Ng­êi Ph¸p cã c©u "MuèngiÕt con chã, h·y ®æ cho nã cã bÖnh d¹i".

Tho¹t nh×n, cã vÎ sù ®æ vÊy cho®èi thñ téi ©m m­u ®¶o chÝnh lµ kÕ hay, nh­ngxÐt kü th× thÊy nã kh«ng vÑn toµn.

Trong bèi c¶nh cuéc ®Êu tranhgi÷a hai ®­êng lèi, nÕu nh­ cã mét ©m m­u ®¶ochÝnh ¾t ng­êi ta ph¶i nghÜ tíi bµn tay n­íc ngoµi.Trung Quèc kh«ng ®¶o chÝnh mét chÝnh quyÒn th©nh÷u. N­íc ngoµi ®©y chØ cã thÓ lµ Liªn X«. Métsù vu v¹ cã thÓ g©y ra r¾c rèi to víi n­íc ®anglµ nguån viÖn trî lín nhÊt cho cuéc kh¸ng chiÕnchèng Mü. Kh«ng ai biÕt tr­íc ®­îc Liªn X« sÏph¶n øng thÕ nµo.

Cho nªn khi ®Æt vÊn ®Ò cã©m m­u ®¶o chÝnh do Liªn X« xói giôc, Lª DuÈn vµ Lª§øc Thä, vÒ thùc chÊt, ®· c¶ gan ®Æt vËnmÖnh ®Êt n­íc lªn chiÕu b¹c. H¬n n÷a, häcßn coi th­êng ý d©n. LÏ ra hä ph¶i biÕt,mµ cã lÏ hä biÕt nh­ng kh«ng thÌm quan t©m,r»ng m« h×nh x· héi tr¹i lÝnh kiÓu Trung Quèc ch­abao giê lµ hÊp dÉn ®èi víi nh©n d©n ViÖt Nam.

Tuyªn bè xö lý néi bé ®èivíi nhãm xÐt l¹i chèng §¶ng lµ viÖc kh«ng cã chñ®Þnh tr­íc. Nã lµ c¸i ®­îc nghÜ ra trong lóc bÊn,®Ó ®èi phã víi d­ luËn. Kh«ng mét nhµ cÇmquyÒn nµo coi ©m m­u ®¶o chÝnh lµ chuyÖn vÆt.C¸ch nãi xö lý néi bé còng v« duyªn. TÊt c¶®Òu tÇm phµo, nh­ chuyÖn con nÝt. Nh­ng hËu qu¶cña nã l¹i kh«ng tÇm phµo chót nµo.

¢m m­u dùng vô kh«ng ph¶i b¾t®Çu cïng víi vô b¾t bí. Nã ®­îc nghÜ ®Õn tõl©u, nh­ng nghÜ ch­a ®­îc chÝn, cho nªn lµm ®­îctíi ®©u hay tíi ®ã. ChØ nh×n vÊn ®Ò theo c¸ch Êyta míi hiÓu v× sao tin ®ån Nikita Khrusov göi th­riªng cho Vâ Nguyªn Gi¸p ®­îc loan truyÒn tõ mÊyn¨m tr­íc. Trong bèi c¶nh quèc tÕ håi Êy mét bøcth­ nh­ thÕ, nÕu nã cã thËt, ph¶i ®­îchiÓu lµ sù khuyÕn khÝch, lµ lêi cam kÕt ñnghé t­íng Gi¸p trong mäi hµnh ®éng, kh«ng trõ c¶viÖc lËt ®æ chÝnh quyÒn(1).

T«i ®· nhËn xÐt trong mét ®o¹ntrªn r»ng trong thêi gian Êy nh÷ng ng­êi bÞ coi lµthuéc "nhãm xÐt l¹i hiÖn ®¹i chèng §¶ng"kh«ng hÒ h­íng vÒ t­íng Gi¸p. VÒ ®­ênglèi ®èi ngo¹i thËm chÝ hä cßn ñng hé Lª DuÈn, tint­ëng ë lËp tr­êng trung dung mµ ngoµi miÖng «ng tatuyªn bè. §æ cho hä vÒ phe t­íng Gi¸p, cïngt­íng Gi¸p m­u m« lËt ®æ lµ hÕt søc bËy, lµ nãilÊy ®­îc.

Sau khi ra tï t«i ®­îc biÕthåi Êy phÇn lín d­ luËn cho r»ng Lª DuÈn vµ Lª §øcThä ®ång t×nh dùng ra vô nµy. Nh­ng còng cã ng­êinãi Lª DuÈn bÞ lõa, Lª DuÈn tr«ng gµ hãa cuèc, r»ng«ng ta bÞ ®¸nh l¹c h­íng. Mµ kÎ ®¸nh l¹c h­íng LªDuÈn, chñ tr­¬ng vô trÊn ¸p kh«ng ph¶i ai kh¸c ngoµiLª §øc Thä.

Nh÷ng ng­êi bªnh vùc Lª DuÈnnãi r»ng håi Êy cßn ®ang bËn bÞu víi ®¹i sù : «ng ta®ang r¾p ranh trë thµnh lý thuyÕt gia m¸c-xÝt,nÕu kh«ng ®¹t ®­îc cì quèc tÕ th× còng cìkhu vùc. LuËn ®iÓm ë c¸c n­íc kh«ng cã giai cÊpv« s¶n hoÆc giai cÊp v« s¶n ch­a h×nh thµnh còng cãthÓ thµnh lËp chÝnh ®¶ng m¸c-xÝt - lª-nin-nÝt ra®êi cïng mét lóc víi c¸c chñ thuyÕt ba dßng th¸cc¸ch m¹ng, lµm chñ tËp thÓ lµ trong giai ®o¹n nµy.

Cã thÓ lµ nh­ thÕ.

Ngµnh tuyªn truyÒn håi Êy b¬mLª DuÈn lªn hÕt møc. §ån r»ng trong mét cuéc héi®µm ViÖt-X«, Lª DuÈn ®Ëp bµn qu¸t m¾ng Khrusov.T«i hái Khami®ulin Rashit(2) th× Rashit c­êi Çm nãi r»ng lµm g× cãchuyÖn Êy, chÝnh anh dÞch trong cuéc héi ®µm Êy mµ.

Ch­a hÕt. Ng­êi cña Thänãi Thä cã ®ñ b»ng chøng r»ng chÝnh ®¹i sø LiªnX« Sherbakov ®øng ®µng sau cuéc ®¶o chÝnh bÊt thµnh(3).

