ThÕ lµ cuèi cïng ng­êi ta®· ®i tíi c©u hái kh«ng thÓ kh«ng ®Æt ra. T«inghÜ lÏ ra nã ph¶i lµ c©u hái ®Çu tiªn khi ng­êi ta®­a t«i vµo Háa Lß.

Nã chÝnh lµ c¸i trôc, mäiviÖc ®Òu ph¶i xoay quanh nã, dÝnh vµo nã. Kh«ngcã nã, kh«ng thÓ lµm ra mét vô ¸n lín. §Ó b¾tgiam mét lo¹t c¸n bé cã tiÕng t¨m, trong ®ã cã c¶nh÷ng bËc l·o thµnh c¸ch m¹ng, bän Lª DuÈn, Lª DøcThä kh«ng thÓ ®­a ra mét téi danh tÇm phµo nh­"nãi xÊu chÕ ®é"(1) ®­îc, mÆc dÇu víi téi danh nµy ®· cãkh«ng biÕt bao nhiªu c«ng d©n ph¶i n»m trong c¸ctr¹i tËp trung n¨m nµy qua n¨m kh¸c.

Xem xÐt tÝnh hiÖn thùc cñamét ©m m­u ®¶o chÝnh, t«i ®Æt hai vÊn ®Ò.

Mét lµ, nh÷ng m©u thuÉn néi t¹itrong x· héi trong thêi kú Êy cã ph¸t triÓn tíi møcnæi lªn nhu cÇu thay thÕ chÕ ®é hiÖn h÷uhoÆc thay thÕ ban l·nh ®¹o ®­¬ng nhiÖm b»ngmét cuéc ®¶o chÝnh kh«ng ?

C©u tr¶ lêi lµ kh«ng. Nh©n d©nthÊy bøc bèi d­íi sù cai trÞ hµ kh¾c nh­ng vÉn cèg¾ng chÞu ®ùng, tù an ñi r»ng mäi sù khã chÞu lµnhÊt thêi, lµ do chiÕn tranh, chiÕn th¾ng råicuéc sèng sÏ kh¸c.

Hai lµ, nÕu ©m m­u ®¶o chÝnhlµ cã th× ai lµ ng­êi muèn ®¶o chÝnh vµ thùc sù cãkh¶ n¨ng lµm ®¶o chÝnh ?

Tr­íc hÕt, c¸i gäi lµnh÷ng lùc l­îng ph¶n ®éng chèng chÕ ®é gåm nh÷ngng­êi cã qu¸ khø liªn quan víi chÝnh quyÒn thuéc®Þa, nh÷ng thµnh viªn c¸c ®¶ng ph¸i cã thËt vµ kh«ngcã thËt, ®Òu ®· bÞ tiªu diÖt hÕt bëil­ìi g­¬m kh«ng khoan nh­îng cña chuyªn chÝnh v« s¶n.Mäi m­u toan chèng ®èi ®Òu bÞ bãp chÕt tõtrong trøng. Kh«ng cã, vµ kh«ng thÓ cã chuyÖnnh÷ng lùc l­îng ®ã lµm ®¶o chÝnh.

ChØ cßn l¹i nh÷ng ng­êi céngs¶n kh«ng thuéc dßng chÝnh thèng vµ bÞ dßng chÝnhthèng nghi ngê. ChØ hä míi cã kh¶ n¨ng tËp hîpquÇn chóng quanh m×nh nh­ quanh mét ngän cê ®¹inghÜa. Còng chØ hä míi cã kh¶ n¨ng lµm ®¶o chÝnh.

Trong thùc tÕ, nh­ mét nghÞchlý, nh÷ng ng­êi nµy l¹i ch¼ng bao giê nghÜ tíi®¶o chÝnh c¶. Trong hä kh«ng cã sù lùa chännµo kh¸c ngoµi sù lùa chän hai lÊy mét : hoÆc lµchñ nghÜa x· héi phi d©n chñ nh­ x· héi hiÖn t¹i,hoÆc lµ chñ nghÜa x· héi d©n chñ ch­a hiÖn h÷u,®ßi hái ë hä nh÷ng cè g¾ng vµ quyÕt t©m c¸cht©n.

Nh­ng ®Êt n­íc l¹i ®ang cãchiÕn tranh, mét cuéc ®¶o chÝnh sÏ lµ nh¸t dao ®©mvµo l­ng ng­êi chØ huy cuéc chiÕn lµ §¶ng céngs¶n, cho tíi bÊy giê vÉn lµ ®¶ng cña hä. §¶ochÝnh cã thÓ lµm mÊt ®i chÝnh chñ nghÜa x· héi®Ó cã c¬ may d©n chñ hãa nã. Cho nªn mÆc dÇu cãnhiÒu ®iÒu bÊt ®ång víi nhµ cÇm quyÒn trªnnhiÒu mÆt nh÷ng ng­êi bÞ vu lµ cã ©m m­u lËt ®æch­a bao giê nghÜ tíi lËt ®æ.

Nh­ thÕ, chØ cßn l¹i nh÷ngng­êi ®ang ®øng trªn ®Ønh cao quyÒn lùc tù ®¶ochÝnh mµ th«i. T¹o ra mét cuéc ®¶o chÝnh trong t­ëngt­îng ®Ó g¹t bá nh÷ng ®èi thñ cã kh¶ n¨ng thaythÕ m×nh mét sím mét chiÒu còng lµ ®¶o chÝnh.

Riªng viÖc cho ®Õn tËnb©y giê nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o §¶ng céng s¶n vÉn cßnph¶i dµi lêi biÖn b¹ch vÒ mét vô b¾t bí x¶y raba chôc n¨m tr­íc ®ñ thÊy hä lóng tóng tíi møcnµo tr­íc d­ luËn x· héi. Nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o§¶ng cßn ph¶i biÖn b¹ch cßn ch¸n, chõng nµo häcßn ngåi ®­îc trªn ghÕ cña m×nh mµ biÖn b¹ch.T«i dïng tõ hä ë ®©y ®Ó chØ líp ®Ö tö®· d©y m¸u ¨n phÇn trong qu¸ khø, líp l·nh ®¹o míilªn run rÈy tr­íc viÔn c¶nh bÞ t­íc ®o¹t ®Þa vÞ ¨ntrªn ngåi chèc võa kiÕm ®­îc. §ã lµ líp trî thñvµ hËu bÞ ®ang kÕ tôc sù nghiÖp cña nh÷ng kÎchñ m­u vô ®¶o chÝnh thËt, thñ ph¹m chÝnh cña vôtrÊn ph¶n tµn b¹o më ®Çu n¨m 1967, chø kh«ng ph¶inh÷ng kÎ ®ã nay ®· chÕt råi.

Hä sî vô ¸n bÞ xíi lªn sÏdÉn tíi th¾ng lîi cña xu h­íng d©n chñ ph¸p trÞ, tíisù c¸o chung kh«ng tr¸nh khái cña nÒn ®éc tµi§¶ng trÞ.

Nhµ cÇm quyÒn rªu rao r»ngnh÷ng ng­êi bÞ b¾t së dÜ cã lËp tr­êng ®èi lËp víi§¶ng lµ do bÊt m·n, c«ng thÇn, do ®ßi hái h­ëng thô.Mét sù bÞp bîm tr¾ng trîn.

Sù thËt lµ : lµn sãng chèng ®èi®· h×nh thµnh mét c¸ch tù ph¸t, tõ b¶n n¨ng bÞ ®ÌnÐn, tõ nh©n phÈm bÞ chµ ®¹p.

§ã chÝnh lµ sù vïng lªn cña conng­êi tù träng ®ßi quyÒn sèng, quyÒn lµmng­êi.

Nh­ng d­íi triÒu ®¹i s¾tthÐp cña DuÈn-Thä, sù vïng lªn cña nh÷ng c¸n bébÊt tu©n chØ mang d¸ng dÊp mét cuéc vËn ®éng ©m thÇmcho nh÷ng ý kiÕn cña m×nh, mong chóng ®­îc l·nh®¹o chÊp nhËn. NghÜa lµ mét cuéc ®Êu tranh hßa b×nhnhÊt, hiÒn lµnh nhÊt, kh«ng xøng ®¸ng víi bÊt cøsù ®µn ¸p nµo.

Lª DuÈn qu¸ cÈn thËn trongviÖc bÞt miÖng ®ång chÝ. ChØ b»ng nh÷ng nghÞquyÕt dùa trªn ®a sè ¸p ®¶o, dùa trªn nh÷ng m¸nhkhãe x¶o quyÖt cña bé m¸y tæ chøc, bÊt cø §¹ihéi §¶ng(2)nµo còng ch¼ng mang l¹i ®­îc c¸i g× míi, ®õng nãig× c¸c Héi nghÞ Trung ­¬ng.

C©u hái ®­îc ®Æt thªm lµ : LªDuÈn - Lª §øc Thä cÇn g× ph¶i dùng nªn mét mµnkÞch nh»m b«i nhä c¸c nhµ c¸ch m¹ng l·o thµnh mµcuéc ®êi chiÕn ®Êu cña hä ®· chøng minh lßngtrung thµnh v« h¹n víi c¸ch m¹ng vµ v× thÕ kh«ngthÓ b«i nhä næi, trõ c¸ch c¶ vó lÊp miÖngem ?

