Ngµy 2 th¸ng 9 n¨m 1994

KÝnh göi anh Phan §×nh DiÖu,

Xung quanh vÊn ®Ò v¨n minh hãa, d©n chñ hãa ®Êt n­íc, dÞp kû niÖm C¸ch m¹ng th¸ng 8 vµ Quèc kh¸nh 2.9 n¨m nay cã hai hiÖn t­îng g©y cho t«i nh÷ng suy nghÜ, khiÕn t«i muèn göi tíi anh bøc th­ nµy.

1. HiÖn t­îng thø nhÊt n»m ë tÇng vÜ m« cña ®Êt n­íc.

T¹i §¹i Héi MÆt TrËn Tæ Quèc ë Hµ Néi, Tæng BÝ Th­ §ç M­êi tuyªn bè: LÊy ®¹i nghÜa D©n Téc lµm träng, lÊy môc tiªu chung lµm ®iÓm t­¬ng ®ång, xãa bá mÆc c¶m hËn thï, h­íng vÒ t­¬ng lai, hßa hîp thµnh mét khèi thèng nhÊt v× lîi Ých ®Êt n­íc vµ d©n téc...

Minh chøng cho lêi nãi Êy, trong MÆt TrËn Tæ Quèc ®· cã mÆt bµ NguyÔn Ph­íc §¹i, nguyªn Phã Chñ TÞch Th­îng ViÖn chÝnh quyÒn Sµi Gßn cò. Ban Tæ Chøc §¹i Héi còng ®· mêi c¶ nh÷ng nh©n vËt cao cÊp kh¸c cña chÝnh quyÒn Sµi Gßn cò nh­ cùu Tæng Thèng D­¬ng V¨n Minh vµ cùu Tæng Tr­ëng Ngo¹i Giao Vò V¨n MÉu (t«i kh«ng râ nh÷ng ng­êi nµy cã chÊp nhËn lêi mêi kh«ng). D­ luËn còng rÊt chó ý ®Õn sù kiÖn Gi¸o s­ Phan §×nh DiÖu, "ng­êi ®­îc biÕt ®Õn nh­ lµ mét nh©n vËt cã mét sè ý kiÕn kh¸c víi ®­êng lèi cña ®¶ng" (b¸o Tuæi TrÎ chñ nhËt, 24.8.94), ®· cã mÆt trong §oµn Chñ TÞch, bµi tham luËn cña «ng ®­îc ®äc trong §¹i Héi vµ ®¨ng t¶i trªn b¸o. Ng­êi ta kh«ng quªn "nh©n vËt cã mét sè ý kiÕn kh¸c víi ®­êng lèi cña ®¶ng " Êy chÝnh lµ vÞ gi¸o s­ to¸n häc ®· ®­îc phª ph¸n trªn b¸o Sµi Gßn Gi¶i Phãng vµ b¸o Nh©n D©n v× ®· tr¶ lêi nh÷ng c©u pháng vÊn cña nhµ Sö häc Na Uy S.Tonnesson, mµ néi dung ®· ®¨ng trong mét bµi b¸o n­íc ngoµi nhan ®Ò: "Gi¸o s­ Phan §×nh DiÖu: Tõ bá chñ nghÜa Céng S¶n, tiÕn tíi nÒn d©n chñ l­ìng ®¶ng lµ con ®­êng chuyÓn hãa ®Êt n­íc trong æn ®Þnh ".

Nh÷ng nh©n vËt nh­ thÕ ®· ®­îc §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam chÊp nhËn vµ mêi hîp t¸c mét c¸ch trÞnh träng thËt lµ mét tiÕn bé kh¸c th­êng, b¸o chÝ ®· nh¾c tíi ch÷ "Diªn Hång", vµ nh÷ng ng­êi khã tÝnh nhÊt còng kh«ng thÓ kh«ng ghi nhËn.

2. HiÖn t­îng thø hai lµ mét hiÖn t­îng chØ ë cÊp vi m«, viÖc nhá nh­ng chÝnh nã míi lµ cuéc sèng thùc vµ ®ñ søc minh häa cho chÝnh s¸ch Diªn Hång ë trªn.