T«i kh«ng tin Liªn X« cã ýmuèn can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña ViÖtNam. §¹i héi XX tr­íc hÕt lµ c«ng viÖc cñanh÷ng ng­êi céng s¶n Liªn X«, chèng sïng b¸i c¸ nh©nStalin còng lµ c«ng viÖc cña §¶ng céng s¶n LiªnX«, chø kh«ng nh»m chèng sù sïng b¸i l·nh tô ë c¸cn­íc kh¸c. Ph¶n øng d©y chuyÒn trong viÖc chèngsïng b¸i c¸ nh©n lµ ph¶n øng ®­¬ng nhiªn, ®­îc cævò bëi sù kiÖn §¹i héi XX mµ th«i. Trong nh÷ng n¨m60 Liªn X« cã ®ñ chuyÖn trong nhµ ®Ó mµ ®au®Çu.

ViÖc tra hái ngÇy ngµ vÒ©m m­u ®¶o chÝnh kÐo dµi c¶ th¸ng. T«i ph¸t mÖtvíi nh÷ng c©u hái cña Huúnh Ngù. ThÕ råi l¹i thÊyim.

T­ëng ®Õn ®ã lµ xong, nh­ngkh«ng ph¶i. §ïng mét c¸i, Huúnh Ngù quay l¹i víi®Ò tµi cò. Gi÷a mét buæi hái cung b×nh th­êng, ybçng næi c¬n qu¸t n¹t Çm Ü. Khi qu¸t th¸o,giäng y bèc cao, the thÐ nh­ giäng mét tªn l¹ic¸i :

- Anh cßn muèn ë Háa Lß nÇy tíibao l©u n÷a hö ? Tui hít kiªn nhÉn víi anh råi. Tuit­ëng ®©u anh ®· hiÓu ra téi lçi cña anhtr­íc §¶ng, anh sÏ thµnh khÈn khai b¸o, hãa ra kh«ngph¶i. Anh vÉn chã ®en gi÷ mùc, vÉn ngoan cè... Kh«ngmuèn vÒ n÷a hö ?

Chao «i, qu¸t th× qu¸t, anh chµngth­ l¹i nµy vÉn cßn ¶o t­ëng cã thÓ thÝ dçt«i b»ng mét c¸i bong bãng xµ phßng. Y muèn t«i nghÜ yc¸u víi t«i chØ v× trªn nãng lßng nãng ruét muèn th¶t«i l¾m råi, cßn t«i th× qu¸ ngu ngèc nªn kh«nghiÓu, cø tr¬ tr¬ nh­ gç. Huúnh Ngù cã c¸i dÔth­¬ng cña y. Trong nh÷ng ngµy lao ®ao nhÊt cña t«i,thØnh tho¶ng y l¹i cho t«i mét trËn c­êi.

- T«i chØ cã thÓ nãi sù thËtvµ chØ cã sù thËt mµ th«i. NÕu t«i nhí kh«ng lÇmchÝnh b¸c ®· nhiÒu lÇn nãi víi t«i r»ng §¶ngkh«ng ®ßi hái g× h¬n ë t«i ngoµi sù thËt...

- §õng cã ch¬i ch÷ víi tui,hiÓu chöa ? - Huúnh Ngù vç m¹nh xuèng bµn. C¸ivç cña y qu¸ yÕu, nã g©y ra mét tiÕng bÑtth¶m h¹i - T«i ®i guèc trong bông c¸c anh ®ã. §õng cãthÊy §¶ng ®èi xö tö tÕ víi anh mµ t­ëng bë,t­ëng §¶ng buéc ph¶i n­¬ng nhÑ cßn kiªng nÓbän xÐt l¹i hiÖn ®¹i quèc tÕ ... LÇm to !Lùc l­îng m¸c-xÝt - lªnin-nÝt trªn thÕ giíi lµ v«®Þch, anh hiÓu ch­a ? V« ®Þch. Sù thËt ?! Mét khianh ®· kh«ng chÞu thõa nhËn nh÷ng lçi lÇm cña m×nhth× c¸i sù thËt cña anh ch¼ng bao giê gièng ®­îc sùthËt cña §¶ng. Mµ chØ cã sù thËt cña §¶ng míi lµsù thËt, lµ ch©n lý. C¸i sù thËt cña anh Êy µ, nãkh«ng ®¸ng gi¸ mét ®ång xu keng...

T«i næi khïng :

- NÕu chØ cã sù thËt cña§¶ng míi ®­îc c¸c anh coi lµ sù thËt th× hµ tÊt c¸canh ph¶i hái t«i lµm g× cho mÊt thêi giê. C¸c anh cøviÖc viÕt c¸i sù thËt Êy ra mµ lu loa r»ng t«i®· thó nhËn. Mµ cã lÏ c¸c anh ®· lu loa víi mäing­êi nh­ thÕ råi, b©y giê c¸c anh muèn t«i tù tayviÕt, tù tay ký, ®Ó ch×a ra lµm b»ng chøng,ph¶i kh«ng ? §õng hßng !

Bªn c¹nh Huúnh Ngù cã thªm métng­êi l¹ mÆt. §ã lµ mét ng­êi ®øng tuæi, tÇmth­íc, víi cÆp m¾t th«ng minh trªn g­¬ng mÆt s¸ng sñacña mét trÝ thøc thµnh thÞ. Anh ta l¼ng lÆng theo dâicuéc ®Êu khÈu, kh«ng tá th¸i ®é râ rµng.

- ThÕ th× ®Ó tui nãi choanh hay c¸i sù thËt §¶ng biÕt vÒ anh ! - HuúnhNgù gÇm lªn - Anh lµmét-tªn-gi¸n-®iÖp-cña-bän-xÐt-l¹i..

Huúnh Ngù gióp t«i b×nh tÜnh trël¹i. TiÕng gÇm cña con mÌo lµm t«i bËt c­êi :

- Sao ? Anh nãi c¸i g×, t«i kh«nghiÓu. ThËt mµ, t«i kh«ng hiÓu kh¸i niÖm nµy.Ra cßn cã mét téi danh nh­ anh nãi kia ®Êy... Th­êngtrong lÜnh vùc b¶o vÖ an ninh quèc gia ng­êi ta nãitíi téi lµm gi¸n ®iÖp cho mét quèc gia kh¸c, chøkh«ng ai nãi gi¸n ®iÖp cho bän nµy hay bänkia...