Tæng hîp c¸c d÷ kiÖn t«i cã,c©u tr¶ lêi cã tÝnh thuyÕt phôc cho c©u hái ®Æt raë trªn lµ thÕ nµy : sù hÊp tÊp vÏ ra mét vô ®¶ochÝnh bÊt thµnh râ rµng ®­îc tÝnh to¸n nh­ mét ®ßnphßng ngõa nh»m vµo ®èi thñ tiÒm tµng ®ang n»mtrong thÕ cê cã thÓ trë thµnh ®èi thñ thËt sùlóc nµo kh«ng biÕt.

Mèi lo cña liªn minh DuÈn-Thäkh«ng ph¶i c¸c c¸n bé l·o thµnh, tuy tho¹t nh×n bÒngoµi cã vÎ lµ nh­ vËy. Nh÷ng ng­êi ®ã chØ lµ mèilo cô thÓ, thÊy ®­îc b»ng m¾t th­êng. Mèi lo thËtsù lµm cho DuÈn-Thä ¨n kh«ng ngon ngñ kh«ng yªnchÝnh lµ trÝ tuÖ ViÖt Nam n»m trong nh÷ng nh©nvËt c¸ch m¹ng tiªn tiÕn vµ tÇng líp trÝ thøc, métlùc l­îng hµm chøa mèi ®e däa lín lao cña méttrµo l­u ©m Ø kh«ng bao giê t¾t ®ßi tù do vµ d©nchñ.

§èi thñ tiÒm tµng nµy sÏg¹t bá hä, kÎ ®¹i diÖn cho nÒn chuyªnchÕ bÞ d©n chóng võa sî h·i võa ghª tëm, mét khixuÊt hiÖn t×nh thÕ c¸ch m¹ng, th­êng liªn quanvíi mét biÕn ®éng thÕ giíi.

Nh÷ng nhµ c¸ch m¹ng l·o thµnh vµc¸c trÝ thøc cã tªn tuæi chÝnh lµ ngän cê duy nhÊtcã hÊp lùc m¹nh mÏ ®èi víi quÇn chóng kh¸t khao d©nchñ vµ nh©n quyÒn. Ngän cê nµy cã kh¶ n¨ng trëthµnh mét søc m¹nh bÊt ngê lËt ng­îc tÊt c¶ nÕunh­ t×nh h×nh quèc tÕ trë nªn bÊt lîi cho TrungQuèc, còng lµ bÊt lîi cho ViÖt Nam, lµ ®iÒuDuÈn-Thä ®ñ th«ng minh ®Ó hiÓu r»ng kh«ngph¶i kh«ng thÓ x¶y ra. Th¸ng 12 n¨m 1963, khi hächo ra NghÞ quyÕt 9, t×nh thÕ kh«ng hÒ gièngnh­ cuèi n¨m 1967.

§Ó ®èi phã víi t×nh huèngxÊu nhÊt, nghÜa lµ thÊt b¹i cña ®­êng lèi MaoTr¹ch-®«ng víi nh÷ng §¹i nh¶y vät, §¹i c¸ch m¹ngv¨n hãa v« s¶n sÏ dÉn tíi sù thay ®æi ban l·nh ®¹o§¶ng céng s¶n Trung Quèc, hoÆc nÆng nÒ h¬n, thay®æi c¶ thÓ chÕ x· héi Trung Quèc, vµ tÊtnhiªn, ë ViÖt Nam lóc ®ã còng sÏ diÔn ra mét sùthay ®æi t­¬ng tù, ng­êi ta ®i n­íc cê liÒu -b¾t giam hµng lo¹t c¸n bé, trong qu©n ®éi còng nh­ngoµi qu©n ®éi, cho ra vÎ cã mét ©m m­u ®¶o chÝnhthËt.

Nh÷ng bµi b¶n cña Mao trongviÖc lo¹i trõ c¸c t­íng lÜnh, nh÷ng ng­êi cã kh¶n¨ng thÕ ch©n Mao, ®­îc Lª DuÈn vµ Lª §øcThä coi nh­ b¶o bèi. Ng­êi cã kh¶ n¨ng ngåi vµoghÕ cña hä lµ Vâ Nguyªn Gi¸p vµ c¸c c¸n bé®­îc xÕp vµo c¸i gäi lµ §oµn c¸n bé Trung­¬ng(3).C¸ch tèt nhÊt ®Ó tiªu diÖt ®èi thñ lµ dùng ramét ©m m­u ®¶o chÝnh. §Ó dùng ra mét vô ©m m­u®¶o chÝnh kh«ng cÇn, kh«ng nhÊt thiÕt cÇn cã b»ngchøng (tÊt nhiªn, t¹o ra ®­îc nh÷ng b»ng chøng gi¶th× tèt h¬n). ChØ cÇn nöa kÝn nöa hë, sao cho nã tånt¹i trong d©n chóng bÞ b­ng tai bÞt m¾t nh­ mét tin®ån cã së cø, cßn víi n¹n nh©n cña vô trÊn ph¶n th×chØ cÇn nÆn ra ®­îc vµi lêi khai cña ®«i ba ng­êinh¸t gan r»ng hä cã nghÜ tíi, cã trß chuyÖn víinhau vÒ mét ©m m­u ®¶o chÝnh lµ ®ñ.

Hoµng V¨n Hoan lÇm to khi cho r»ngLª DuÈn theo Khrushov chèng Mao, Lª DuÈn lµ xÐt l¹i.Trªn thùc tÕ, Lª DuÈn gÇn víi Hoµng V¨n Hoan h¬nbÊt cø ai trong ban l·nh ®¹o §¶ng thêi kú ®ã. C¶ hai®Òu lµ TiÓu Mao vÒ t­ t­ëng. C¶ hai cïngcã chung mét ®Þnh h­íng chÝnh trÞ, mét h×nh dungvÒ thÓ chÕ x· héi, mét c¸ch cai trÞ. Häkh«ng ch¬i ®­îc víi nhau, kh«ng chung sèng ®­îc víinhau, lµ do nh÷ng c¸i kh¸c. Hoµng V¨n Hoan cßn cã trongm×nh nh©n c¸ch nhµ nho, «ng thÝch m« h×nh x· héi Maov× cho r»ng chØ cã nã míi b¶o ®¶m ch¾c ch¾n cho th¾nglîi cña c¸ch m¹ng v« s¶n, trong khi Lª DuÈn ®· lµng­êi thùc dông cña thêi hiÖn ®¹i, Lª DuÈn thÝchnã v× nã b¶o ®¶m cho «ng ta ngåi yªn trªn ghÕ®éc tµi. Nh÷ng ng­êi biÕt Lª DuÈn nãi r»ng HoµngV¨n Hoan nhËn xÐt chÝnh x¸c vÒ tÝnh c¸ch cña LªDuÈn. Theo Hoµng V¨n Hoan, Lª DuÈn cã tham väng v«®é. ViÖc Lª DuÈn véi v· g¹t Hå ChÝ Minh ra kháiquyÒn bÝnh béc lé tham väng nµy. Trong hµnh ®éngLª DuÈn lµ ng­êi duy lý, kh«ng thõa nhËn t×nhnghÜa, kh«ng hîp t¸c ®­îc víi ai mµ kh«ng nghÜ tíichuyÖn hÊt c¼ng hä. Lª §øc Thä cã kh«ngtrung thµnh víi Lª DuÈn sau nµy còng chØ lµ sù ®itr­íc ®èi thñ mét b­íc mµ th«i. ChuyÖn mµu s¾cchÝnh trÞ cña Lª DuÈn thay ®æi nh­ da t¾c kÌ nh«ngl¹i lµ chuyÖn kh¸c, nã thuéc vÒ tÝnh l¸ mÆt l¸tr¸i cña Lª DuÈn(4).

Khi chóng t«i bÞ khãa tay ®­avµo Háa Lß, Lª DuÈn võa ®i Liªn X« vÒ. T¹i®iÖn Kremli Lª DuÈn lín tiÕng kh¼ng ®Þnh quªh­¬ng C¸ch m¹ng Th¸ng M­êi lµ Tæ quèc thø hai cñanh÷ng ng­êi céng s¶n ViÖt Nam, thÒ thèt sÏ b¶ovÖ t×nh h÷u nghÞ gi÷a hai n­íc nh­ con ng­¬i cñam¾t. Cïng lóc, ë trong n­íc ngµnh tuyªn truyÒn rasøc ngîi ca chÕ ®é toµn trÞ, h¨m däa trÊn ¸pnh÷ng ai muèn ViÖt Nam ®i theo con ®­êng d©n chñhãa võa ®­îc hÐ më t¹i Liªn X«, gäi hä lµnh÷ng phÇn tö pro-soviÐtique. T¹i nh÷ng cuéc thuyÕtgi¶ng néi bé ®¸m ®Ö tö Lª DuÈn tiÕp tôc chØtrÝch nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¹i héi XX, gäi giai®o¹n sau Khrushov lµ chñ nghÜa xÐt l¹i Khrushov kh«ng cãKhrusov, ®ång thêi mËp mê ®­a ®Èy vµi ba c©u chèngMao, trong khi ®ã th× bé m¸y trÊn ph¶n th× ®­îclÖnh ho¹t ®éng hÕt tèc lùc ®Ó thu gom ®¸mxÐt l¹i vµo xµ lim.

