Nh­ mét anh si t×nh khê kh¹o, b¸c Hå lµm nhiÒu trß qu¸i ®¶n ®Ó biÓu lé t×nh yªu. Chóng ta ®Òu biÕt, muèn t×m mét ®éi ngò v¨n n« m¹nh, ph¶i t×m ë c¸c n­íc Céng s¶n, muèn thÊy mét lùc l­îng n©ng bi kháe nhÊt, cã nghiÖp vô cao nhÊt thÕ giíi, ph¶i h­íng vÒ Hµ néi, thñ ®« cña ®Ønh cao ®iÕu ®ãm. Quanh b¸c Hå, c¸c chuyªn viªn thæi èng ®u ®ñ ®«ng nh­ kiÕn, tªn nµo còng cã nh÷ng ngãn nghÒ ¸c liÖt, thÕ mµ b¸c kh«ng hµi lßng, kh«ng tháa m·n, b¸c ®Ých th©n c¾m cói ®i lµm mét c«ng viÖc v« cïng ®éc ®¸o lµ ngåi viÕt s¸ch tù ca tông, tù bèc th¬m.

D­íi bót hiÖu TrÇn D©n Tiªn, b¸c viÕt cuèn "Nh÷ng mÈu chuyÖn vÒ ®êi ho¹t ®éng cña Hå chñ tÞch" (tõ ®©y sÏ ®­îc ghi ng¾n lµ "Nh÷ng mÈu chuyÖn... "). Sau ®ã, b¸c chÕ thªm bót hiÖu Th. Lan, còng víi môc ®Ých cao c¶ lµ viÕt bµi tù khen nøc në.

Trong cuèn s¸ch nµy, KiÒu Phong chØ hái th¨m søc kháe b¸c Hå vµ chó... TrÇn D©n Tiªn. C¸c chó kh¸c nh­ Th. Lan t¹m thêi ®­îc bá qua, nh­ng sÏ cã ngµy KiÒu Phong gom chung l¹i dÉn ra kho ®å nghÒ, dông cô ë sau nhµ, ph¸t cho mçi chó mét c¸n bóa. Anh nµo còng sÏ cã phÇn c¶, ®õng sèt ruét.

MÆt N¹ Rít §Òu §Òu

B¸c Hå lµ ng­êi ham häc, ham viÕt. C¶ hai ®øc tÝnh Êy ®Òu tèt, ®Òu ®¸ng khuyÕn khÝch. ChØ kÑt chót ®Ønh lµ b¸c cã tËt ­a t¸y m¸y. Khi ®äc, ví ®­îc c©u v¨n lêi hay ý ®Ñp, ng­êi bÌn m¾t la mµy lÐt, nh×n tr­íc ngã sau kh«ng thÊy cã ai canh chõng lµ ra tay ch«m liÒn. MÊy ®øa ¨n c¾p xe h¬i mang "hµng" vÒ cßn chÞu khã s¬n phÕt, c¹o söa cho mÊt dÊu tÝch. B¸c Hå cña c¸c ®ång chÝ th× hµnh nghÒ ch«m danh ng«n mét c¸ch l­êi biÕng h¬n nhiÒu. V¨n ch­¬ng, lêi nãi cña ng­êi x­a, b¸c kh«ng chÞu söa ®æi, cø ®Ó nguyªn n­íc s¬n l¸ng coãng tr×nh lµng, l¸i ch¹y kh¬i kh¬i. ThÕ nªn ng­êi ta míi b¾t qu¶ tang nh÷ng c©u b¸c Hå nãi gièng hÖt c©u nãi cña c¸c danh nh©n, hoÆc lêi s¸ng t¸c míi toanh nãng hæi cña b¸c, xem l¹i th× ®· cò hµng thÕ kû, ®· ®­îc cô Khæng cho chµo ®êi tõ x­a råi.

C¸c ®ång chÝ ch¸u b¸c Hå cã anh còng biÕt ng­îng, bÏn lÏn gi¶i thÝch mét c¸ch rÊt "l«-gÝch" x· héi chñ nghÜa r»ng: "§©y chØ lµ tr­êng hîp chÝ lín gÆp nhau". ChÝ lín cña b¸c chóng t«i cã hÑn víi chÝ lín cña cô Khæng. Ch¼ng may b¸c bÞ kÑt xe, ®Õn chç hÑn h¬i trÔ. Ng­êi ViÖtnam m×nh vèn giê cao su, trÔ cã ngµn n¨m nh»m nhß g× mµ quÝ thÇy di t¶n cø c­êi ®Óu hoµi. Nh­ng ®ã lµ chuyÖn sÏ ®­îc nãi ë cuèn s¸ch kh¸c, khi KiÒu Phong cã th× giê nh×n l¹i toµn bé t¸c phÈm lín bÐ cña b¸c Hå. §©y chØ s¬ s¬ vµi ®­êng ®Ó ®äc gi¶ lµm quen víi c¸c thãi h­ tËt xÊu cña b¸c vËy th«i.