- Anh muèn nãi cho râ h¬n h¶ ?§­îc, tui sÏ nãi râ : anh lµ gi¸n®iÖp-cña-bän-xÐt-l¹i-hiÖn-®¹i-Liªn-X«, anhlµm gi¸n ®iÖp cho Liªn X«. ThÕ nµo, anh cã ®ñcan ®¶m nhËn téi ní kh«ng ? Hay c¸i ní còng kh«ng ph¶ilµ sù thËt cña anh ? C¬ quan an ninh cã ®ñ b»ng chøng.ChÝnh th»ng Rasi® ®· thó nhËn tÊt c¶, t¹i phßng nÇynÇy, c¶ th»ng thÇy nã n÷a, th»ng Sherbakov... BänxÐt l¹i Liªn X« ®· ph¶i xin lçi v× thäc tayvµo c«ng viÖc néi bé cña ViÖt Nam. C¸c anh ngudèt kh«ng biÕt, chí c¬ quan an ninh ViÖt NambiÕt hít mäi ©m m­u cña bän xÊu ng­êin­íc ngoµi. LÇn nµy ®Õn c¶ tªn trïm lËt ®æMikoian còng ph¶i rîn tãc g¸y. Chóng nã ®Òu kh«ngngê...

T«i muèn c­êi ph¸ lªn. Ghªch­a, bän tiÓu quû b©y giê nh¶y bµn ®éc,nhæ bät vµo nh÷ng ®Êng bËc mµ tr­íc mÆt hächóng khóm nóm.

- Anh kh«ng tin ? Anh muèn biÕtb»ng chøng ?

- Sao l¹i kh«ng tin ? - t«i c­êivui vÎ - T«i tin l¾m chø. T«i tin r»ng c¬ quan an ninhph¶i cã b»ng chøng trong tay míi d¸m nãi thÕ, cßnb»ng chøng Êy thÕ nµo l¹i lµ chuyÖn kh¸c. Trongnh÷ng viÖc hÖ träng thÕ nµy ®©u cãthÓ x­ng x­ng nãi ra cho s­íng miÖng mµ ®­îc... Nh÷ng lêi buéc téi kh«ng dùa trªn b»ng cí x¸c®¸ng cã thÓ dÉn tíi nh÷ng hËu qu¶ tai h¹i v×chóng liªn quan tíi mét quèc gia tr­íc nay vèn kh«ngph¶i thï ®Þch, h¬n n÷a l¹i lµ mét n­íc anh emviÖn trî cho ta nhiÒu h¬n bÊt cø n­íc nµokh¸c...

Huúnh Ngù chåm tíi, ghÐ s¸t vµomÆt t«i. Lßng tr¾ng m¾t y ®á ngÇu, v»n lªn nh÷ng tiam¸u. Tøc giËn kh«ng lµm cho m¾t y ®á c¹ch nh­ thÕ,t«i nghÜ. Th«i chÕt, y bÞ nhiÔm dÞch ®au m¾t ®áråi. N¹n dÞch ghª gím hoµnh hµnh d÷ déi tõ mÊy th¸ngtr­íc, t«i còng ®· bÞ. Nh­ng trËn dÞch ®· t¾t,kh«ng hiÓu sao y cßn m¾c. LÏ ra y kh«ng nªn ë ®©ylý sù l»ng nh»ng víi t«i mµ ®Õn kh¸m ëViÖn M¾t.

- §­îc, tui sÏ cho anh biÕtnh÷ng b»ng chøng Êy. Ngay b©y chõ. Ngay lËp tøc. - y rÝtlªn - ChØ v× §¶ng nh©n ®¹o khoan dung cho nh÷ng ®øacon lÇm ®­êng l¹c lèi nªn tui míi cßn kiªn nhÉn lµmviÖc víi anh mµ th«i ...

- Cã nghÜa lµ nÕu §¶ng kh«ngkhoan dung th× t«i ®· bÞ b¾n bá ? T«i ph¶i hiÓunh­ thÕ chø g× ?

- NÌ ®õng cã chäc giËn tuinghen. Sù kiªn nhÉn nµo còng cã giíi h¹n. Nh¬n tiÖntui còng nãi cho anh hay : kh«ng ph¶i v« cí §¶ng lÞnhcho b¾t anh ë gi÷a ®­êng...

- T«i kh«ng hiÓu. B¾t gi÷a®­êng hay b¾t t¹i nhµ th× cã g× kh¸c nhau ? B¾t 뮩u còng lµ b¾t. H¼n ph¶i cã lý do nµo ®ãkhiÕn §¶ng ph¶i dïng c¸ch b¾t cãc...

- Anh lÇm. - Huúnh Ngù löng l¬ -C¸i ®ã cã nguyªn nh©n cña nã, mµ nguyªn nh©n Êykh«ng n»m ngoµi lßng tèt cña §¶ng ®èi víi gia ®×nhanh. Anh cø nghÜ kü kh¾c hiÓu(4)...

- T«i xin bÇy tá lßng biÕt ¬nl­îng bao dung vµ t×nh th­¬ng réng lín mµ §¶ng dµnhcho gia ®×nh chóng t«i - t«i cè ý chän nh÷ng tõng÷ kh¸ch s¸o nhÊt ®Ó cã thÓ mai mØa nhiÒunhÊt - Nh­ng víi t­ c¸ch ng­êi bÞ buéc téi t«i còngrÊt muèn biÕt nh÷ng b»ng chøng kÕt téi m×nh.BiÕt ®©u ®Êy, nh÷ng b»ng chøng Êy l¹i lµ ngôyt¹o, do nh÷ng tªn bÊt l­¬ng cung cÊp cho §¶ng nh»m môc®Ých t©ng c«ng th× sao ?

- §õng cã l¸o ! - võa dÞugiäng ®­îc vµi phót, Huúnh Ngù l¹i söng cå - Anhb¶o ai bÊt l­¬ng ? Anh b¶o ai t©ng c«ng ?

- Nh÷ng kÎ ch¹y theo thµnh tÝchb»ng bÊt cø gi¸ nµo Êy. Ch¼ng lÏ trong hµng ngò c¸chm¹ng hÕt s¹ch nh÷ng tªn c¬ héi råi sao ?

Huúnh Ngù ngí ra mét gi©y. Trongc¸c tµi liÖu tuyªn huÊn §¶ng kh«ng ngít chöi rñabän c¬ héi. T«i cã chöi bän c¬ héi còng lµchöi phô häa theo §¶ng mµ th«i.

Ng­êi ®µn «ng ngÈng mÆt lªnnh×n t«i.

- §­îc, lóc ni tui kh«ng thÌm®«i co víi anh chuyÖn ®ã. §Ó ®ã sau. Chõ anhtr¶ lêi tui : ngµy ní giê ní (y gië sæ tay vµ ®äcrâ ngµy giê víi vÎ ®¾c ý) anh gÆp th»ng Rashit t¹iqu¸n An Th¸i kÕ bªn r¹p Th¸ng T¸m(5) ®Ó bµn chuyÖn chi ? Anh cã chèir»ng anh kh«ng gÆp h¾n kh«ng ?