Tr­íc khi bÞ b¾t t«i ®· nghenh÷ng tin ®ån vÒ sù lñng cñng gi÷a nh÷ng ng­êi anhem ruét thÞt Trung-ViÖt. ¤ng Hå ChÝ Minh cã c©u nãinæi tiÕng vÒ mèi t×nh h÷u nghÞ kh¨ng khÝt Êy:"ViÖt Nam víi Trung Quèc nh­ m«i víi r¨ng. M«ihë th× r¨ng l¹nh". Sau nµy, khi hai bªn day tay mÝmmiÖng ®Êm ®¸ nhau råi, ®· cÇm sóng n· ®¹n vµonhau råi, ng­êi ta míi t¹o ra mét nghÜa bãng cho nã,r»ng ¤ng Cô nhµ ta giái l¾m, nh×n xa tr«ng réng l¾m,Cô kh«ng vÝ hai n­íc Trung ViÖt nh­ c¸i g× kh¸c mµl¹i vÝ nh­ m«i víi r¨ng th× th«ng minh thËt : m«i hë®óng lµ r¨ng l¹nh, nh­ng r¨ng mµ c¾n th× m«i ®au,chø ngoµi c¸i sù mÕu m¸o ra m«i ch¼ng lµm g×®­îc r¨ng hÕt(5).

DuÈn-Thä kh«ng ngu ®Ób×nh th¶n ngåi yªn chê c¸i kÕt côc ch¾c ch¾n sÏtíi : buéc lßng thõa nhËn sai lÇm trong sù lùa chän®­êng lèi mao-Ýt. Thõa nhËn m×nh sai trong viÖcl·nh ®¹o ®Êt n­íc cã nghÜa lµ thêi cña m×nh ®·hÕt. HËu qu¶ kh«ng tr¸nh khái lµ nh©n sù trong banl·nh ®¹o §¶ng ph¶i thay ®æi : kÎ sai ph¶i ra ®inh­êng chç cho ng­êi kh¸c.

Mµ c¸i sai lín cø lõng l÷nghiÖn h×nh, mçi lóc mét râ nÐt. MÆc dÇu §¶ng rasøc b­ng bÝt mäi tin tøc, nh­ng nhê thãi quenhiÓu ng­îc l¹i nh÷ng g× ph­¬ng tiÖn truyÒnth«ng ®éc quyÒn c«ng bè, nhê nh÷ng ng­êi TrungQuèc ch¹y lo¹n bÞ b¾t t¹i c¸c tØnh phÝa B¾c kÓl¹i, mäi ng­êi ®Òu biÕt ë n­íc Trung Quècl¸ng giÒng ®ang x¶y ra chuyÖn g×. Ng­êi ViÖtNam kh«ng cÇn biÕt ®­êng lèi chÝnh trÞ cña Mao®óng hay sai, hä hiÓu chÝnh trÞ theo c¸ch thùcdông cña ®êi th­êng. Ch¼ng ai muèn sèng nh­ nh÷ngng­êi anh em bªn kia biªn giíi ®ang ph¶i sèng : trongcuéc chiÕn nåi da nÊu thÞt th­êng trùc, trong ®¹olý suy ®åi : con tè cha, vî tè chång.

Trong nh©n d©n loan truyÒnnhiÒu tin ®ån vÒ viÖc qu©n Trung Quèc lËpnhiÒu kho vò khÝ bÝ mËt trong c¸c hang ®éng ëmiÒn nói. §Ó lµm g× khi vò khÝ trùc chiÕncã thÓ ®Ó trong c¸c l¸n gÇn c¸c vÞ trÝchiÕn ®Êu ? Nh÷ng vïng ®ãng qu©n cña Trung QuècchiÕm diÖn tÝch réng h¬n møc cÇn thiÕt®Ó lµm g× ? T¹i vïng má Qu¶ng Ninh qu©n Trung Quècngang nhiªn b¾t gi÷ c¸c chuyªn gia ®Þa chÊt Liªn X« ®il¹c vµo vïng ®ãng qu©n cña hä. ChØ ®Õn khichÝnh quyÒn ViÖt Nam can thiÖp tÝch cùc nh÷ngchuyªn gia nµy míi ®­îc th¶. Trë vÒ Hµ Néi hänãi th¼ng víi thñ t­íng Ph¹m V¨n §ång : "NÕu®Õn ViÖt Nam c«ng t¸c c«ng d©n Liªn X« ph¶i xinvisa(6)cña Trung Quèc th× xin c¸c ®ång chÝ b¸o tr­íc ®ÓvÒ sau nh÷ng viÖc t­¬ng tù kh«ng x¶y ran÷a".

§ã lµ chuyÖn thËt mµ giíib¸o chÝ chóng t«i ®­îc biÕt. Thuéc vÒ nh÷ngtin ®ån cßn cã chuyÖn qu©n Trung Quèc vµ c¸c ®oµnchuyªn gia Trung Quèc sang ViÖt Nam mang theo gia ph¶®Ó t×m cña. Nh÷ng kho vµng cùc lín ®­îc ®µolªn, ®óc thµnh xÎng cuèc, s¬n ®en ®i ®ÓchuyÓn vÒ Tµu. Ng­êi ta kÓ kü s­ vµ c«ngnh©n Trung Quèc gióp ViÖt Nam x©y dùng Nhµ m¸ynhiÖt ®iÖn Ninh B×nh ®· khoanh vïng qu¶n lýcña hä réng mét c¸ch phi lý. Sau míi biÕthä lµm thÕ ®Ó t×m kho vµng ®­îc ch«n giÊutõ thêi kú B¾c thuéc lÇn thø hai. Mµ kh«ng ph¶i chØ ëmét Ninh B×nh cã chuyÖn ®ã. ChuyÖn ng­êi Tµu®Ó cña thuéc lÜnh vùc huyÒn tho¹i, lÜnh vùcchuyÖn d©n gian truyÒn khÈu qua nhiÒu thÕkû, t«i ®­îc nghe nhiÒu tõ thuë cßn th¬. Kh«nghiÓu ng­êi Tµu cã mang gia ph¶ sang t×m cña vµ cãt×m ®­îc hay kh«ng, nh­ng nh÷ng tin ®ån vÒ vô nµych¼ng cÇn cã b»ng chøng vÉn ®­îc nh©n d©n tiÕpnhËn nh­ nh÷ng tin x¸c thùc, khái cÇn kiÓm tra.

ViÖc §¶ng céng s¶n ViÖtNam mêi qu©n ®éi Trung Quèc vµo n­íc m×nh lµchuyÖn mäi ng­êi ®Òu biÕt. Së dÜ t«iph¶i nãi cho chÝnh x¸c "§¶ng céng s¶n ViÖt Nammêi" v× sù kiÖn qu©n ®éi Trung Quèc cã mÆt ëmiÒn B¾c ViÖt Nam tr­íc nay ®­îc hiÓu nh­do Nhµ n­íc ViÖt Nam mêi vµo. Thùc sù kh«ng hÒcã mét v¨n b¶n Nhµ n­íc nµo x¸c nhËn vô ®ã, cho dïNhµ n­íc ViÖt Nam tr­íc nay vÉn lµ tay sai cña§¶ng. ThØnh tho¶ng ViÖt Nam Th«ng tÊn x· l¹i ph¶ira mét tuyªn bè c¶i chÝnh c¸c nguån tin n­íc ngoµivÒ sù hiÖn diÖn cña qu©n ®éi Trung Quèc t¹iViÖt Nam.

Trong c«ng viÖc viÕt b¸ot«i th­êng cã mÆt ë nh÷ng ®Þa ph­¬ng cã qu©n TrungQuèc ®ãng(7),®­îc nghe nhiÒu lêi phµn nµn vÒ chuyÖn§¶ng vµ Nhµ n­íc ®Ó qu©n Trung Quèc vµo. Ng­êita tin cËy hái t«i nh­ hái mét c¸n bé hiÓubiÕt, hi väng t«i gi¶i ®¸p cho hä c©u háinhøc nhèi ®ã. Khèn n¹n, t«i cã thÓ nãi ®­îc g×cho hä trong khi chÝnh t«i còng kh«ng hiÓu næinh÷ng quyÕt ®Þnh tù quyÒn cña DuÈn-Thä(8), mµ theo chóng t«i, chØ cã nh÷ng th»ng®iªn míi hµnh ®éng nh­ thÕ !

Trong sè nh÷ng nhµ c¸ch m¹ng l·othµnh cã hßa th­îng ThiÖn ChiÕu, rÊt danhtiÕng trong giíi t¨ng l÷ vµ PhËt tö Nam bé. ¤ng lµng­êi yªu n­íc kh«ng ®¶ng ph¸i, bÞ chÝnh quyÒnthuéc ®Þa ®µy ra C«n §¶o. ª ®©y nhµ s­ cã nh÷ngcuéc tranh luËn nÈy löa vµ kÐo dµi víi nh÷ng ng­êicéng s¶n vÒ con ®­êng t­¬ng lai cña d©n téc. Gi¸os­ ®á Bïi C«ng Trõng ®· thuyÕt phôc ®­îcThiÖn ChiÕu, nhµ s­ quyÕt ®Þnh gia nhËp§¶ng céng s¶n. "Hæng cã tæ chøc nµo tèt h¬n choc«ng cuéc gi¶i phãng d©n téc lóc bÊy giê", «ngnãi. Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p kÕt thóc, «ng tËpkÕt ra Hµ Néi. Nhê cã H¸n häc uyªn th©m, «ng®­îc cö sang B¾c Kinh lµm chuyªn gia ViÖt ng÷ choNhµ xuÊt b¶n ngo¹i v¨n Trung Quèc.