Khi ®äc s¸ch th× h¬i cã tËt xÊu nh­ng trong ®Þa h¹t s¸ng t¸c, c«ng b»ng mµ nãi, b¸c Hå ®­a ra ®­îc nh÷ng s¸ng kiÕn ®éc ®¸o, míi l¹. NÕu kh«ng bÞ c¸i tËt ch«m chÜa nã h¹i, ph¶i tù tóc tù c­êng th× b¸c còng dùng cê, giãng trèng dùng lªn ®­îc mét tr­êng ph¸i kh«ng gièng ai : Tr­êng ph¸i v¨n ch­¬ng mÆc ¸o thông tù v¸i m×nh.

Cuèn "Nh÷ng mÈu chuyÖn..." ®­îc in tíi, in lui cho toµn d©n häc tËp. Míi ®©y, Hµ néi míi chÝnh thøc c«ng bè TrÇn D©n Tiªn, Th. Lan chÝnh lµ b¸c Hå. ThËt ra, ch¶ cÇn Hµ néi chÝnh thøc x¸c nhËn, chØ cÇn ®äc vµi trang, ng­êi di t¶n buån biÕt ngay tªn thùc cña t¸c gi¶.

Xin mêi quÝ vÞ ®äc trang ®Çu cuèn "Nh÷ng mÈu chuyÖn... ":

"NhiÒu nhµ v¨n, nhµ b¸o ViÖt nam vµ ngo¹i quèc muèn viÕt tiÓu sö cña vÞ chñ tÞch n­íc ViÖt nam d©n chñ céng hßa, nh­ng m·i ®Õn nay, ch­a cã ng­êi nµo thµnh c«ng. Nguyªn nh©n rÊt gi¶n ®¬n : chñ tÞch Hå chÝ Minh kh«ng muèn nh¾c l¹i th©n thÕ cña m×nh.

Ngµy 2-9-45, lÇn ®Çu tiªn t«i tr«ng thÊy Hå chñ tÞch. §ã lµ mét ngµy lÞch sö. Ngµy h«m Êy, ®øng tr­íc rÊt ®«ng quÇn chóng hoan h« nhiÖt liÖt, Hå chñ tÞch trang nghiªm ®äc b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp cña n­íc ViÖtnam d©n chñ céng hßa.

Ngµy thø hai t«i viÕt th¬ xin phÐp ®­îc gÆp Hå chñ tÞch. NGAY CHIÒU H¤M ÊY, t«i rÊt sung s­íng tiÕp ®­îc th­ tr¶ lêi cña Hå chñ tÞch viÕt nh­ thÕ nµy:

"Ngµy mai 7 giê 30 mêi chó ®Õn ký tªn : Hå chÝ Minh".

Th­ tr¶ lêi chãng, néi dung th­ gi¶n ®¬n vµ giê hÑn gÆp sím khiÕn cho t«i rÊt b¨n kho¨n... " (trang 5).

Míi ®äc ®Õn ®©y, 19 hµng, ch­a ®­îc mét trang, ta ®· cã tíi hai dÞp biÕt TrÇn D©n Tiªn chÝnh lµ b¸c, ®· cã chøng cí vÒ sù gi¶ dèi lè bÞch cña b¸c, ®· b¾t qu¶ tang b¸c ®ang len lÐn ®eo mÆt n¹ ngåi hå hëi viÕt v¨n bèc th¬m chÝnh m×nh.

Chøng cí thø nhÊt : c©u më ®Çu cuèn s¸ch ®· cã hai ch÷ dïng kh«ng chØnh. "NhiÒu nhµ v¨n nhµ b¸o VN vµ ngo¹i quèc muèn viÕt... nh­ng m·i ®Õn nay ch­a cã ng­êi nµo THµNH C¤NG". Ch÷ "thµnh c«ng" ë ®©y m¬ hå. Hä muèn viÕt nh­ng ch­a thùc hiÖn ®­îc, ch­a lµm ®­îc hay ®· viÕt vÒ tiÓu sö b¸c råi, nh­ng bèc b¸c ch­a ®ñ th¬m nªn s¸ch kh«ng thµnh c«ng?