- ViÖc g× ph¶i chèi ! - t«inhón vai - Ch¼ng lÏ t«i l¹i kh«ng ®­îc phÐp gÆp gìb¹n bÌ lµ c«ng d©n mét n­íc anh em sao ?

- Kh«ng ®­îc phÐp. §¶ng ®·nghiªm cÊm tiÕp xóc víi ng­êi n­íc ngoµi.

- RÊt tiÕc, t«i ch­a ®­îcbiÕt §¶ng ®· ra mét s¾c lÖnh nh­ thÕ.

- Anh xá l¸ h¶ ? - Huúnh Ngù dËmch©n qu¸t - §õng t­ëng t«i kh«ng hiÓu c¸i lèi xál¸ cña anh. §¶ng kh«ng bao giê ra s¾c lÖnh. Nh­ng§¶ng lµ §¶ng l·nh ®¹o, §¶ng quyÕt vµ Nhµ n­ícthùc hiÖn.

- KÓ c¶ s¾c lÖnh cña Nhµn­íc, xin lçi, cña Quèc héi, t«i còng ch­a ®­îc®äc.

- Kh«ng ph¶i s¾c lÖnh, mµ lµchØ thÞ. - Huúnh Ngù nh¨n nhã - Nã ®· ®­îc phæbiÕn ®Õn tõng c¬ quan...

- T«i hiÓu råi. ChØ thÞ nµylµ chØ thÞ mËt, kh«ng ®­îc ®¨ng b¸o, nÕu ®¨ngt«i ®· biÕt. Kh«ng thÊy c¬ quan t«i nãi g× vÒchuyÖn nµy. Mµ còng cã thÓ khi chØ thÞ ®­îcphæ biÕn th× t«i l¹i kh«ng cã mÆt ë tßa so¹n. Ch¶lµ t«i th­êng xuyªn ®i c«ng t¸c ®Þa ph­¬ng...

TÊt nhiªn, t«i biÕt c¸i chØthÞ mËt sÆc mïi bÕ quan táa c¶ng cña Ph¹m V¨n§ång. C¸i chØ thÞ nhµ quª nµy lµm cho nh÷ng ng­êitr­íc kia häc t¹i Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢uph¶i ch¹y trèn c¸c b¹n häc cò khi v« t×nh ch¹mtr¸n hä trªn ®­êng phè Hµ Néi.

- Ta trë l¹i vÊn ®Ò : anh gÆpRashit bµn nh÷ng chuyÖn chi ?

C¸ch cña Huúnh Ngù lµ thÕ -võa míi qu¸t n¹t phót tr­íc phót sau y ®· chuyÓnngay sang giäng b×nh th­êng ®Ó quay l¹i víi c©uhái bá dë.

- Bµn chuyÖn g× ? - t«i nhónvai - Chóng t«i ch¼ng bµn chuyÖn g× hÕt.

- Anh nãi dèi !

- NÕu c¸i g× t«i nãi còng bÞcoi lµ nãi dèi th× cßn nãi n÷a lµm g×, v« Ých.

- §­îc, anh nãi g× còng ®­îc.Tui nghe.

- TÊt nhiªn, bªn ly cµ phª chóngt«i còng nãi chuyÖn tµo lao, kh«ng thÓ kh«ng cãchuyÖn ®ã. Nh­ng ®ã lµ chuyÖn trêi ®Êt n¾ngm­a, kh«ng ®¸ng kÓ ra ®©y...

- Tui còng muèn nghe c¶ nh÷ngchuyÖn ní.

- §­îc th«i, ®¹i lo¹i t«i háith¨m Rashit vÒ c¸c b¹n cò - ch¶ lµ chóng t«i cãnh÷ng ng­êi b¹n chung...

- Hõm, chi n÷a ?

- ChuyÖn mÊy n¨m nay Moskva x©ydùng thªm nhiÒu, Rashit nãi, b©y giê t«i sang ch¾ckh«ng nhËn ra n¬i t«i ë cò.

Huúnh Ngù c­êi nöa miÖng.

- Cã vËy th«i ­ ?

- §¸ng tiÕc, h«m Êy chóngt«i l¹i ch¼ng nãi chuyÖn g× kh¸c...

T«i biÕt h«m Êy cã c¸ ch×mtheo. Khi t«i vµ Rashit ngåi trong qu¸n cµ phª, chóngl¶ng v¶ng bªn ngoµi. ª vÞ trÝ ®ã chóng kh«ng thÓnghe ®­îc chóng t«i nãi g× víi nhau, gi¶ ®Þnh r»ngchóng biÕt tiÕng Nga. §Ó cã thÓ nghe lÐnë kho¶ng c¸ch xa, bän c¸ ch×m ph¶i ®­îc trang bÞtèt. Nh­ng ®¸m ph¸i khiÓn(6), ®­îc chän tõ nh÷ng mèi quan hÖhuyÕt thèng cña gia ®×nh Hoµn, chØ th¹o bu«n lËuchø ra n­íc ngoµi ch¼ng nh÷ng ®· kh«ng thu thËp ®­îctin tøc t×nh b¸o cÇn thiÕt, mµ cßn kh«ng mua s¾m®­îc ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i cÇn cho ho¹t ®éngnghiÖp vô. §iÒu nµy gi¶i thÝch v× sao vÒ saunµy TrÇn Quèc Hoµn mÊt hai n¨m kh«ng bµn giao næi c«ngt¸c t×nh b¸o cho bé tr­ëng míi Ph¹m Hïng. LÞch sö cßnghi nhËn thªm hai sù kiÖn ®¸ng xÊu hæ cho Hoµn :®ã lµ khi qu©n Polpot v­ît biªn giíi T©y Nam ®¸nh vµoT©y Ninh, khi qu©n Trung Quèc trµn qua biªn giíi phÝaB¾c. Trong c¶ hai biÕn cè lín ngµnh an ninh ®· kh«ngb¸o tr­íc ®­îc cho Trung ­¬ng lÊy mét ngµy.

T«i lÊy lµm tiÕc ®· kh«ngkÓ ®­îc cho Huúnh Ngù nghe c©u chuyÖn gi÷a t«ivµ Rashit. Y kh«ng ®ñ trÝ tuÖ ®Ó hiÓu®­îc sù thËt. TÝnh ®inh ninh, cè chÊp lµm y mï lßa.