Vµo n¨m 1963, tr­íc khi cã nghÞquyÕt 9, tõ B¾c Kinh ThiÖn ChiÕu viÕt th­vÒ cho Trung ­¬ng :"T«i muèn ch¾p c¸nh bayvÒ ph­¬ng Nam ®Ó cÊp b¸o c¸c ®ång chÝbiÕt r»ng chí cã tin Mao Tr¹ch-®«ng. Nã lµ mét con¸c quû...". ¤ng bÞ triÖu vÒ n­íc, sèngmét m×nh trong mét c¨n phßng nhá. TÕt Êt Tþ(1965), thø tr­ëng Bé V¨n hãa Hµ Huy Gi¸p tíi th¨m«ng, hái «ng sao TÕt ®Õn mµ h­¬ng l¹nh khãitµn th× «ng giµ ThiÖn ChiÕu ®i cuång trong c¨nphßng hÑp mµ kªu lªn :"Cßn vui chi mµ nãichuyÖn TÕt nhøt ! TÕt nµy ta t­ëng nhí tíiQuang Trung ! Tæ tiªn ®æ biÕt bao nhiªu x­¬ng m¸umíi ®uæi qu©n x©m l­îc ra ngoµi bê câi, nay con ch¸ur­îu thÞt r­íc chóng vµo nhµ, ta ¨n TÕt sao ®ang!" Thø tr­ëng hä Hµ thÊy «ng giµ ¨n nãi bÆmtrîn h·i qu¸, ®Æt véi quµ TÕt lªn bµn, r«ngth¼ng.

Nhµ b¸o Th¸i Hång th­êng tíith¨m s­ ThiÖn ChiÕu, thØnh tho¶ng kÐo t«i theo.Cha Th¸i Hång lµ mét nhµ c¸ch m¹ng ®µn em cña s­ThiÖn ChiÕu, cho nªn nhµ s­ rÊt quý anh. GÆpnhµ s­ t«i cã c¶m gi¸c nh­ gÆp mét hiÖp sÜ Trungcæ. ¤ng cã cèt c¸ch nho sÜ, c¸i cèt c¸ch võa th­ th¸ivõa ngang tµng, thµ chÕt kh«ng cói ®Çu. Trong «ngnhøc nhèi tÊn bi kÞch cña thÕ hÖ cha chó t«i :mét mÆt «ng vÉn tin vµo §¶ng cña «ng, mµ qu¸ khø huyhoµng cña nã cho phÐp «ng ®­îc tù hµo, mÆt kh¸c lµsù tho¸i hãa nhôc nh· cña nã trong hiÖn t¹i mµ «ngkh«ng thÓ nh¾m m¾t ®Ó kh«ng thÊy. ¤ng nãi rachÝnh kiÕn cña «ng ë bÊt cø ®©u, víi bÊt cø ai,kh«ng nÓ nang, kh«ng biÕt sî. Nghe nãi Lª §øcThä muèn trÞ «ng giµ b­íng bØnh l¾m, nh­ng LªDuÈn ngÇn ng¹i chi ®ã kh«ng cho phÐp.

§ã lµ quang c¶nh thêi kú tr­íckhi cã vô b¾t bí nhãm xÐt l¹i chèng §¶ng. MiÒnB¾c sèng trong bÇu kh«ng khÝ ngét ng¹t.

MÊy buæi lµm viÖc tiÕptheo Huúnh Ngù ®eo chÆt t«i nh­ mét con ®Øa. Y mét mùcxo¸y vµo chuyÖn ®¶o chÝnh. PhØnh phê cã, dô dçcã, h¨m däa cã. Mäi m¸nh khãe ®­îc sö dôngchØ cèt nÆn ra mét lêi thó nhËn r»ng t«i cã nghe ai®ã, bÊt kÓ lµ ai - t­íng §Æng Kim Giang, t­íng LªLiªm, cha t«i, Hoµng Minh ChÝnh, hoÆc mét nh©n vËt nµokh¸c thuéc khèi qu©n ®éi, kh«ng kÓ cÊp bËc, nãitíi hai tõ nµy.

- Tui ®· nãi råi, nãi nhiÒul¾m råi, - Huúnh Ngù ghÐ s¸t vµo tai t«i mµ khuyÕndô, mµ ch× chiÕt b»ng c¸i giäng rin rÝt - r»nganh kh«ng cÇn ph¶i nhí chÝnh x¸c ai nãi, nghe lo¸ngtho¸ng còng ®­îc, còng cø b¸o c¸o cho §¶ng ...ViÖc cña chóng t«i lµ t×m hiÓu thªm, lµm râthªm, råi bæ sung vµo b¸o c¸o cña anh cho ®Çy ®ñ...

- Nh­ng t«i cã nghe ai nãi g×®Õn ®¶o chÝnh ®©u !

- Thêi míi ph¶i nghÜ. Con ng­êita ai còng vËy, nghe mµ kh«ng chó ý thêi quªn, nh­ngb×nh tÜnh mµ nhí l¹i thêi nhí ra... Anh còng ph¶i nghÜtíi ngµy vÒ víi gia ®×nh chø.

- T«i kh«ng cã g× ®Ó nãi.

- VËy thêi anh rò tï. HiÓuch­a : rò tï !

T«i kh«ng buån c·i l¹i. T«ikh«ng hÒ cã ý ®Þnh lµm anh hïng. Ch¼ng ai cÇntíi sù dòng c¶m cña t«i. Nguyªn nh©n cña sù dòng c¶mbÊt ®¾c dÜ lµ t«i kh«ng sî chÕt. Cuéc sèng cñat«i ch¼ng ®Ñp ®Ï ®Õn nçi ph¶i b¸m ch»ngch»ng lÊy nã. TÊt c¶ nh÷ng g× diÔn ra tr­íc m¾t lµmt«i ch¸n ng¸n ®Õn cïng cùc. Sau sù viÖc x¶y ravíi t«i, t«i tin r»ng cã nh÷ng ng­êi trë thµnh anhhïng chØ v× kh«ng thiÕt sèng.

Huúnh Ngù lµm t«i mÖt qu¸.T«i s½n sµng ®Çu hµng y nÕu nh­ y hµi lßng chØvíi mét l¸ cê tr¾ng. Nh­ng kh«ng h¬n. T«i kh«ngthÓ nghe theo y ®Ó b­íc qua c¸i ng­ìng ®¹o®øc mµ mét ng­êi tù träng kh«ng thÓ b­íc qua.

T«i ®o¸n Huúnh Ngù, còng nh­ c¶bän chÊp ph¸p tay sai cña Lª §øc Thä vµ TrÇnQuèc Hoµn ®· thÊt b¹i trong cè g¾ng Ðp cung, mím cungnh÷ng ng­êi trong vô, vµ giê ®©y hä hi vängr»ng víi sù non d¹i cña t«i, t«i sÏ cho hä c¸ikhÈu chøng mµ hä cÇn ®Ó dïng nã Ðp tiÕpcha t«i vµ nh÷ng ng­êi kh¸c.

Téi cña t«i trong con m¾t HuúnhNgù kh«ng ph¶i chØ cã thÕ. T«i cßn nhiÒu téitÇy trêi kh¸c.

- Anh lµ l¸o l¾m, anh d¸m kªu Maochñ tÞch, l·nh tô giai cÊp v« s¶n toµn thÕ giíib»ng Mao xÕnh x¸ng. - mét lÇn gi÷a buæi hái cung yqu¸t t«i - §óng vËy kh«ng ? Hay anh l¹i c·i, l¹ibiÓu tôi tui vu cho anh ?

Ai b¸o c¸o víi bän chóngchuyÖn nµy nhØ ?

T«i nghi ®ã lµ nhµ th¬ HoµngNguyªn Kú, bÝ th­ chi bé tê b¸o chóng t«i. T«i ch¬ith©n víi Hoµng Nguyªn Kú, chØ víi anh t«i míi d¸m nãib¹t m¹ng, kh«ng gi÷ g×n. BÝ th­ chi bé cã tr¸chnhiÖm b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh c¬ quan cho tæ chøcvµ cho c«ng an. Anh lµm c«ng viÖc cña anh. Mµ còngcã thÓ kh«ng ph¶i anh, t«i kh«ng d¸m nãi ch¾c. Trongc¬ quan nµo ch¶ cã ng­êi cña c«ng an gµi vµo.

Nh¹o b¸ng l·nh tô lµ téi rÊtnÆng. Lµ d©n th­êng m¾c ph¶i téi nµy bÞ tËp trung c¶it¹o lµ c¸i ch¾c. L·nh tô kh«ng ph¶i chØ cã Hå ChÝMinh hay Tr­êng Chinh tr­íc kia hoÆc Lª DuÈn b©y giê,Lªnin hay Stalin, mµ Mao còng l·nh tô, Kim còng l·nh tô,c¶ Ceaucescu còng l·nh tô nèt. Víi Huúnh Ngù th× TrÇnQuèc Hoµn còng lµ l·nh tô lu«n.

- §óng, t«i cã nãi nh­ vËy. -t«i nãi.

Huúnh Ngù khoan kho¸i :

- Cã vËy chí ! Tui t­ëng c¶chuyÖn nÇy anh còng chèi.

- Nh­ng ai ®· b¸o c¸o chuyÖnví vÈn Êy víi c¬ quan an ninh ? Mçi c©u nãi n»mtrong mét v¨n c¶nh cã mét nghÜa cô thÓ. ChuyÖnnãi cho vui còng ®«n lªn thµnh téi ®­îc.