§ã lµ mét lçi nhá, kh«ng ®¸ng kÓ, nh­ng khi nã ®­îc viÕt, ®­îc in trong mét n­íc ®Çy nhãc v¨n n«, th× nã tè c¸o r»ng t¸c gi¶ ë c¸i vÞ thÕ mµ cãc anh v¨n n« nµo d¸m phª b×nh, söa ch÷a. V¨n n« chØ cã c¸i téi lµ dån c¶ cuéc ®êi, chÝ h­íng, søc lùc vµo sù nghiÖp n©ng bi nªn ng­êi ngîm, v¨n ch­¬ng lóc nµo còng d¬ d¸y, tåi tµn. Nh­ng kh¶ n¨ng sö dông ch÷ ViÖt, kh¶ n¨ng viÕt cña hä ®Òu thuéc lo¹i kh¸ c¶, kh«ng mÊy khi ph¹m nh÷ng lçi "ch­a s¹ch n­íc c¶n". Gi¶ thö TrÇn D©n Tiªn ®óng lµ mét v¨n n« trÎ tuæi mµ viÕt l¸ch nh­ thÕ th× c¸c v¨n n« ®µn anh sÏ ghÌ vì ®Çu ngaþ §µn anh Tè H÷u søc mÊy mµ ®Ó cho mét kÎ n©ng bi tay m¬, dïng ch÷ cßn ch­a v÷ng nh­ TrÇn D©n Tiªn gia nhËp ®éi ngò.

V¨n ch­¬ng TrÇn D©n Tiªn dï l¹ng qu¹ng còng kh«ng bÞ chª bëi v× nã lµ v¨n b¸c.

Nh­ng v¨n tµi ch­a h¹i b¸c ¸c liÖt b»ng trÝ t­ëng t­îng vµ trÝ nhí cña b¸c.

Chøng cí thø hai n»m trong mét c©u v¨n ®· ®ét ngét lµm rít mÆt n¹ TrÇn D©n Tiªn, ph¬i mÆt b¸c ra ¸nh s¸ng víi nguyªn c¶ r©u ria:

"Ngµy thø hai t«i viÕt th­ xin phÐp ®­îc gÆp Hå chñ tÞch. NGAY CHIÒU H¤M ÊY, t«i rÊt sung s­íng tiÕp ®­îc th­ tr¶ lêi... " (trang 5).

ë ®©y, kh«ng cã chuyÖn göi th­ tay v× chó TrÇn D©n Tiªn kh«ng m« t¶ chuyÖn Êy. KiÒu Phong ngê r»ng chó Tiªn ®· nhê b­u ®iÖn Mü göi th¬ cho Chñ tÞch th× míi nhanh khiÕp thÕ. Nh­ng hái l¹i gi¸m ®èc b­u ®iÖn San Diego, ®­îc tr¶ lêi :"HÖ thèng b­u ®iÖn tèi t©n cña Mü còng chØ cã thÓ giao th­ vµo ngµy h«m sau, nghÜa lµ qua mét ®ªm míi tíi tay ng­êi nhËn".

B­u ®iÖn Mü n¨m 1988 ®· kh«ng lµm viÖc nhanh b»ng b­u ®iÖn nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa vµo ngµy 3 th¸ng 9 n¨m 1945. Ngµy ®ã, cã chó TrÇn D©n Tiªn göi th­ cho Hå chñ tÞch buæi s¸ng, buæi chiÒu nhËn ®­îc th­ tr¶ lêi! Gi¶ thö r»ng b­u ®iÖn nhµ n­íc ta ngµy Êy ®· thùc hiÖn ®­îc phÐp l¹ th× c¸i sù chó Tiªn nhËn ®­îc th­ håi ©m, hÑn gÆp cÊp kú ngay buæi chiÒu cïng ngµy còng cã nhiÒu chç tøc c­êi. Coi bé b¸c kh«ng cã viÖc g× lµm, ®ang ngåi vªu ra nªn võa nhËn ®­îc th­ cña mét kh¸ch mé ®iÖu lµ vå lÊy tr¶ lêi ngay, cho gÆp m×nh ngaþ NÕu cã mét sè ng­êi h¬i ®«ng còng muèn gÆp b¸c, chó TrÇn D©n Tiªn ch¾c ph¶i chê l©u, Ýt nhÊt l©u b»ng mét bÖnh nh©n trong phßng m¹ch b¸c sÜ, chø ®©u ®­îc b¸c chôp giùt vå vËp ¸c liÖt cì ®ã. C¶nh b¸c Hå vå chó Tiªn lµm KiÒu Phong liªn t­ëng tíi c¶nh chÞ em ta ®ang Õ khøa l¹i thÊy anh kh¸ch sép Thóc Sinh tµ tµ ®Õn n¹p m¹ng.

Dï sao, nh÷ng bÝ Èn Êy còng cã lêi gi¶i thÝch æn tháa: lçi ch¼ng ph¶i ë chó TrÇn D©n Tiªn viÕt nh¶m, kh«ng ph¶i v× b­u ®iÖn nhµ n­íc ta n¨m 1945 lµm phÐp l¹, mµ v× b¸c göi th­ cho chÝnh m×nh nªn th­ qua tõ l¹i cø nhanh nh­ chíp. Ch­a viÕt ®­îc mét trang, b¸c ®· ®·ng trÝ quªn b½ng mÊt r»ng m×nh ®ang gi¶ lµm TrÇn D©n Tiªn ®Ó n©ng bi chÝnh m×nh.