C©u chuyÖn h«m Êy ®¸ng®­îc kÓ l¹i ë ®©y, v× nã liªn quan tíi c¸igäi lµ t×nh quèc tÕ v« s¶n. Rashit hái ýkiÕn t«i vÒ mét sè yªu cÇu viÖn trî ®anglµm anh b¨n kho¨n. Ch¼ng h¹n, phÝa ViÖt Nam ®­a racon sè tæn thÊt vÒ ph­¬ng tiÖn vËn t¶i qu¸lín. Theo tháa thuËn, Liªn X« ph¶i ®¶m b¶o cho ViÖtNam mét sè ®Çu xe ho¹t ®éng trªn toµn chiÕntr­êng Nam B¾c, Mü b¾n háng bao nhiªu ph¶i lËp tøc bïl¹i bÊy nhiªu cho ®ñ. CÇu còng vËy, Mü ®¸nh gôc cÇunµo lµ ph¶i cã ngay s¾t thÐp l¾p l¹i ngay lËp tøc®Ó b¶o ®¶m vËn chuyÓn bé ®éi vµ sóng ®¹ncho chiÕn tr­êng. Theo tinh thÇn nµy ViÖt Nam yªucÇu Liªn X« cung cÊp mét l­îng thÐp cÇu rÊt lín, tÝnhtheo lo¹i cã kÕt cÊu trung b×nh th× ®ñ ®Ó x©ydùng mét c©y cÇu cã chiÒu dµi tæng céng ... 80km (!)

Rashit nãi :

- NhiÒu qu¸ ! Cña c¶i Liªn X«®©u ph¶i v« tËn. Còng ph¶i ®æ må h«i s«i n­íc m¾tmíi cã ®­îc. T«i kh«ng biÕt sÏ ph¶i gi¶i thÝchvíi chÝnh phñ t«i ra sao ®©y, mµ ®ã lµ c«ng viÖct«i ph¶i lµm...

T«i hiÓu : con sè kh«ng khiªmtèn. Nh­ng trong t«i t­ t­ëng b¶n vÞ th¾ng lÏ c«ngb»ng. T«i kh«ng muèn Liªn X« gi¶m sè s¾t thÐp viÖntrî.

- NÕu chØ nãi riªng vÒcÇu kh«ng th× qu¶ cã qu¸ ®¸ng. - t«i tr¶ lêi - Trongcon sè nµy ch¾c ng­êi ta ®· tÝnh gép c¶ nh÷ng nhu cÇukh¸c thuéc cÇu ®­êng, ch¼ng h¹n lµm thanh ch¾n cho c¸c®­êng ngÇm qua suèi, lµm p«ng-t«ng(7). ViÖt Nam, cËu biÕt ®Êy, cã qu¸nhiÒu s«ng suèi...

Rashit vèn nhiÖt t×nh víiViÖt Nam. Anh gËt gï råi nãi cã thÓ t«i cãlý.

C©u chuyÖn h«m ®ã lµthÕ. Nh­ng cã nãi ra víi Huúnh Ngù còng v« Ých.Trong khèi ãc b· ®Ëu cña y nh÷ng ng­êi x«-viÕt cãmÆt t¹i Hµ Néi ®Òu lµ nh÷ng tªn xÐt l¹i hiÖn®¹i, nh÷ng tªn ®Þch, vµ y ®ang vªnh vang tù hµovÒ chiÕn th¾ng cña quan thÇy y trong cuécchiÕn t­ëng t­îng.

ª ®©y kÓ còng nªn më ngoÆc®¬n ®Ó nãi vÒ mét sù bÊt c«ng. D­ luËnthÕ giíi nãi nhiÒu vÒ nh÷ng m­u toan b¸quyÒn cña Liªn X«. Ng­êi ta dÉn ra c¸c thÝ dôvÒ viÖc Liªn X«

hy sinh mét sè n­íc l¸nggiÒng nh­ TiÖp Kh¾c, Ba Lan trong thÕ chiÕnthø hai, viÖc can thiÖp vµo néi bé c¸c n­íc 맫ng ¢u ®Ó ®µn ¸p nh÷ng cuéc næi dËy cña d©nchóng t¹i c¸c n­íc ®ã, tham gia cuéc chiÕn dai d¼ngt¹i Afganistan(8),can thiÖp vµo cuéc chiÕn t¹i ViÖt Nam,Angola...

Nh÷ng viÖc ®ã cã thËt. Nh­ngbªn c¹nh vµ bªn trong nh÷ng toan tÝnh vÞ kû cña c¸cnhµ l·nh ®¹o x«-viÕt cßn mét sù thËt kh¸c bÞ cèt×nh kh«ng nh¾c tíi, nhÊt lµ sau khi Liªn X« tan r·. SùthËt ®ã lµ : trong nh÷ng ng­êi x«-viÕt b×nhth­êng cã thËt mét niÒm tin ë tinh thÇn quèc tÕv« s¶n. Hä tù hµo thùc hiÖn nghÜa vô ng­êicéng s¶n ®èi víi phong trµo gi¶i phãng d©n téc, víinh©n lo¹i. V× mét chñ nghÜa b¸ quyÒn x«-viÕtmµ phñ nhËn c«ng lao cña c¸c chiÕn sÜ Hång qu©n®· hy sinh m¹ng sèng ®Ó tiªu diÖt chñ nghÜaph¸t-xÝt lµ v« ¬n.

Còng nh­ vËy, kh«ng thÓ v×nh÷ng m­u toan cña mét Lª DuÈn, mét Lª §øc Thä mµxãa s¹ch nh÷ng hy sinh cña c¸c chiÕn sÜ ViÖt Namtrong cuéc chiÕn chèng bän diÖt chñng Polpot.Trong chuyÖn nµy quèc v­¬ng Sihanuk cßn c«ng b»ngh¬n nh÷ng ng­êi c¨m thï bÊt cø c¸i g× lµ céng s¶n.MÆc dÇu kh«ng b»ng lßng chÝnh quyÒn Hµ Néi trongnhiÒu vÊn ®Ò «ng vÉn ghi nhËn sù thËt lµ :nÕu kh«ng cã ng­êi ViÖt Nam th× th¶m häadiÖt chñng ë Camphuchia cßn lín h¬n nhiÒu.

Nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö th­êngrÊt phøc t¹p, kh«ng thÓ suy nghÜ theo c¸ch ®¬n gi¶n: cã kh«ng cã, ph¶i kh«ng ph¶i.

