còng nh­sù kiÖn nµy lµ cã thËt : chÝnh nh÷ng ng­êi céngs¶n ®· l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa Th¸ng T¸m chø kh«ngph¶i lµ mét sù tranh c«ng cña c¸c ®¶ng ph¸i kh¸c nh­cã mét sè t¸c gia ®· viÕt.

Trong nh÷ng ngµy n­íc s«i löabáng nh­ thÕ, chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÉn ®iÒmtÜnh ngåi trong phßng lµm viÖc trªn tÇng hai B¾c béphñ. ¤ng nh­ mét thuyÒn tr­ëng can tr­êng, b×nhtÜnh chØ huy con tµu trong c¬n b·o.

T«i cßn nhí cha t«i lo l¾ngthÕ nµo khi «ng Hå ChÝ Minh bÞ L­ H¸n vµ Tiªu V¨ngi÷ l¹i trong lÇn «ng th©n tíi hµnh dinh qu©n T­ëng®Ó ®µm ph¸n. Nh­ng trë vÒ B¾c bé phñ Hå ChÝMinh vÉn lµ Hå ChÝ Minh - tù tin vµ ung dung, nh­ kh«nghÒ cã chuyÖn g× x¶y ra. ThØnh tho¶ng «ng lã®Çu ra ngoµi hµnh lang - t«i hay quanh quÈn ë ®Êy,gäi t«i vµo, giao cho t«i mÊy m¶nh giÊy nhá ®Ót«i ch¹y xuèng ®­a cho c¸c chó c¸c b¸c ë tÇng d­íi,hoÆc ®ang chê ë phßng c¶nh vÖ. Tõ trong phßng lµmviÖc cña «ng, bao giê còng tèi bëi sµn lim vµ nh÷ng®å gç sÉm mµu, t«i nghe tiÕng b¸nh xe h¬i ch¹yrµo rµo trªn sái. Hå ChÝ Minh bá bµn viÕt ch¹y®Õn bªn cöa sæ. Tõ tay «ng bay ra mét mÈu giÊynhá. Nã ®ung ®­a trong giã lµm cho ng­êi ®øng d­íivå tr­ît nhiÒu lÇn. Vå ®­îc, ng­êi ®ã véi v·®äc l­ít qua, råi nh¶y lªn xe, ChiÕc xe l¹i rµorµo phãng th¼ng ra cæng. §ã lµ «ng ra lÖnh chuÈnbÞ nh÷ng kho muèi cho cuéc kh¸ng chiÕn ch­a biÕtchõng x¶y ra lóc nµo. T«i nhí râ h×nh ¶nh Êy vµ t«inghÜ nã sÏ ®¾t trong mét bé phim nãi vÒ n¨m 1946hµo hïng.

Lóc ®ã «ng Hå ChÝ Minh cßn lµB¸c Hå t«n kÝnh, B¸c Hå yªu mÕn cña t«i.

¤ng më ®Çu pho sö hoµnh tr¸ngcho cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc chèng l¹i chÕ®é thuéc ®Þa toµn cÇu, víi t­ c¸ch mét phong trµo,chø kh«ng ph¶i cuéc ®Êu tranh cña riªng mét ViÖtNam. TrËn th¾ng §iÖn Biªn phñ ®· thæi vµo lßngc¸c d©n téc bÞ trÞ niÒm phÊn khÝch ch­a tõng cã,më ra cao trµo ®Êu tranh cho ®éc lËp d©n téc trªn kh¾pthÕ giíi, thóc ®Èy sù chÊm døt chÕ ®é thùcd©n, lµm tan r· hÖ thèng thuéc ®Þa. ThÕ giíibiÕt tªn «ng cïng víi tªn ®Êt n­íc nhá bÐ d¸mdïng gËy tÇm v«ng chèng l¹i vò khÝ hiÖn ®¹i®Ó giµnh ®éc lËp, tù do.

T­îng ®µi cho «ng, víi t­ c¸chnh©n vËt lÞch sö, ®· ®­îc ®óc.

Nh­ng t«i buån. T«i cßn tiÕcn÷a. T«i ®· quen nh×n «ng kh«ng ph¶i chØ lµ chñ tÞchHå ChÝ Minh, mµ lµ B¸c Hå cña t«i.

Kh«ng buån sao ®­îc khi nh×n l¹it«i thÊy trong t«i chØ cßn tr¬ träi mét niÒmt«n träng duy lý, mét t×nh c¶m l¹nh lÏo ®èivíi «ng, nh­ ®èi víi mét nh©n vËt lÞch sö. Mµ métthêi «ng ®· tõng cã vÞ trÝ kh«ng nhá trong tim t«i.