- Anh muèn biÕt ng­êi nãi lµmchi ? - Huúnh Ngù l­êm t«i - Ng­êi ta thÊy anh sai thêing­êi ta b¸o c¸o. Võa lµ b¶o vÖ c¸ch m¹ng, võa®Ó uèn n¾n cho anh. D¸m gäi B¸c Mao nh­ vËythiÖt bËy qu¸, bËy qu¸ !

T«i ch¼ng biÕt nªn nãi g×víi y.

- Cã g× ®©u. - ®µnh ph¶i nghÜra mét c¸ch gi¶i thÝch - T«i ®i qua Trung Quèc nhiÒulÇn, thÊy ë bªn Êy ng­êi ta gäi nhau lµ xÕnhx¸ng, nghe còng vui vui. NghÜa cña nã lµ tiªn sinh, chøkh«ng cã g× xÊu. Nãi tµo lao víi anh em t«i còng b¾tch­íc gäi c¸c vÞ ë bªn Tµu lµ xÕnh x¸ng. T«inghÜ gäi chñ tÞch Mao Tr¹ch-®«ng lµ Mao xÕnhx¸ng còng nh­ gäi Mao tiªn sinh th«i, cã g× lµ bÊtnh· ®©u.

Huúnh Ngù x× mét tiÕng :

- ChØ ®­îc c¸i vông chÌo khÐochèng ! May cho anh, nÕu ë Trung Quèc ch¾c anh kh«ngcßn sèng ®­îc tíi h«m ni. Cã khi chÕt kh«ng toµnth©y.

T«i may thËt. NÕu lµ ng­êiTrung Quèc ch¾c t«i ®· bÞ giÕt. Nghe nãi bªn Êym¹ng ng­êi kh«ng b»ng con ngoÐ. Mét anh b¹n t«i trªn®­êng qu¸ c¶nh Trung Quèc vÒ ViÖt Nam ®· m¾tthÊy lo¹n Hång vÖ binh lµ thÕ nµo.

B¾c Kinh nhung nhóc nh÷ng to¸nqu©n trong ®ång phôc bé ®éi nh­ng kh¸c mµu. §ã lµnh÷ng ®øa trÎ m¶i mª ch¬i trß c¸ch m¹ng, víi vò khÝlµ gËy géc céng víi tay ch©n ngøa ng¸y. Chóng hß hÐtom xßm trªn ®­êng phè, tay vung cao Mao tuyÓn ®árùc mµu m¸u(9).Trèng ph¸ch Çm Çm. D©n chóng ch¹y ng­îc ch¹y xu«i,mÆt nhín nh¸c trong thµnh phè lße loÑt ®¹i tù b¸ogièng nh­ mét nhµ t¸ng khæng lå.

Lóc tµu dõng ë ga Vò X­¬ng, mét®¸m nhãc Hång vÖ binh trµn lªn c¸c toa. Hái giÊy,biÕt anh ng­êi ViÖt, chóng tha, chØ hµnh ng­êiTrung Quèc, kh¶o Mao tuyÓn(10) kh¾p l­ît. T­ëng chóng ®i lµ xong,nh­ng kh«ng ph¶i. Tµu s¾p chuyÓn b¸nh l¹i thÊy métnhãm Hång vÖ binh kh¸c mÆt ®á bõng bõng lao lªnr­ît theo mét ng­êi ®µn «ng ®øng tuæi. BÞ chóng tãm®­îc, «ng ta võa kÞp h« rÇm lªn "Mao chñ tÞchv¹n tuÕ !", "§¶ng céng s¶n v¹n tuÕ!" th× ®· bÞ b¾n chÕt t­¬i. Kh«ng ai biÕt«ng ta ph¹m téi g×. C¸i x¸c cø n»m m·i tr­íc phßngvÖ sinh, hai c¼ng ch©n ®en ®ñi thß ra ngoµi quÇnrung rung theo nhÞp tµu ch¹y. Hµnh kh¸ch ngåi im thinthÝt, kh«ng ai d¸m rêi chç ®Ó gi¶m ®i sù c¨ngth¼ng trong bông vµ trong lßng. Nh©n viªn ®­êng s¾t sîxanh m¾t. Kh«ng ai d¸m dän c¸i x¸c ®i. §­a xuèngmét ga nµo ®ã trªn ®­êng cã thÓ bÞ buéc téi c¶mt×nh víi ph¸i h÷u. Vøt xuèng trong khi tµu ch¹y th×kh«ng nì.

Nãi chung, t×nh h×nh Trung Quèctrong §¹i c¸ch m¹ng v¨n hãa v« s¶n v« cïng rèi ren,thø t×nh h×nh ®­îc gäi lµ loan xi pa chao, nghÜa lµlo¹n xÞ b¸t nh¸o. D©n ch¹y lo¹n Hång vÖ binh kÓbªn Tµu kh«ng nh­ ta h×nh dung. Kh«ng cã mét thø HångvÖ binh ®ång nhÊt. Cã lo¹i Hång vÖ binh rÊt ¸c,cã lo¹i ¸c võa, cã lo¹i ¸c Ýt. Th¶ng hoÆc míi gÆpHång vÖ binh hiÒn. Bän Hång vÖ binh ®ÆcbiÖt ¸c ®i ®Õn ®©u ph¸ ph¸ch ®Õn ®ã.Chóng x«ng vµo chïa chiÒn, l¨ng tÈm ®Ëp ph¸ kh«ngtiÕc tay. S¸ch b¸o trong c¸c th­ viÖn b»ngtiÕng n­íc ngoµi bÞ l«i ra ®èt s¹ch, trong ®ã cãnh÷ng s¸ch quý mµ nhiÒu thÕ hÖ trÝ thøcTrung Quèc tèn kh«ng biÕt bao nhiªu c«ng søc vµtiÒn b¹c míi gom ®­îc. Mét gi¸m ®èc th­ viÖnph¶i quú xuèng, rËp ®Çu v¸i chóng nh­ tÕ sao :"Tr¨m l¹y c¸c tiÓu t­íng ! Ngµn l¹y c¸ctiÓu t­íng ! Xin c¸c tiÓu t­íng giÕt t«i,nh­ng tha cho, ®õng ®èt s¸ch !". Chóng dong nh÷nggi¸o s­ ®Çu b¹c kh¾p phè ph­êng, sØ nhôc hä v×hä ph¹m téi ®Çu ®éc sinh viªn b»ng nh÷ng t­t­ëng phi v« s¶n. Chóng lÊy th¾t l­ng quËt n¸t tay métsinh viªn nh¹c viÖn v× anh nµy trèn h¹ phãng, sî lao®éng ch©n tay. Anh sinh viªn sau trèn sang Anh, ®­îcgi¶i th­ëng vÜ cÇm quèc tÕ.

Mao lµ mét thÇy phï thñy vÜ®¹i. ChØ «ng ta míi biÕt c¸ch t¹o ra thø ©m binh -vÖ binh kú l¹ nh­ thÕ.

Anh Vò Béi KiÕm, b¹n th©n cñat«i thêi tiÓu häc, kÓ r»ng tr­íc khi vÒn­íc anh liÒu m¹ng ®Õn chia tay víi thÇyhäc, mét chuyªn gia khÝ t­îng cì thÕ giíi.LiÒu m¹ng, v× «ng gi¸o s­ ®ang bÞ ®Êu nh­ métphÇn tö ph¸i h÷u. Míi qua cã mÊy th¸ng mµ «ng giµ ®ic¶ chôc tuæi. Gµy réc, hèc h¸c, «ng ngåi ñ rò trongc¨n phßng tèi, kh«ng d¸m bËt ®iÖn. TiÕp Vò BéiKiÕm, «ng khãc tøc t­ëi dÆn anh vÒ ®ÕnViÖt Nam ph¶i lËp tøc b¸o c¸o ngay cho l·nh ®¹on­íc m×nh biÕt viÖc ®ang x¶y ra ë ®©y. Chí®Ó ViÖt Nam sa vµo vÕt xe ®æ, «ng nãi, kÎocã ngµy nÒn khoa häc trÎ cña c¸c anh bÞ san b»ng®Ó råi ph¶i khëi sù tõ ®Çu. VÒ n­íc, Vò BéiKiÕm hiÓu r»ng cã nãi còng ch¼ng ai nghe, mµ cßnnguy hiÓm. Trªn b¸o Nh©n D©n(11), d­íi nh÷ng hµng tÝt ®Ëm, thµnh tÝch®Ëp ph¸ cña Hång vÖ binh d­íi sù l·nh ®¹o cñaMao chñ tÞch vÉn ®­îc ca ngîi hÕt lêi.