M« h×nh x· héi x· héi chñ nghÜahiÖn tån, sù xuÊt hiÖn còng nh­ sù tan r· cñanã, ®Ó l¹i cho nh©n lo¹i nhiÒu ®iÒu suyngÉm. ¦íc m¬ vÒ mét x· héi c«ng b»ng trong t×nhth­¬ng yªu kh«ng mÊt ®i cïng víi sù mÊt ®i cña métm« h×nh. Chñ nghÜa céng s¶n, víi t­ c¸ch mét ­íc m¬,sÏ cßn tån t¹i. Lo¹i ra ngoµi nh÷ng hµnh ®éng tµn b¹ox¶y ra trong ®iÒu kiÖn nh÷ng thµnh qu¶ c¸ch m¹ngbÞ t­íc ®o¹t, x· héi mang tªn céng s¶n víi nghÜa métx· héi tù do vµ c«ng b»ng, kh«ng cßn c¶nh ng­êi bãclét ng­êi, bèn biÓn lµ anh em, ch¼ng lÏ kh«ng ph¶ivµ kh«ng ®­îc phÐp lµ mét x· héi mong muèn ?

Nh­ng th«i, ta h·y quay l¹i víicuéc khÈu chiÕn cña t«i trong Háa Lß.

Huúnh Ngù ®i ®i l¹i l¹i mét l¸tråi ®ét ngét dõng bªn c¹nh t«i, ngät nh¹t :

- Tui hiÓu, anh muèn t«i ph¶ich×a b»ng chøng ra råi míi chÞu nãi hít chí chi ? NÌ,c¸i ®ã, tui b¸o tr­íc cho anh biÕt, chØ cã h¹i choanh chí kh«ng cã lîi ®©u. Anh kh«ng tin hö ? Anh coith­êng ®èi thñ cña m×nh h¬i nhiÒu ®ã. B©y giê®· lµ n¨m 1967 råi, ®©u cã cßn lµ n¨m 1945. Ngµnh anninh cña ta ®· lín m¹nh. Anh thÊy ®ã, cho dï anh cã®­îc chóng nã huÊn luyÖn kü tíi mÊy, kÕt côcanh vÉn thua tôi tui nh­ th­êng.

Th× ra trong c¸i ®Çu c»n cçicña y Tr­êng §¹i häc §iÖn ¶nh Moskva mét lÇnn÷a l¹i næi lªn nh­ mét Trung t©m huÊn luyÖn t×nhb¸o. Ch¼ng thÕ mµ y cø hái ®i hái l¹i vÒch­¬ng tr×nh häc ë tr­êng nµy, b¾t t«i nãi kü,b¾t t«i viÕt, vÒ tõng m«n häc, vÒ tõnggi¸o s­. T«i hiÓu : b»ng nh÷ng c©u hái triÒnmiªn Huúnh Ngù muèn t«i bÞ rèi trÝ lé ra nh÷ng c¸ikh«ng nhÊt qu¸n ®Ó y thäc s©u, khai th¸ctiÕp.

Tù nhiªn t«i thÊy mÖt. Cã lÏdo ¸p huyÕt tôt. T«i m¾c chøng ¸p huyÕt thÊp,nh­ng ch¼ng bao giê t«i t×m c¸ch ch÷a nã. T«i cßn trÎ,bÖnh tËt ch­a lµm phiÒn t«i bao nhiªu. C¸imÖt mái bÊt thÇn Ëp ®Õn lµm t«i kh«ng muènkÐo dµi cuéc ®Êu khÈu. T«i ch¸n ng¸n cói xuèng. ImlÆng trµn ngËp c¨n phßng.

Kh«ng nh×n lªn, t«i nghe HuúnhNgù cao giäng :

- B©y chõ anh cßn muèn c·i n÷akh«ng ? Tui s½n sµng nghe anh c·i. Cßn c¸i sù thËt nµon÷a th× ®­a ra ®©y coi thö ? Tui ch¼ng cÇn ph¶i dèianh lµm chi, tui nãi cã b»ng chøng lµ tui cã b»ng chøng.§ñ c¶ : muèn h×nh chôp cã h×nh chôp, muèn b¨ng ghi ©mcã b¨ng ghi ©m... Nµo, chõ anh muèn coi hay muèn nghe ?Hay muèn c¶ hai.

T«i ch¼ng muèn g× hÕt. T«ichØ muèn cã mét phÐp mÇu nµo ®ã gióp t«i biÕnkhái n¬i nµy, ®Ó khái ph¶i thªm nh÷ng lêi xuÈnngèc cña mét tªn m¾c chøng chuyªn chÝnh cuång.

Huúnh Ngù t­ëng ®· chÕ ngù®­îc t«i. Y vªnh vang nh­ mét kþ sÜ cuèi cïng ®·thuÇn phôc ®­îc con ngùa bÊt kham.

- Cã vËy chí ! - y thë phµo -Ch¼ng lÏ anh cø ngoan cè m·i.

Y t­ëng t«i gôc råi, t«i sÏnhËn c¸i téi y muèn t«i nhËn.

Ai còng biÕt r»ng ®èi víinhµ cÇm quyÒn ngoµi c¸i téi tuyªn truyÒn chèngchÕ ®é m¬ hå, chØ cßn cã téi lµm gi¸n ®iÖpcho n­íc ngoµi lµ tiÖn lîi h¬n c¶. Ch¼ng cÇn ph¶ivÊt v¶ chøng minh, cø cã lêi nhËn téi lµ ®ñ, lµ ®·cã thÓ mang téi nh©n ra xö råi.

T«i kh«ng ®­îc trùc tiÕpnghe nh÷ng th«ng b¸o néi bé cña Lª §øc Thä. V¨nCao dù häp §¶ng ë Héi liªn hiÖp V¨n häcNghÖ thuËt, ®­îc nghe phæ biÕn vÒ nh÷ngth«ng b¸o trªn. Anh kÓ l¹i cho t«i kh«ng nh÷ng néidung mµ c¶ c¸ch dïng tõ ng÷ trong nh÷ng th«ng b¸onä. Chóng lµ sù s¸ng t¹o ë cÊp ®é cao lèi nãi m¬hå, t¹o ra nh÷ng kho¶ng kh«ng bao la cho sù hiÓungÇm.