Còng ch­a qu¸ mét trang, chó TrÇn D©n Tiªn ®· bÞ b¸c xö tÖ, bá quªn thª th¶m. C¸i th­ cña b¸c, ®­îc chó in l¹i tõng ch÷, ®ãng ngoÆc kÐp cÈn thËn, l¹i chØ ván vÑn cã vµi dßng: "Ngµy mai 7 giê 30 mêi chó ®Õn. Ký tªn: Hå chÝ Minh". Ng­êi göi th× c¶ ch÷ ký ®­îc ghi râ cßn kÎ nhËn th× kh«ng ®­îc b¸c nh¾c tíi hä tªn, dï chØ lµ c¸i tªn trÇn x× nh­ "chó Tiªn" ch¼ng h¹n.

B¸c Kh«ng Muèn

Trªn ®êi cã kÎ kh«ng chÞu bá lì bÊt cø c¬ héi nµo cã thÓ tù khen. B¸c Hå h¬n ®êi nhiÒu, ch­a cã c¬ héi b¸c vÉn tù khen ®­îc. Võa x× ra mét c©u hÑn: "Ngµy mai míi chó ®Õn", hoµn toµn tÇm th­êng, kh«ng cã g× ghª gím, cao siªu, vËy mµ b¸c ®· b¾t chó Tiªn ph¶i rèi rÝt bèc th¬m r»ng: "Th­ tr¶ lêi chãng, néi dung gi¶n ®¬n...".

MÑ kiÕp, bèc kiÓu ®ã th× trªn thÕ giíi, mçi ngµy cã nhiÒu triÖu ng­êi ®¸ng ®­îc khen chØ v× hä còng viÕt ra nh÷ng c¸i giÊy hÑn. GiÊy hÑn cña anh cha c¨ng chó kiÕt nµo mµ ch¼ng "néi dung gi¶n ®¬n...". Kh«ng nh÷ng thÕ, giÊy hÑn cña thiªn h¹ cßn ®Çy ®ñ, lÞch sù h¬n v× cã ghi tªn ng­êi nhËn ®µng hoµng. Cßn giÊy hÑn cña b¸c, xÐt kü l¹i thÊy thiÕu ®Çu thiÕu ®u«i, lì nã rít vµo tay chó Gi¸p, chó §ång hay ®­îc göi lén vµo nhµ chó Tr­êng Chinh th× c¸c chó Êy còng sÏ nhµo tíi tr×nh diÖn b¸c ®óng 7 giê 30 s¸ng mai cïng víi chó Tiªn! Th­ hÑn thiÕu sãt, ví vÈn ®Õn thÕ mµ võa viÕt xong b¸c ®· bu«ng bót, ®eo mÆt n¹ TrÇn D©n Tiªn vµo råi h¶ hª thß tay xuèng t×m... bi.

B¸c l¹i tá ra thiÕu kiªn nhÉn, thÊy lêi khen ngîi lµ ph¶i vå ngaþ B¸c cã thÓ chiÕn ®Êu tr­êng kú, l× lîm n­íng hµng triÖu ng­êi trong chiÕn tranh... kh«ng sèt ruét. Nh­ng cã c¬ héi ®­îc khen th× nhÊt ®Þnh b¸c ch¼ng chÞu chê.

Xin ®äc l¹i c©u v¨n cña b¸c: "Ngµy h«m Êy, ®øng tr­íc rÊt ®«ng quÇn chóng HOAN H¤ NHIÖT LIÖT, Hå chñ tÞch trang nghiªm ®äc b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp... ". Ng­êi b×nh tÜnh, kiªn nhÉn sÏ viÕt lµ: "... ®øng tr­íc quÇn chóng, Hå chñ tÞch ®äc b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp vµ ®­îc hoan h« nhiÖt liÖt". Chê chót xÝu th«i, nµo cã l©u la g×, ®îi chñ tÞch ®äc xong ng­êi ta sÏ hoan h« nhiÖt liÖt cho nã ®óng thø tù thêi gian vµ ®ì ån µo, lén xén. Nh­ng b¸c Hå cø thÊy "quÇn chóng" lµ cÇm lßng kh«ng ®Ëu, gÆp quÇn chóng lµ b¸c b¾t hä hoan h« nhiÖt liÖt ngay tøc kh¾c.

Nh÷ng s¬ sãt Êy ®· tè c¸o mét sè b¶n tÝnh cña b¸c. S¬ sãt h·y t¹m coi lµ nhá vµ tËt xÊu ch­a trÇm träng l¾m. Nh­ng còng chØ míi viÕt trang ®Çu b¸c ®· ®Ó lé c¸i tÝnh x¹o ke r¹ B¸c viÕt: "Chñ tÞch Hå chÝ Minh kh«ng muèn nh¾c l¹i th©n thÕ m×nh".