Ch¼ng riªng Vò Béi KiÕm, anhlµ thÇn d©n qu¸ bÐ nhá ®Ó cã thÓ kªu thÊucöu trïng, nh÷ng c¸n bé kh«ng kÐm phÇn mao-Ýt vÒquan ®iÓm nh­ng trung thùc vÒ t­ c¸ch nh­ phãtæng biªn tËp ViÖt Nam Th«ng tÊn x· Lª Ch©n sau khi®i th¨m Trung Quèc ®· lµm b¶n t­êng tr×nh göi Trung­¬ng, ®Ò nghÞ Trung ­¬ng thËn träng víi nh÷ngkinh nghiÖm Trung Quèc. B¶n t­êng tr×nh bÞ bá vµosät r¸c, ng­êi b¸o c¸o bÞ gäi lªn x¸txµ-phßng(12)v× téi cã c¸i nh×n sai l¹c ®èi víi thùc tÕ c¸chm¹ng ë n­íc ®µn anh. ThËt ra, trong b¶n t­êng tr×nhLª Ch©n còng kh«ng d¸m phª ph¸n §¹i c¸ch m¹ng v¨nhãa v« s¶n ®©u, anh chØ kh¸ch quan tr×nh bµy nh÷ng g×anh thÊy - c¶nh lén xén t¹i B¾c Kinh, nh÷ng gi¸o s­ bÞsinh viªn ®¸nh ®Ëp, nh÷ng di tÝch lÞch sö ë Di hßaviªn, ë Cè cung, Thiªn ®µn, ThËp tam l¨ng bÞ HångvÖ binh ph¸ ph¸ch. Anh trÝch lêi ph¸t biÓu cñac¸c sinh viªn Bungari, Anbani, Rumani mµ anh gÆp. Hälªn ¸n hµnh ®éng man rî cña Hång vÖ binh vµquyÕt ®Þnh rêi Trung Quèc, v× ë ®©y ®ang diÔn rasù hñy diÖt bÊt cø c¸i g× lµ v¨n hãa. T«i ®­îc®äc b¶n t­êng tr×nh cña Lª Ch©n. Kh«ng ngê conng­êi bÞ chóng t«i liÖt vµo lo¹i mao-Ýt nh­ anhl¹i cã dòng khÝ viÕt sù thËt nh­ thÕ. Mét n¨mtr­íc, khi t«i cïng víi anh ®i th¨m n«ng tr­êng SaoVµng ë Thanh Hãa, Lª Ch©n cßn hµo høng t¸n d­¬ng §¹ic¸ch m¹ng v¨n hãa v« s¶n, cho r»ng sø mÖnh cña giaicÊp v« s¶n lµ "ph¶i ®Ëp tan mäi c¸i cò®Ó x©y c¸i míi".

Vò Béi KiÕm cßn kÓ chot«i nghe nh÷ng chuyÖn thùc mµ nh­ bÞa ë Trung Quèc.T¹i tr­êng ®¹i häc Thanh Hoa, Giang Thanh(13) nh¶y lªn diÔn ®µn vß ®Çu bøt taikÓ nçi khæ cña bµ ta trong gia ®×nh chång. Bµtè c¸o lò con chång miÖt thÞ bµ, hµnh h¹ bµ, nhÊtlµ ®øa con d©u c¶. Cho dï nh÷ng chuyÖn ®ã cã thËtcòng kh«ng ph¶i c¸i ®Ó ph« ra c«ng chóng. ª bªnTµu kh¸c : Giang Thanh lµ l·nh tô Hång vÖ binh, xócph¹m Giang Thanh lµ xóc ph¹m Hång vÖ binh.

Trªn diÔn ®µn tr­êng nµy, HångvÖ binh B¾c Kinh to tiÕng chöi bíi Hång vÖbinh §­êng S¬n Øa bËy, biÕn thñ ®« thµnh mét nhµxÝ h«i thèi. Hång vÖ binh §­êng S¬n gi»ng lÊymicr« chöi l¹i, nãi kh«ng ph¶i hä bËy, mµ HångvÖ binh Thiªn T©n bËy. Hång vÖ binh Thiªn T©nnhÈy lªn chöi Hång vÖ binh §­êng S¬n nãi l¸o, rótMao tuyÓn ra chØ vµo mét trang. Lêi Mao chñ tÞch d¹yrµnh rµnh: "Kh«ng ®iÒu tra kh«ng cã quyÒnph¸t ng«n". Hång vÖ binh §­êng S¬n g¹t ng­êiThiªn T©n ra, còng chØ vµo Mao tuyÓn :"Ng­êinãi kh«ng cã téi, ng­êi nghe ph¶i söa m×nh". Gi»ngco ch¸n, chöi nhau ch¸n, hä cho¶ng nhau. C¶nh s¸tthæi cßi te te nh¶y vµo, còng l¹i rót Mao tuyÓn®Ó gië mét trang kh¸c, ®äc to cho mäi ng­êicïng nghe, trong ®ã còng l¹i Mao chñ tÞch d¹y r»ng :"M©u thuÉn trong néi bé nh©n d©n kh«ng ph¶i lµ m©uthuÉn ®Þch ta, ph¶i gi¶i quyÕt b»ng th­¬ngl­îng".

Trung Quèc d­íi thêi MaoTr¹ch-®«ng trÞ v× kh«ng bao giê cã ®­îc mét thêi kúb×nh æn l©u dµi. ThØnh tho¶ng Mao Tr¹ch-®«ng vµ ®¸m®Ö tö «ng ta l¹i quËy mét chÆp, lµm cho ®Êt n­ícn¸t nh­ t­¬ng trong mét phong trµo nµo ®ã, khi tamph¶n, khi ngò ph¶n, khi thÊt b¸t ph¶n, kh«ng cßnbiÕt ®µng nµo mµ lÇn.

Kh«ng biÕt cã ph¶i c¸c nhµl·nh ®¹o ViÖt Nam quay l­ng l¹i víi thùc tÕ hayv× quyÒn lîi riªng lµm cho mï qu¸ng, nh­ng trong métthêi gian dµi hä kh¨ng kh¨ng coi ®­êng lèi MaoTr¹ch-®«ng lµ ®óng(14).

Huúnh Ngù thÊy cã tr¸ch nhiÖmph¶i soi s¸ng cho c¸i ®Çu bÞ thÞt cña t«i. Y kiªn nhÉngi¶ng gi¶i cho t«i hiÓu vai trß cña c¸c ®¶ngm¸c-xÝt - lªnin-nÝt trong cuéc ®Êu tranh gi÷a hai®­êng lèi, ®Æc biÖt lµ vai trß cña §¶ng céngs¶n Trung Quèc vµ §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam. Cø nh­ yth× chØ cã hai ®¶ng lµ thùc sù tÝch cùc trong viÖcb¶o vÖ chñ nghÜa M¸c-Lªnin. Y thãa m¹ c¸c ®¶ngcéng s¶n Ph¸p, Ý, T©y-ban-nha, chØ trÝch c¸c ®¶ng céngs¶n TriÒu Tiªn, Rumani, Anbani.

Trªn b¸o chÝ thÕ giíi ®· cãnhiÒu bµi viÕt vÒ chuyÖn tÈy n·o trongnhµ tï x· héi chñ nghÜa. Kh«ng biÕt víi ng­êikh¸c thÕ nµo, chø víi t«i nh÷ng bµi thuyÕtgi¶ng b÷a ®ùc b÷a c¸i chen vµo gi÷a buæi hái cung lµhµnh ®éng tÈy n·o duy nhÊt. Kh«ng cã chuyÖn b¾tng­êi bÞ tÈy n·o häc thuéc lßng, chØ cã sù nãidai nh­ ch·o r¸ch cña kÎ tÈy n·o vÒ chñ nghÜa M¸c,vÒ ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng, sù däa n¹tvÒ hËu qu¶ sÏ ®Õn víi anh nÕu anh kh«ngth«ng. Nghe ch­íng tai qu¸, ®«i lÇn t«i nhÑ nhµng b¸cHuúnh Ngù ®iÓm nµy ®iÓm kh¸c, cè g¾ng nãi choy nghe ®«i chót vÒ chñ nghÜa M¸c chÝnh b¶n, th× yhÐt rÇm lªn :"Anh v« ®©y kh«ng ph¶i ®Ó c·ilý víi tui. Tui kh«ng lý luËn víi anh !".

HÐt råi y l¹i «n tån :

- Anh ph¶i hiÓu r»ng ®­ênglèi cña §¶ng ta tr­íc sau nh­ mét lµ kiªn quyÕtd¾t dÉn nh©n d©n ta th¼ng tiÕn trªn con ®­êng x©ydùng chñ nghÜa x· héi. §­êng lèi cña §¶ng lµ duynhÊt ®óng ®¾n vµ v« cïng s¸ng suèt. §¶ng kiªnquyÕt tiªu diÖt mäi kÎ thï bªn ngoµi còngnh­ bªn trong, kh«ng cho chóng ph¸ ho¹i c«ng cuéc x©ydùng x· héi chñ nghÜa. Mäi biÓu hiÖn xÐtl¹i, h÷u khuynh ®Òu lµ nÊm ®éc, lµ cá d¹i, ph¶inhæ b»ng hÕt. Tui tiÕc cho c¸c anh, ®i theo §¶ng®· nhiÒu n¨m, lÏ ra ph¶i trung thµnh rÊt mùc, ph¶itù hµo vÒ §¶ng ta, vÒ nh©n d©n ta th× c¸c anhl¹i nghÓn cæ híp tõng lêi lÕu l¸o cña bänph¶n béi xÐt l¹i hiÖn ®¹i...

Y thë dµi th­¬ng t«i ngu.

Vµo cuèi giê mét buæi hái cung,t«i vê gi­¬ng ®«i m¾t nai vµng lªn nh×n y råi háib»ng giäng ngËp ngõng :

- Th­a b¸c, c¨n cø nh÷ng®iÒu b¸c hái t«i, t«i míi chØ ®o¸n pháng, xin b¸cgi¶i ®¸p cho t«i râ : ph¶i ch¨ng ë ta cã mét ©m m­u®¶o chÝnh thËt ?

Huúnh Ngù qu¾c m¾t lªn, nh×n t«ich»m ch»m.