Trong th«ng b¸o sè 1, Lª §øcThä nãi r»ng §¶ng (chø kh«ng ph¶i Nhµ n­íc) ®·quyÕt ®Þnh b¾t giam mét sè tªn cÇm ®Çu cña métnhãm ph¶n béi. B¶n th«ng b¸o kªu gäi nh÷ng ai cãliªn hÖ víi nhãm nµy ®Õn b¸o c¸o víi Ban tæchøc Trung ­¬ng §¶ng (h·y mau mau lËp c«ng, hìi c¸c®ång chÝ !). Th«ng b¸o sè 2 cã vÎ cô thÓ h¬n. Lª§øc Thä cho trÝch mét sè lêi thó téi cña nh÷ngng­êi bÞ b¾t, nhËn cã liªn hÖ víi ng­êi n­ícngoµi, l¹y lôc van xin §¶ng khoan thø. Sù bÞa ®Æt qu¸lè, lµm mÑ t«i ph¶i kªu lªn :"Bän mÊt d¹y, bècña c¸c con kh«ng bao giê nãi nh÷ng lêi hÌn h¹ nh­thÕ ! C¸c con chí tin lêi chóng nã".

MÆc kÖ Huúnh Ngù nØ non, t«ingåi im. C¬n buån ngñ Ëp ®Õn lµm t«i ng¸p ch¶yn­íc m¾t.

Huúnh Ngù l¹i hiÓu sù im lÆngcña t«i theo nghÜa kh¸c.

- Chõ anh hiÓu c¶ råi chí ?HiÓu thiÖt chí ?

- V©ng, t«i ®· hiÓu... - t«ing¸n ngÈm ®¸p vµ nghe thÊy y c­êi rÐ trªn ®Çu t«i.

Th»ng ®Çn, t«i rña thÇm. Tõ khivµo tï t«i thÝch nãi nh÷ng c©u hai nghÜa. T«i nãihiÓu lµ theo c¸ch cña t«i, kh«ng ph¶i theo c¸ch cñay.

Huúnh Ngù tù th­ëng cho m×nh mét®iÕu §iÖn Biªn bao b¹c.

- Tui biÕt, tui biÕt chí,ch¼ng chãng th× chÇy anh còng sÏ hiÓu ra. Ngoan cèlµ v« Ých, bëi v× §¶ng biÕt tÊt, biÕt tõnghµnh ®éng sai tr¸i cña anh, bëi v× tai m¾t cña §¶ng ëkh¾p mäi n¬i...

BiÕt råi, khæ l¾m, nãi m·i !§¶ng lµ Chóa Trêi "ë kh¾p mäi n¬i th«ngbiÕt mäi sù". §¶ng lµ PhËt ngh×n tai ngh×nm¾t. §¶ng quyÒn lùc v« biªn !

- §¶ng cßn hái anh lµ ®Ó choanh cã c¬ héi ph¶n tØnh, ®Ó cho anh do ®µo s©u suynghÜ mµ hiÓu thÊu lçi lÇm, råi tù m×nh tr×nhbµy víi §¶ng...Thµnh khÈn khai b¸o lµ th­íc ®o lßngtrung thµnh víi §¶ng... §¸nh kÎ ch¹y ®i chø ai ®¸nhkÎ ch¹y l¹i...

Téi nghiÖp cho Huúnh Ngù. Yqu¸ véi sung s­íng.

- Mõng cho anh h«m ni ®· v­ît qua®­îc b¶n th©n ®Ó thó nhËn téi lçi cña m×nhvíi §¶ng. - y ®é l­îng mØm c­êi, ®Æt tay lªn vait«i - XÐt cho cïng, còng ch¼ng con ®­êng nµo kh¸c. V¶l¹i, anh theo §¶ng tõng Êy n¨m, ®­îc §¶ng gi¸o dôcd¹y dç, ch¼ng lý nµo anh l¹i kh«ng tiÕp thu®­îc ®iÒu chi. Trong thêi gian tíi tui hi vänganh sÏ tiÕp tôc khai b¸o víi §¶ng nh÷ng chi mµbän xÊu ng­êi n­íc ngoµi m­u toan g©y h¹i chon­íc ta...

T«i ghª tëm c¶m thÊy trªn vaim×nh chÊt nhµy trªn da loµi bß s¸t. §Ó Huúnh Ngùkh«ng nhËn thÊy mÆt t«i nh¨n nhã, t«i lÝ nhÝ ®¸p l¹imét c©u kh«ng râ.

- B¸c Ngù ¹, c¶m ¬n b¸c chÝt×nh khuyªn r¨n, nh­ng...

Huúnh Ngù ch÷ng l¹i :

- Cßn nh­ng c¸i chi ?

- ThÕ nµy, t«i s½n sµng nhËntéi tr­íc §¶ng... - t«i cè ý nãi chËm, tõngtiÕng mét, b»ng giäng thËt ®iÒm ®¹m - bëiv×, thó thùc, c¸i mµ §¶ng coi lµ téi th× trong quanniÖm cña t«i ..., å kh«ng, xin b¸c ®õng ng¾t lêi,xin h·y nghe t«i ®·...

Huúnh Ngù nuèt n­íc bät. Ynh×n xo¸y vµo m¾t t«i :

- Nãi ®i, ®õng cã vßng vo Tamquèc.

- T«i s½n sµng nhËn téi lµm t×nhb¸o cho Liªn X«...

- Tèt ! - Huúnh Ngù ph¸n.

-... bëi v× trong kh¸i niÖmcña §¶ng t«i ®· d¹i dét m¾c vµo téi ®ã...

- Tèt !

- T«i nhËn cßn v× mét lÏ n÷a :t«i coi sù ®­îc ®øng trong hµng ngò c¸c chiÕn sÜt×nh b¸o x«-viÕt lµ mét vinh dù.

- Hõm !

- V©ng, ®óng thÕ, t«i coi lµvinh dù. Víi t«i, kh«ng cã c¸ch nh×n kh¸c. Nh÷ngchiÕn sÜ t×nh b¸o x«-viÕt ®· lËp chiÕnc«ng to lín trong cuéc chiÕn ®Êu cña loµi ng­êichèng häa ph¸t-xÝt. Hä x¶ th©n v× quyÒnsèng cña nh©n lo¹i, hä ng· xuèng nh­ nh÷ng anhhïng...

- Hõm !

- Nh­ng nÕu nh­ t«i kh«ngnhËn m×nh lµ ng­êi trong hµng ngò nh÷ng ng­êi anh hïngÊy, mÆc dÇu lßng tèt vµ sù khã nhäc cña b¸c, th×xin b¸c ®õng giËn : ë ®©y kh«ng ph¶i chuyÖn ch¹ytéi hoÆc gi¶ t«i kh«ng dòng c¶m nhËn viÖc m×nhlµm... Nguyªn nh©n ë ®©y kh¸c : t«i lµ mét con gµl­¬ng thiÖn kh«ng thÝch ®­îc c¾m l«ng c«ng.

T«i ®øng lªn, tá ý cuéc nãichuyÖn ®Õn ®Êy ®· chÊm døt.