Kh«ng muèn nh¾c l¹i th©n thÕ mµ tù m×nh ngåi viÕt c¶ mét cuèn s¸ch bèc th¬m m×nh, bÞa ®Æt phÐt l¸c ®Ó n©ng bi m×nh tèi ®a, "kh«ng muèn" kiÓu nµy h¬i l¹ ! C©u Êy, ®¸ng lÏ ph¶i ®­îc viÕt nh­ thÕ nµy: "Chñ tÞch Hå chÝ Minh kh«ng muèn... ®øa kh¸c viÕt vÒ th©n thÕ cña ng­êi. ChÝnh ng­êi ph¶i tù viÕt lÊy, tù ca tông, tù thæi èng ®u ®ñ, tù n©ng bi th× ng­êi míi c¶m thÊy ®· ®êi"!

B¸c §Ñp Trai

Nµo chóng ta chÞu khã ®äc tiÕp:

"S¸ng 4-9, 7 giê 25, t«i ®Õn dinh Chñ tÞch. §óng 7 giê 30, mét ng­êi thanh niªn ®Õn phßng kh¸ch, lÔ phÐp nãi víi t«i: "Hå chñ tÞch ®îi anh ë phßng lµm viÖc". Phßng lµm viÖc cña Chñ tÞch lµ mét gian phßng rÊt réng, mét bªn cã nhiÒu cöa sæ lín.

Trong phßng cã mét c¸i bµn lµm viÖc, mét chiÕc gi­êng, mét tñ s¸ch nhá kª s¸t vµo t­êng, vµ hai bµn nhá cña hai th­ ký. PhÝa trªn lß s­ëi, cã mét lä ho¹ §Êy lµ tÊt c¶ nh÷ng ®å trong phßng lµm viÖc, kh«ng cã mét thø trang trÝ g× kh¸c.

Hå chñ tÞch TH¦êNG MÆC bé quÇn ¸o kaki, ®i giÇy v¶i ®en" (trang 6).

Chóng ta míi ë phÇn ®Çu trang thø hai (trong s¸ch lµ trang 6 v× 4 trang ®Çu dµnh cho nhan s¸ch vµ nh÷ng thñ tôc lØnh kØnh), ch­a ®i xa ®Õn mét trang r­ëi, ta ®· b¾t gÆp b¸c ®Ó rít mÆt n¹ TrÇn D©n Tiªn lÇn thø b¹

Chó Tiªn leo lÎo kÓ r»ng lÇn ®Çu tiªn chó thÊy b¸c Hå lµ ngµy 2 th¸ng 9. S¸ng 4 th¸ng 9 chó míi gÆp b¸c lÇn thø hai vËy mµ chó ®· biÕt "Hå chñ tÞch TH¦êNG MÆC...". NÕu b¸c cø phÞa ®¹i TrÇn D©n Tiªn lµ mét thø lÝnh cËn vÖ, chuyªn lo ®iÕu ®ãm cho b¸c th× ®ì lé tÈy. §»ng nµy bµy ®Æt "th©n thÕ" chó Tiªn lµ ng­êi xa l¹, míi gÆp... ®Ó råi chó Êy phom phom kÓ b¸c th­êng mÆc ¸o nµy, th­êng ®i giÇy kia, th«ng th¹o cø nhù.. chÝnh b¸c vËy. §Çu ch­a kÞp dÊu c¸i ®u«i ®· thß ra ve vÈy lo¹n lªn, tr«ng kh«ng ra lµm sao c¶.

B©y giê ®Õn kho¶n b¸c t¶ dung nhan cña chÝnh m×nh. B¸c viÕt:

"Tãc ng­êi ®· hoa r©m, tr¸n réng vµ cao, ®«i m¾t s¸ng ngêi, mòi th¼ng... "

Gím! B¸c thÊy b¸c b¶nh trai ®Õn thÕ th× b¸c si mª b¸c lµ ®óng qu¸ råi. Khóc sau, ph¶i t¶ tíi mµu da, b¸c h¬i kÑt v× da b¸c "ng¨m ng¨m ®en...". PhÞa lµ nã tr¾ng trÎo hång hµo th× lé liÔu qu¸, sî c¸c ch¸u c­êi, b¸c ®µnh ph¶i nhËn lµ m×nh ®en. Nh­ng l¹i e nhËn nh­ thÕ nã h¬i xÝ giai ®i, b¸c véi v· thªm:

"Da ng¨m ng¨m ®en khiÕn ta nghÜ ®Õn s­¬ng giã d·i dÇu trong rõng s©u vµ nh÷ng nçi gian khæ cña chiÕn tranh du kÝch..." (trang 6).