- §ã chÝnh lµ c¸i anh ph¶i khaira, chí kh«ng ph¶i c¸i ®Ó anh hái tui. §õng cã vêvÜnh.

- T«i kh«ng biÕt thËt mµ. ChØsau khi ®­îc b¸c hái t«i míi hiÓu r»ng cã c¸i®ã...

- Tui chØ hái anh cã khi m« anhnghe thÊy ai nãi tíi hai tiÕng ®¶o chÝnh kh«ng mµth«i. Râ ch­a ?

Khã hiÓu qu¸. Y muèn t«i khaivÒ ©m m­u ®¶o chÝnh, mµ khi t«i nh¾c l¹i lêi yth× y gi·y n¶y, kh«ng d¸m kh¼ng ®Þnh.

- Râ råi. Së dÜ t«i ph¶i háil¹i lµ v× t«i ch­a tõng nghe thÊy tõ miÖng nh÷ngng­êi t«i quen hai ch÷ Êy.

Huúnh Ngù c­êi nh¹t.

- VËy mµ th»ng KiÕn Giang(15) l¹i nãi kh¸c anh ®ã...Tui muèn tin anh,nh­ng trong tr­êng hîp nµy tui tin th»ng KiÕn Giangh¬n. Nãi chung, anh ch­a bao giê khai b¸o tr­íc mäing­êi ®­îc mét ®iÒu g×. Toµn ng­êi ta khai råi,míi ®Õn l­ît anh.

- Anh KiÕn Giang nãi c¸i g× ?

- Th»ng KiÕn Giang khai khi h¾nnãi, anh cã mÆt.

- T«i nh¾c l¹i mét lÇn n÷a : t«ikh«ng nghe thÊy ai nãi tíi ®¶o chÝnh. C¶ KiÕn Giang,t«i còng kh«ng nghe. NÕu anh KiÕn Giang nãithÕ th× cø ®em hai bªn ra ®èi chÊt. §èi chÊt lµc¸ch tèt nhÊt ®Ó t×m ra sù thËt.

Huúnh Ngù c­êi xuª xoa :

- Th«i, th«i, nÕu h¾n nãikh«ng ®óng thêi biÓu lµ kh«ng ®óng, viÖc chimµ bùc béi. T«i chØ ®Æt c©u hái, anh nghe, suy nghÜråi tr¶ lêi. Coi nh­ t«i ra cho anh c¸i ®Çu bµi. Lócnµo anh nhí ra, nghÜ l¹i, thÊy tr¶ bµi ®­îc th× tr¶bµi. BÊt cø lóc nµo - ban ngµy, buæi tèi, nöa ®ªm. AnhchØ cÇn nãi víi «ng qu¶n gi¸o ®Ó «ng qu¶n gi¸ob¸o l¹i cho tui biÕt.

ThÊy t«i trë vÒ ®¨m chiªuh¬n mäi ngµy, Thµnh hái :

- CËu lµm sao vËy ?

- L¹i c·i nhau. - t«i th¸c quachuyÖn kh¸c - T«i vÉn ch­a ®­îc viÕt th­vÒ nhµ. Tíi h«m nay gia ®×nh t«i vÉn ch­a biÕtt«i ë ®©u. Khèn n¹n, chóng nã bµy trß b¾t cãc t«i®Ó lµm g× kia chø ?

- MÆc kÖ ®êi ®i, cËu ¬i !-Thµnh ¸i ng¹i - NghÜ ngîi lµm qu¸i g×. Mµ ®©u ph¶ichØ ng­êi ta g©y ra cho cËu. CËu còng g©y ra cho cËu®Êy chø...

- Anh vÉn cho r»ng t«i cã téi nªnng­êi ta míi b¾t ? - t«i bùc béi - Anh vÉn kh«ng tin ?

- Kh«ng ph¶i. T«i muèn nãi nh©nnµo th× qu¶ Êy. Chóng ta x©y dùng nªn chÕ ®é nµychø cã ph¶i nã tõ trªn trêi r¬i xuèng, tõ d­íi ®Êtmäc lªn ®©u... Th«i th× r¸ng mµ chÞu c¸i qu¶ sinhra tõ c¸i nh©n ta gieo. Chung quanh ta lµ bèn bøc t­êngbª-t«ng cèt s¾t. Cã chÕt ë n¬i nµy còng ch¼ng aibiÕt, suy nghÜ pháng cã Ých g× ?

Mét c©u h¨m däa ch¨ng ?

Xem ra Thµnh kh«ng cã ý Êy.Anh b×nh th¶n quay mÆt vµo t­êng chuÈn bÞ c¸i nghi thøctrang träng cho ®iÕu thuèc lµo. Bao giê còng vËy,mçi khi hót thuèc lµo mÆt anh nghiªm trang h¼n, tr«ng®Õn tøc c­êi. Nhê Thµnh, biÕt ®©u ®Êy, thuèclµo ®¹o cho ViÖt Nam sÏ h×nh thµnh, nh­ métthiÒn s­ NhËt B¶n ®· sinh ra trµ ®¹o cho ®Êtn­íc mÆt trêi mäc.

T«i ®· ë ®©y bao l©u råi ? Nöath¸ng, hai m­¬i, hai m­¬i nh¨m ngµy ?

T«i quªn thêi gian råi sao ? CãvÎ t«i quªn thËt. Nhê quªn ®­îc t«i míi chÞu ®ùngnæi c¶nh tï ngôc, rÊt nÆng nÒ trong thêi gian ®Çu.Nh­ng sao l¹i thÕ nhØ ? Ch¼ng lÏ ý chÝ ®· gióp®­îc t«i ch×m vµo quªn l·ng ? Kh«ng, ý chÝ chØgióp t«i tËp trung t­ t­ëng cao ®é ®Ó ®èi phãvíi nh÷ng m¸nh khãe cña Huúnh Ngù. Chø giê ®©y, nh¾mm¾t l¹i, t«i vÉn thÊy h×nh ¶nh vî t«i, hai ®øa cont«i hiÖn lªn víi ®Çy ®ñ nh÷ng nÐt th©n th­¬ng.Nh­ng râ h¬n c¶ lµ h×nh ¶nh mÑ t«i. Bµ nh­ ®ang®øng tr­íc mÆt t«i, trong xµ lim. T«i nh×n râ nh÷ngsîi tãc b¹c cña bµ, nh÷ng nÐt nh¨n trªn tr¸n, ®«im¾t c­¬ng nghÞ vµ c¸i nh×n tr×u mÕn. Kh«ng cã aitrªn ®êi nh×n t«i nh­ thÕ. "ChÕt ®øng h¬nsèng quú, con ¹ !", mÑ t«i nãi.

- NghÜa lµ ta ph¶i sèng thÕnµo ?

- T«i muèn nãi : con ng­êi ph¶iý thøc ®­îc phËn m×nh. - Thµnh thñng th¼ng - M×nh®· r¬i vµo ®©y th× cø cÇm b»ng chÕt råi lµ h¬n.Cã thÕ sèng míi dÔ. ThËt ®Êy, ®· vµo ®©y conng­êi kh«ng cßn lµ ng­êi n÷a. Cø nh­ thÓ Háa Lßlµ mét l»n ranh, b­íc qua nã m×nh hÕt lµ m×nh. CãlÏ môc ®Ých cña nhµ tï lµ thÕ. Nã lµm cho m×nhcã c¶m gi¸c rêi bá c¸i thÕ giíi mµ m×nh sèng, rêibá h¼n, kh«ng trë l¹i...

- ChØ cã nhµ tï ta míi nh­ vËy.Nhµ tï kh¸c ®©u cã thÕ.

- T«i kh«ng biÕt ë c¸c nhµtï kh¸c thÕ nµo, nh­ng t«i nghÜ trªn thÕ giíich¾c còng cã nh÷ng nhµ tï gièng nhµ tï m×nh.

T«i hiÓu anh muèn ¸m chØ nhµtï cña ph¸t-xÝt §øc.

Buæi tèi, t«i nghe cã tiÕngbóa ®ãng gièng nh­ tiÕng ®ãng n¾p v¸n thiªn.

- Anh ®· thÊy nh÷ng c¸i chÕttrong xµ lim ch­a ?

- ThÊy chø. Téi nghiÖp l¾m.

- Nã thÕ nµo ?

- Cßn thÕ nµo n÷a ! Tï xµ limchÕt mét m×nh mét bãng. Kh«ng ai vuèt m¾t, kh«ngröa téi, thËm chÝ muèn chia tay víi c¸c b¹n tï còngkh«ng ®­îc. Mét c¸i giÊy b¸o tö, thÕ lµ hÕt.Kh«ng gi¶i thÝch. Kh«ng chia buån. §· cã mét conng­êi. Råi kh«ng cã nã n÷a. Tï chÕt ®· cã tïsèng ch«n. Trong nghÜa ®Þa tï. M¹ng con ng­êi, cËu ¬i,ë n­íc ta rÎ l¾m.

- Ng­êi ta kh«ng kh¸m nghiÖm ytÕ ®Ó kÕt luËn vÒ nguyªn nh©n c¸ichÕt sao ?

Thµnh c­êi g»n, khe khÏ.