Huúnh Ngù trîn m¾t, ®ê ®Énnh×n t«i. Y kh«ng chê ®îi mét ph¶n øng ®Çy miÖtthÞ nh­ thÕ. Ng­êi cña bé m¸y chuyªn chÝnh v« s¶nquen ®Ì bÑp mäi kÎ thï bµng hoµng tr­íc mét tªntï non choÑt nh­ng kh«ng thÓ bÎ g·y.

Ng­êi ®µn «ng mØm c­êi, hoÆct«i cã c¶m t­ëng anh ta mØm c­êi.

Huúnh Ngù run b¾n lªn. Trong c¬ntøc giËn Ëp tíi kh«ng t×m ®­îc lêi ®èi ®¸p. Y cßntøc giËn h¬n n÷a v× trong phót Êy y kh«ng chØ mÊt mÆtvíi m×nh t«i - sù mÊt mÆt lÇn nµy l¹i diÔn ra tr­ícthuéc cÊp.

- §­a h¾n v« trë l¹i xµ lim ! -y hÐt lªn, trë l¹i nguyªn h×nh - H¾n muèn chÕt rôcx­¬ng trong Háa Lß ni th× cho h¾n to¹i nguyÖn !Kh«ng cã n­¬ng nhÑ chi víi h¾n hít ! Tõ mai c¸c anhc¾t hít cho t«i ! C¾t ! C¾t hít !

V¬ véi v· nh÷ng tµi liÖutrªn bµn, nh÷ng ngãn tay nhît nh¹t run lªn, y nhÐt tÊtc¶ vµo cÆp, ®ïng ®ïng bá ra ngoµi.

Cßn l¹i ng­êi ®µn «ng vµ t«i.Gi÷ nguyªn nô c­êi khã hiÓu trªn m«i, anh ta l÷ngth÷ng ®­a t«i ®i qua s©n Háa Lß v¾ng vÎ tíi c¸itiÒn phßng, tõ ®ã t«i trót bá ¸o quÇn ®êith­êng ®Ó b­íc vµo cuéc sèng tï ngôc.

Sau buæi lµm viÖc kh«ng vui vÎÊy c¸i b¸nh m× bé tuyÖt trÇn còng vÜnh viÔn ra ®i.C¸i ch÷ "C¾t hít ! C¾t hít !" cña Huúnh NgùtÐ ra cã nghÜa lµ nh­ vËy.

Thµnh kh«ng o¸n t«i vÒ sù ra®i ®ét ngét cña c¸i b¸nh m× ®¸ng yªu. Anh an ñi t«i:

- CËu l¹i g©y gæ víi hä råi! Thêi tiÕt Háa Lß thay ®æi nh­ thÕ nµy lµchuyÖn th­êng. §õng ng¹c nhiªn. Mµ còng ®õng lol¾ng.

(1) Trong håi ký cña m×nh «ngKhrusov kh«ng hÒ nãi tíi mét mèi quan hÖ riªngnµo víi «ng Vâ Nguyªn Gi¸p, «ng còng ch¼ng ®¶ ®éngg× ®Õn mét bøc th­ nµo göi cho ®¹i t­íng VâNguyªn Gi¸p. Vâ Nguyªn Gi¸p, trong nh÷ng håi ký lÎtÎ cña «ng, còng kh«ng thÊy nãi tíi mét bøc th­ nh­thÕ. Trong chuyÖn bÞa ra bøc th­ nµy, chñ yÕucho nã ch¹y trong luång d­ luËn ngåi lª ®«i m¸ch, ¸cý cña Lª DuÈn vµ Lª §øc Thä lµ râ rµng.

(2) BÝ th­ thø hai ®¹i sø qu¸nLiªn X« t¹i ViÖt Nam vµo nh÷ng n¨m 60. Sau,Khami®ulin Rashit gi÷ chøc ®¹i sø ®Æc mÖnh toµnquyÒn Liªn X« t¹i Phn«m Pªnh, råi ®¹i sø ®ÆcmÖnh toµn quyÒn Liªn X«, råi ®¹i sø ®ÆcmÖnh toµn quyÒn Liªn bang Nga t¹i Hµ Néi.

(3) M·i tíi Héi nghÞ Trung ­¬nglÇn thø 20, khãa III (th¸ng 1.1972) Trung ­¬ng §¶ng míicã kÕt luËn vÒ "nhãm xÐt l¹i hiÖn®¹i" nh­ sau : "§©y lµ mét vô ¸n rÊt nghiªmträng, cã môc ®Ých, cã biÖn ph¸p tiÕn hµnh,nh»m lËt ®æ c¬ quan l·nh ®¹o cña §¶ng, ®ång thêihä tæ chøc ho¹t ®éng t×nh b¸o cho n­íc ngoµi vµ®­îc n­íc ngoµi chØ ®¹o chÆt chÏ..." (TrÝchNghÞ quyÕt sè 219A ra ngµy 27.1.1972. T«i g¹chd­íi.V.T.H.) Nh­ vËy lµ h¬n bèn n¨m sau khi b¾t ng­êiLª §øc Thä míi lîi dông Trung ­¬ng tuyªn bè téitr¹ng (!), mµ lµ téi tr¹ng bÞa ®Æt. Còng kh«ng nãitíi ®¶o chÝnh n÷a, chØ nãi tíi lËt ®æ ban l·nh ®¹o§¶ng mµ th«i.

(4) Cho ®Õn nay t«i vÉn cßn b¸ntÝn b¸n nghi : rÊt cã thÓ håi Êy Lª §øc Thäkh«ng chñ tr­¬ng b¾t t«i thËt, mµ chØ ®Þnh b¾tdäa th«i. ThÕ míi biÕt Thä tïy tiÖn®Õn møc nµo trong viÖc ®èi xö víi c«ng d©n.

(5) R¹p Majestic cò.

(6) T×nh b¸o viªn ®­îc cö ran­íc ngoµi d­íi nh÷ng vá bäc kh¸c nhau ®Óthùc hiÖn nhiÖm vô.

(7) Phao ghÐp lµm cÇu qua s«ng,suèi.

(8) Trong nh÷ng n¨m 1979-1989 Liªn X«®· mang qu©n chiÕm ®ãng Afganistan (con sè ®­îcc«ng bè lµ 118.000 lÝnh) "theo yªu cÇu cña n­ícb¹n" ®Ó ñng hé chÝnh quyÒn th©n Liªn X«,víi nh÷ng nh©n vËt l·nh ®¹o ®­îc lÇn l­ît dùng nªnvµ truÊt bá : Noor Taraki, Hafizullah Amin, Babrak Karman,Muhammad Najibullah.