Nhê b¸c Hå tÝ! S­¬ng giã d·i dÇu th× ®en nh­ng "trong rõng s©u" th× l¹i chØ xanh m­ít hoÆc vµng ra chø ®©u cã ®en. C¸i kho¶n chiÕn tranh du kÝch l¹i cµng xa sù ®en ®ñi n÷a v× ®¸nh du kÝch lµ chuyÖn cña nh÷ng kÎ theo b¸c, cßn chÝnh b¸c quanh quÈn chiÕn ®Êu dÇu d·i giã s­¬ng trong nh÷ng c¸i hang kiÓu nh­ hang P¾c Bã vËy th«Þ Kh«ng ai tr¸ch b¸c chuyÖn ë ru ró trong hang ®Ó ®iÒu khiÓn cuéc chiÕn, nh­ng ë chç an toµn nh­ thÕ mµ còng ®ßi cã mµu da ®en r¸m n¾ng cña c¸c chiÕn sÜ giã s­¬ng th×... tham lam qu¸.

C¸i phÇn "tr¸n cao, mòi th¼ng, m¾t s¸ng ngêi..." b¸c ®· vå hÕt, xÝ hÕt, lò ®µn em thùc sù lµm du kÝch cã tÝ da ng¨m ng¨m ®en phong trÇn ®Ó lÊy le víi ®µo, b¸c còng ch«m lu«n. §· tham lam, b¸c cßn tá ra Ých kû qu¸ søc. Khi tù m« t¶ m×nh b¶nh trai nh­ thÕ, b¸c cãc thÌm nghÜ ®Õn nh÷ng céng sù viªn ®¾c lùc, nh÷ng chó em ®ång chÝ h¬i xÊu trai: thÝ dô nh­ chó §ång vÒu. Trong khi b¸c "mòi th¼ng, m¾t s¸ng" th× chó Êy mòi vÑo, m«i dÇy cåm cém. B¸c cµng khoe m×nh ®Ñp giai th× chó §ång vÒu cµng buån duyªn tñi phËn d÷ l¾m. Con ng­êi ®i lµm c¸ch m¹ng ®©u cã cÇn bÒ ngoµi hoa l¸ cµnh nh­ mÊy anh ®ãng tuång c¶i l­¬ng. Lµm chi mµ huªnh hoang d÷ thÇn vËy cho lò ®µn em nã thªm ®au ®ín phËn nghÌo!

B¸c Khiªm Tèn Nh­êng Êy

Sau khi ®Ó mÆt n¹ TrÇn D©n Tiªn r¬i lép bép mÊy lÇn, b¸c chît tØnh l¹i vµ nhí ra trß ch¬i ph©n th©n cña m×nh. B¸c m« t¶ tiÕp:

"T«i b­íc vµo phßng kÝnh cÈn chµo. Chñ tÞch ®øng dËy b¾t tay t«i vµ mêi ngåi tr­íc bµn lµm viÖc. Tr­íc hÕt, ng­êi hái th¨m søc kháe cña thÇy mÑ t«i vµ sau míi nãi: "T«i cã thÓ gióp chó viÖc g× nµo ?". T«i nãi râ môc ®Ých cña t«Þ Chñ tÞch chó ý nghÑ Sau khi t«i nãi xong, ng­êi c­êi vµ ®¸p:

"TiÓu sö. §Êy lµ mét ý kiÕn haþ Nh­ng hiÖn nay cßn nhiÒu viÖc cÇn thiÕt h¬n. RÊt nhiÒu ®ång bµo ®ang ®ãi khæ. Sau t¸m m­¬i n¨m n« lÖ, n­íc ta bÞ tµn ph¸, b©y giê chóng ta ph¶i x©y dùng l¹i. Chóng ta nªn lµm nh÷ng c«ng viÖc hÕt søc cÇn kÝp ®i ®·!" (trang 6).

MÆt n¹ TrÇn D©n Tiªn l¹i rít c¸i kÞch. Bëi v× trªn ®êi nµy, nÕu cã mét tªn TrÇn D©n Tiªn thËt mµ tªn Êy míi gÆp b¸c lÇn ®Çu ®· khê kh¹o ngu si ®Õn ®é ®ßi viÕt tiÓu sö ca tông ng­êi th× lµm sao nã cã thÓ sèng sãt ra khái dinh chñ tÞch. Bän v¨n n« chuyªn nghiÖp cña b¸c sÏ bña v©y hµng hµng líp líp ®ãn cËu TrÇn D©n Tiªn ë cæng dinh mµ bÞch cho cËu mét trËn t¬i bêi hoa l¸ v× cËu c¶ gan tÝnh tranh "giãp" cña chóng nã. Sau bao th¸ng ngµy gian khæ ®i theo b¸c chiÕn ®Êu, chóng ®· thµnh v¨n n« ®­îc biªn chÕ, chóng ®· ®­îc ®¶ng cÊp cho dông cô hµnh nghÒ lµ nh÷ng c¸i èng ®u ®ñ rÊt to. §øa nµo còng chÊp chíi mong ngãng cã ngµy ®­îc vinh dù kª èng cña m×nh vµo rèn b¸c mµ thæi, nay cã th»ng tay m¬ ë ®©u nhµo tíi ®ßi dÑp nh÷ng v¨n n« nhµ nghÒ, v¨n n« cã chøc s¾c, ®Ó dµnh c¸i rèn cña b¸c th× ®©u cã thÓ ®Ó cho nã sèng sãt ®­îc.