(1) Ban tæ chøc Trung ­¬ng kh«ngquªn ra lÖnh trÊn ¸p c¸c gia ®×nh cã ng­êi bÞ b¾ttrong vô "nhãm xÐt l¹i chèng §¶ng". Sau khi t«ibÞ b¾t vµi th¸ng, vî t«i ®ang lµm ë ViÖn quy ho¹chthuéc Bé kiÕn tróc bÞ chuyÓn c«ng t¸c tíi TykiÕn tróc Hµ S¬n B×nh. Hµng ngµy vî t«i ph¶i ®¹pxe 40 c©y sè ®i vÒ ®Ó tr«ng nom ba con nhá. C¸cem t«i kh«ng ®­îc phÐp thi vµo ®¹i häc, trõ métng­êi ®­îc thi vµo ngµnh th­ viÖn do mÑ t«i ®Êutranh rÊt d÷ víi Lª §øc Thä trong nh÷ng n¨m saunµy.

(2) (1921-1988) Nhµ th¬ qu©n ®éithêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, næi tiÕng víi nh÷ngbµi th¬ T©y TiÕn, §«i Bê, M¾t Ng­êi S¬n T©y,LÝnh R©u Ria (C« Hµng Cµ Phª)...

(3) Ng­êi ta th­êng nãi tíi con sèkho¶ng 15.000 ng­êi. T«i nghÜ con sè cã thæi phång.Trong tµi liÖu cña Bernard Fall vµ Wesley Fishel con sècßn ®­îc ®Èy tíi 50.000. NÕu tÝnh tæng sè x· ®·C¶i c¸ch ruéng ®Êt lµ kho¶ng 3.000, mçi x· cã trungb×nh mét hoÆc hai ng­êi bÞ b¾n, bÞ bøc tö, bÞ h·m chochÕt ®ãi, (nh÷ng x· cã sè ng­êi bÞ b¾n lªn tíiba hoÆc bèn rÊt Ýt gÆp, cã nh÷ng x· kh«ng cã ai bÞ)th× sè ng­êi chÕt oan (kÓ c¶ trong ChØnh ®ènTæ chøc, tÝnh c¶ ng­êi bÞ bøc tö) n»m trong kho¶ng tõ4.000 ®Õn 5.000 ng­êi. Nãi chung, ®ã còng lµ ®o¸npháng. Ch¼ng bao giê chóng ta biÕt ®­îc con sèchÝnh x¸c nÕu kh«ng cã mét cuéc ®iÒu tra khoahäc.

(4) B¸o V¨n NghÖ, 1961.

(5) Hå ChÝ Minh "NhËt KýTrong Tï".

(6) Vô lóa 10.1944 ë miÒn B¾cbÞ tµn ph¸ nÆng nÒ v× ®ª vì. Trong khi ®ã Ph¸pvµ NhËt thi hµnh mét chÝnh s¸ch thu mua tµn b¹o (gi¸thÞ tr­êng 200 ®ång §«ng D­¬ng mét tÊn lóa, chóngb¾t d©n b¸n víi gi¸ 25 ®ång). Mét sè vïng bÞ NhËtb¾t d©n nhæ lóa trång ®ay phôc vô nhu cÇu chiÕntranh.

(7) Th¸ng 9.1945 t­íng Dougles GraceychØ huy qu©n Anh-Ên kÐo vµo ViÖt Nam gi¶i gi¸p qu©n®éi NhËt tõ vÜ tuyÕn thø 16 trë xuèng phÝa Nam theoquy ®Þnh cña HiÖp ­íc Postdam (7.1945). Dougles Gracey®· lÊy vò khÝ t­íc ®­îc cña NhËt trang bÞ cho 1.400tï binh Ph¸p míi ®­îc th¶ ra vµ mét ®¹i ®éi thuéctrung ®oµn thuéc ®Þa sè 5 (5Ì RIC) céng víi mét sèPh¸p kiÒu hung h·n ®Ó bän nµy tÊn c«ng c¸chm¹ng ViÖt Nam. Ngµy 11.10.1945 ngo¹i tr­ëng Anh ErnestBevin cßn tuyªn bè thõa nhËn chñ quyÒn cña Ph¸p t¹i§«ng D­¬ng (lµ ®iÒu hoµn toµn kh«ng ®­îc ghitrong HiÖp ­íc Postdam).