- SÏ cã mét biªn b¶n chø. Métm¶nh giÊy ghi lo»ng ngo»ng vµi ch÷, do mét y sÜ bæ tóc(16) ký tªn. Mµ còng chØ lµm ®Ó®Êy, ng­êi nhµ kh«ng ®ßi th× còng ch¼ng ai cho xem.PhÇn nhiÒu ng­êi ta kh«ng d¸m ®ßi, ®ßi xem biªnb¶n lµ thiÕu tin t­ëng ë §¶ng ...

T«i nghÜ tíi c¸i chÕt cñat«i. T«i cho r»ng kh«ng nªn ngu ®Ó sèng mét ®êitï kh«ng biÕt ®Õn ngµy vÒ.

- ThÕ cho nªn ch¼ng suy nghÜlµm g× cho thªm ®au lßng. §êi tï nã thÕ. BiÕt®iÒu ®Ó chÊp nhËn th× sèng nhÑ nhµng h¬n.Kh«ng biÕt ®iÒu, cø gi·y giôa chØ tæ trÇy dasøt vÈy...

Chóng t«i n»m im lÆng, mçing­êi theo ®uæi mét ý nghÜ.

Anh kh«ng cã ý däa t«i.Ch¼ng qua ë xµ lim l©u ng­êi ta dÔ thµnh triÕt giav­ên.

(1) Trong bé LuËt h×nh sù kh«ng cãtéi danh nµy. Tuy nhiªn nã ®­îc sö dông tïy tiÖn,nh­ rÊt nhiÒu téi danh kh¸c, ®¹i lo¹i nh­ téi nãixÊu l·nh ®¹o, téi xuyªn t¹c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµNhµ n­íc, hoÆc téi lîi dông quyÒn tù do d©n chñ...

(2) Theo c¸ch thøc häp §¹i héi®­îc Ban tæ chøc Trung ­¬ng ®Ò ra th× c¸c ®¹ibiÓu ®­îc c¸c cÊp c¬ së bÇu ®i dù §¹i héi cßnph¶i qua c¸i gäi lµ xÐt duyÖt t­ c¸ch ®¹ibiÓu råi míi ®­îc c«ng nhËn lµ ®¹i biÓuchÝnh thøc. ViÖc xÐt duyÖt t­ c¸ch ®¹i biÓuthuéc thÈm quyÒn Ban tæ chøc Trung ­¬ng. B»ng c¸ch®ã Thä g¹t ra ngoµi bÊt cø ai kh«ng ®­îc lßng banl·nh ®¹o §¶ng ®­¬ng nhiÖm, ®Ó ban l·nh ®¹onµy tiÕp tôc n¾m quyÒn trong khãa sau.

(3) ChØ c¸c c¸n bé cã th©m niªnc«ng t¸c c¸ch m¹ng, lùc l­îng kÕ cËn, th­êng®­îc bæ xung vµo Trung ­¬ng khi khuyÕt, kh«ng ph¶imét tæ chøc.

(4) Xem cuèn "Giät N­íc vµBiÓn C¶".

(5) Hãa ra kh«ng ph¶i Hå ChÝ Minh lµ ng­êi®Çu tiªn vÝ ViÖt Nam vµ Trung Quèc nh­ m«i víir¨ng. Vµo th¸ng 4.1941, khi nh÷ng ng­êi c¸ch m¹ngViÖt Nam tæ chøc §¹i héi thµnh lËp "ViÖtNam d©n téc gi¶i phãng ®ång minh héi" ë TÞnh T©y(Hoa Nam), chñ nhiÖm hµnh dinh khu T©y Nam cña qu©n®éi T­ëng Giíi-th¹ch lµ Lý TÕ-th©m cã göi®Õn mét bøc tr­íng víi bèn c©u th¬ mõng :

Trung-ViÖt d©n téc
ThuÇn xØ quan thiÕt
TiÒn sØ ®å tån
Duy thiÕt d÷ huyÕt

Hoµng V¨n Hoan dÞch ratiÕng ViÖt :

Hai d©n téc Trung-ViÖt
Nh­ m«i r¨ng quan thiÕt
Röa nhôc m­u sèng cßn
ChØ cã s¾t vµ huyÕt

(Hoµng V¨n Hoan - Giätn­íc trong biÓn c¶, tr.154, in t¹i n­íc ngoµi, kh«ngrâ Nhµ xuÊt b¶n).

(6) ThÞ thùc xuÊt c¶nh, nhËp c¶nh.

(7) Qu©n Trung Quèc ®ãng trªn l·nhthæ toµn khu má Qu¶ng-Ninh, toµn khu tù trÞ ViÖtB¾c, mét phÇn khu T©y B¾c vµ däc theo quèc lé 1 tíitËn Yªn Së (Nam Hµ Néi).

(8) Sù kiÖn B¸c vµ Trung ­¬ngyªu cÇu Mao chñ tÞch cho qu©n ®éi Trung Quèc vµo b¶ovÖ miÒn B¾c ViÖt Nam (Hoµng V¨n Hoan, GiätN­íc Trong BiÓn C¶, s¸ch ®· dÉn) ®Õn naymäi ng­êi ®Òu ®· biÕt .Tinh thÇn b¶ovÖ Tæ quèc theo kiÓu mêi giÆc vµo nhµ cßnthÓ hiÖn trong viÖc thñ t­íng Ph¹m V¨n §ångthõa nhËn l·nh h¶i do Trung Quèc tuyªn bè trong mét c«nghµm göi Tæng lý Quèc vô viÖn Chu ¢n Lai n¨m 1958chÝnh lµ kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn cña Trung Quèc trªnc¸c quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Tr­êng Sa, chØ cèt ®Óhai quÇn ®¶o kh«ng lät vµo tay chÝnh quyÒnViÖt Nam Céng hßa.

(9) VÒ cuèi cuéc §¹i c¸ch m¹ngv¨n hãa v« s¶n Hång vÖ binh cã c¶ sóng, nh­ng®Õn lóc ®ã Mao Tr¹ch-®«ng ®· ph¶i véi v· gi¶it¸n ®¸m ©m binh lén xén, sî chóng lµm lo¹n, quËtchÕt thÇy.

(10) Ng­êi d©n Trung Quèc trong §¹ic¸ch m¹ng v¨n hãa v« s¶n buéc ph¶i thuéc lßng MaotuyÓn. Ng­êi ®i chî mµ kh«ng thuéc mét ®o¹n trÝchMao tuyÓn th× kh«ng ®­îc vµo chî. Cã nhiÒung­êi tèi d¹, ph¶i ®øng ngoµi mµ häc cho thuéclÊy mét ®o¹n Kinh th¸nh §á ®Ó ®­îc vµo.

(11) C¬ quan ng«n luËn cña Trung­¬ng §¶ng lao ®éng ViÖt Nam.

(12) Phª b×nh, m¾ng má.

(13) Vî chÝnh thøc sau cïng cña MaoTr¹ch-®«ng.

(14) Nh­ng tíi ®Çu nh÷ng n¨m 80,hä l¹i nãi r»ng "nh÷ng ng­êi xÐt xö (vô"tø nh©n bang giao") ®æ riÖt mäi téilçi trong c¸ch m¹ng v¨n hãa cho L©m B­u vµ bÌ lòbèn tªn, trong khi chÝnh Mao lµ ng­êi "®Ých th©nph¸t ®éng vµ l·nh ®¹o cuéc ®¹i c¸ch m¹ng v¨n hãav« s¶n", r»ng trong suèt qu¸ tr×nh xö ¸n Giang Thanhmét mùc khai lµ "t«i lµm theo chØ thÞ cña Mao chñtÞch". Hä nãi "§Æng (TiÓu B×nh) vµnh÷ng ng­êi t¸n d­¬ng t­ t­ëng Mao Tr¹ch-®«ng®Òu ®· ®­îc hun ®óc trong chñ nghÜa d©n técs«-vanh" (trÝch trong cuèn Chñ nghÜa Mao kh«ng cãMao" Nxb Th«ng tin Lý luËn, Hµ Néi 1982).

(15) Nguyªn tØnh ñy viªn Qu¶ng B×nh,phã tæng biªn tËp hay ñy viªn biªn tËp t¹p chÝ lýluËn cña §¶ng, tê "Häc tËp". ¤ng bÞ coilµ mét lý thuyÕt gia trong "nhãm xÐt l¹ihiÖn ®¹i chèng §¶ng". Do sau khi ra tï vÉntiÕp tôc viÕt nh÷ng bµi b¸o phª ph¸n sù du nhËpcã h¹i chñ nghÜa M¸c vµ m« h×nh c¸ch m¹ng v« s¶nkiÓu Stalin vµo ViÖt Nam «ng bÞ ®­a ra tßa vµchÞu 15 th¸ng ¸n treo v×..."tiÕt lé bÝ mËt nhµn­íc" vµo n¨m 1996, trong vô xö nh÷ng ng­êi d©nchñ Hµ SÜ Phu, Lª Hång Hµ.

(16) Trong chÕ ®é x· héi chñnghÜa cã nhiÒu b¸c sÜ, kü s­ kh«ng häc quahÖ chÝnh quy mµ chØ qua nh÷ng líp bæ tóc. Nh÷ng c¸nbé y tÕ lo¹i nµy th­êng xuÊt th©n tõ nh÷ng thµnhphÇn c¬ b¶n - c«ng nh©n, n«ng d©n, cã lý lÞch trongs¹ch hoÆc nhê cã hä hµng bµ con víi nh÷ng ng­êicã quyÒn chøc (t­¬ng tù tÇng líp ®Æc quyÒn®Æc lîi ®­îc gäi lµ nomenklatura ë Liªn X« cò).