VÒ viÖc thùc hiÖn cuèn tiÓu sö, b¸c b¶o: "§ång bµo ®ang ®ãi khæ, cã nhiÒu viÖc cÇn kÝp ph¶i lµm tr­íc. H·y g¸c c¸i ý viÕt tiÓu sö b¸c l¹i, v.v..."

Võa ph¸n nh­ thÕ xong, b¸c l¹i nhÆt c¸i mÆt n¹ TrÇn D©n Tiªn d­íi ®Êt lªn, ®eo vµo, n©ng bi tiÕp:

"Mét ng­êi nh­ Hå chñ tÞch cña chóng ta, víi §øC KHI£M TèN NH¦êNG ÊY vµ ®­¬ng lóc bÒ bén bao nhiªu c«ng viÖc lµm sao cã thÓ kÓ l¹i cho t«i nghe b×nh sinh cña ng­êi ®­îc".

NÕu b¸c biÕt t«n träng lêi b¸c nãi th× cuèn s¸ch "Nh÷ng mÈu chuyÖn..." kh«ng bao giê ®­îc viÕt. Bëi v× tõ ngµy 4-9-1945 cho tíi lóc c¸c ch¸u khiªng b¸c ra qu¶ng tr­êng Ba §×nh, cã lóc nµo hÕt c¶nh "rÊt nhiÒu ®ång bµo ®ang ®ãi khæ" hay cã khi nµo b¸c hÕt "nh÷ng c«ng viÖc cÇn kÝp" ®©ô Kiªn c­êng r­íc cho ®­îc chñ nghÜa Céng s¶n vÒ chôp lªn ®Çu d©n téc, h« hµo mét nöa n­íc ®em sóng èng ®i tµn s¸t Ðp nöa kia vµo cuéc ®êi ®ãi r¸ch... nh÷ng c«ng tr×nh Êy ®©u cã lóc nµo cho phÐp b¸c ®­îc r¶nh rang. §· bÒ bén c«ng viÖc l¹i cßn cã "®øc khiªm tèn nh­êng Êy" nghÜa lµ rÊt thÑn khi ph¶i tù ®Ò cao m×nh... b¸c sÏ kh«ng chÞu kÓ tiÓu sö cho ai, nãi chi ®Õn viÖc tù viÕt r¹

May thay cho nÒn v¨n ch­¬ng hµi h­íc, tiÕu l©m cña d©n téc, b¸c ®èi xö víi nh÷ng l¬× nãi cña chÝnh b¸c gièng hÖt nh­ mÊy c¸i hiÖp ®Þnh, hßa ­íc, lÖnh ng­ng b¾n TÕt MËu Th©n mµ b¸c ®· ký kÕt, høa hÑn... nghÜa lµ vi ph¹m lia chi¹ HiÖp ­íc ký råi b¸c vi ph¹m ngay lóc ch­a r¸o mùc. Lêi b¸c ph¸n th× bÞ vi ph¹m ngay tõ lóc ®ang... viÕt ra !

C¸i viÖc b¸c ngåi cÇm bót viÕt nh÷ng c©u v¨n TrÇn D©n Tiªn ®Ó tù ca tông ®· nh­ mét bµn tay v¶ b«m bèp vµo c¸i måm huªnh hoang r»ng b¸c cã nhiÒu viÖc cÇn kÝp, b¸c khiªm tèn, b¸c bËn lo cho ®ång bµo ®ãi khæ kh«ng cã th× giê khoe tiÓu sö, v.v...

Tù m×nh cÇm bót khoe tiÓu sö, bèc th¬m chÝnh m×nh råi cïng lóc l¹i nøc në ca ngîi r»ng m×nh lµ ng­êi qu¸ khiªm tèn, qu¸ bËn lo cho d©n ®ãi kh«ng muèn bá th× giê vµo viÖc kÓ tiÓu sö... Cæ kim, §«ng T©y khã kiÕm ®­îc anh chµng nµo ¨n gian nãi dèi, lè bÞch ®Õn thÕ.

O O O

Míi ®äc ch­a hÕt ba trang s¸ch cña b¸c chóng ta ®· thÊy hiÖn ra rµnh rµnh tr­íc m¾t ch©n dung mét con ng­êi thÌm thuång lêi ca tông, kh«ng chÞu tháa m·n víi c¸c kü thuËt n©ng bi tèi t©n cña mét ®éi ngò v¨n n« n©ng kháe nhÊt thÕ giíi, mét con ng­êi d¸m lµm c¶ nh÷ng trß tiÕu l©m, cµ chín nhÊt ®Ó tháa m·n nçi kh¸t khao ®­îc x­ng tông, mét ng­êi hoµn toµn v× m×nh mµ quªn... d©n, v× trong khi d©n chóng chÕt ®ãi, chÕt v× chinh chiÕn th× b¸c ngåi rung ®ïi h¶ hª viÕt s¸ch tù ca tông m×nh tµi, tù vÏ m×nh lµ m¾t s¸ng, mòi th¼ng, tr¸n caä

Víi ba trang s¸ch mµ ®· m« t¶ ®­îc ngÇn Êy chuyÖn, göi ®Õn ®éc gi¶ ngÇn Êy ®øc tÝnh cao c¶ cña b¸c, ph¶i c«ng nhËn lµ v¨n ch­¬ng b¸c Hå còng phong phó l¾m chí bé.

Trªn mäi ®Þa h¹t, b¸c tá ra rÊt tù kiªu, tù m·n. Lêi b¸c nãi ra lµ ch©n lý, hµnh ®éng cña b¸c kh«ng bao giê sai lÇm, b¸c lµm g× còng thµnh c«ng, v.v... ThÕ nh­ng khi ®äc tíi trang 7 cuèn tiÓu sö nµy chóng ta thÊy cã mét c«ng viÖc b¸c ®· lµm víi tinh thÇn thiÕu tù tin. B¸c c¶m thÊy m×nh ch­a ®¹t chØ tiªu vµ b¸c b¨n kho¨n, bµo ch÷a d÷ l¾m. Cuèi trang 7, b¸c viÕt:

"T«i còng nhËn r»ng trong quyÓn nµy cßn thiÕu nhiÒu ®o¹n. Trong ®êi ho¹t ®éng cña Hå chñ tÞch, nh÷ng ®o¹n Êy ph¶i ch¨ng lµ rÊt quan träng ? T«i kh«ng thÓ biÕt, ®ång thêi t«i còng nghÜ r»ng : ngoµi Hå chñ tÞch, th× kh«ng ai cã thÓ tr¶ lêi ®­îc c©u hái ®ã."

B©y giê, ta ®· biÕt TrÇn D©n Tiªn chÝnh lµ b¸c, c©u v¨n trªn cÇn ®­îc söa l¹i cho ®µng hoµng, ®øng ®¾n nh­ sau:

"T«i còng nhËn r»ng trong quyÓn nµy cßn thiÕu nhiÒu ®o¹n. Trong ®êi ho¹t ®éng cña t«i, nh÷ng ®o¹n Êy ph¶i ch¨ng lµ rÊt quan träng ? T«i kh«ng thÓ biÕt, ®ång thêi t«i còng nghÜ r»ng: ngoµi t«i ra th× kh«ng ai cã thÓ tr¶ lêi ®­îc c©u hái ®ã."

C©u v¨n l¶m nh¶m tøc c­êi Êy ®· thÓ hiÖn mét th¶m kÞch do tËt kho¸i ®­îc n©ng bi g©y ra. §Çu tiªn, b¸c chª hÕt c¶ ®éi ngò v¨n n«, chØ tin ë tµi tù ca ngîi. Nh­ng míi viÕt vµi trang, b¸c teä B¸c sî m×nh sÏ kh«ng ca tông m×nh tíi møc. B¸c ph¶i thßng c©u ®ã ®Ó nh¾n nhe ®ång bµo, ®éc gi¶ r»ng:

"Cuèn s¸ch nµy ca tông b¸c ch­a ®ñ ®©u nhÐ, b¸c Hå cßn nhiÒu c¸i hay ho tµi ba, ly kú bÝ mËt kh¸c ch­a ®­îc kÓ ra, ng­êi viÕt s¸ch n©ng bi TrÇn D©n Tiªn n©ng ch­a tíi ®©u. Bi b¸c cßn ®¸ng... cao h¬n nhiÒu, v.v... ".

Ngµn n¨m mét thuë míi cã dÞp thÊy b¸c chòn nhÆn nhËn lµ m×nh cã chç cßn yÕu kÐm, lµm ch­a ®¹t chØ tiªô §ång bµo ®æ x« l¹i xem chç yÕu kÐm hiÕm hoi ®ã lµ c¸i g× th× hãa ra b¸c khiªm tèn thó nhËn r»ng: t«i kh«ng ®ñ tµi ®Ó ca tông t«i, t«i lµ con ng­êi vÜ ®¹i v­ît ra khái tÇm n©ng bi, ca ngîi cña chÝnh t«i!

Tõ thña vua Hïng dùng n­íc, tr¶i qua lÞch sö hµng ngµn n¨m, chóng ta ch­a tõng gÆp mét con ng­êi "Khiªm Tèn Nh­êng Êy"!