7 giê tèi ngµy 27.8.94 t¹i §µ L¹t, c«ng d©n §ç T­ NghÜa, mét gi¸o viªn Anh v¨n vµ lµ héi viªn Héi V¨n Häc NghÖ ThuËt L©m §ång, ®· bÞ c«ng an tíi kh¸m nhµ (theo lÖnh kh¸m xÐt khÈn cÊp!), bÞ tÞch thu mét sè s¸ch vë tµi liÖu vµ bÞ b¾t giam v× téi tµng tr÷ tµi liÖu chèng chñ nghÜa X· Héi, cô thÓ chÝnh lµ bµi Pháng VÊn Gi¸o S­ Phan §×nh DiÖu cña Tennesson võa nãi ë trªn, víi mÊy bµi b×nh luËn ë ngoµi n­íc quanh bµi lý luËn "D¾t Tay Nhau §i D­íi TÊm BiÓn ChØ §­êng Cña TrÝ TuÖ "cña t«i v.v... vµ cuèn håi ký MÆt ThËt cña Thµnh TÝn. Hai h«m sau, chÝnh t«i còng bÞ C¬ Quan An Ninh §iÒu Tra göi giÊy triÖu tËp ®Õn Së C«ng An ®Ó thÈm vÊn (®©y lµ h×nh thøc xö lý cao h¬n víi t«i, lÇn tr­íc vµo dÞp «ng NguyÔn Hé c«ng bè bµi "Quan §iÓm Vµ Cuéc Sèng " cña «ng, t«i chØ míi ®­îc c«ng an göi "giÊy mêi "; göi giÊy "triÖu tËp ", nghÜa lµ nÕu cÇn th× cã thÓ mêi ë l¹i lu«n!). T«i ®· c«ng nhËn cuèn MÆt ThËt Êy lµ cña t«i, do b¹n bÌ göi cho, v× trong ®ã cã 4-5 trang nhËn xÐt vÒ bµi lý luËn cña t«i, t«i kh«ng ®­îc biÕt luËt th«ng tin ë ta ®· Ên ®Þnh nh÷ng tµi liÖu cô thÓ nµo lµ ph¶n ®éng. T«i nãi anh NghÜa lµ mét trÝ thøc hiÒn lµnh, kh«ng liªn quan g× ®Õn chÝnh trÞ, chØ muèn cã th«ng tin ®Ó sµng läc cho nhËn thøc cña m×nh, ®Ò nghÞ tr¶ tù do cho anh ta. Tèi 29.8 anh NghÜa ®­îc th¶.

Th­a anh DiÖu, t«i kÓ chuyÖn nµy kh«ng ph¶i v× nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn m×nh, bëi cã g× ®©u mµ hÖ träng! VÒ phÇn anh NghÜa th× anh Êy l¹i cµng e ng¹i kh«ng d¸m ®Ó lé nçi thiÖt thßi cña m×nh, ch¾c h¼n tõ l©u anh ®· thÊm nhuÇn tinh thÇn hßa hîp nªn rÊt sî mÊt ®oµn kÕt, nhÊt lµ mÊt ®oµn kÕt víi c¸c ®ång chÝ c«ng an. Chóng t«i còng ch¼ng cã ý th­a kiÖn g×, cã thÓ ë nhiÒu n­íc kh¸c th× ®­¬ng sù ®· cã thÓ kiÖn v× bÞ t­íc c¸i "quyÒn ®­îc th«ng tin " cña ng­êi c«ng d©n, nh­ng ë mét nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp nh­ n­íc ta th× ch¼ng ai bá th× giê ®Ó ®i kiÖn cñ khoai.

C©u chuyÖn nhá nµy trë nªn ®¸ng nãi chØ v× nã ®· xuÊt hiÖn cïng thêi víi nh÷ng lêi tuyªn bè réng më rÊt "Diªn Hång " cña ®ång chÝ Tæng BÝ Th­ gi÷a nh÷ng ngµy träng ®¹i, song song nh­ hai bøc tranh t­¬ng ph¶n, ®Ó råi khíp l¹i thµnh mét c©u ®o, th¸ch thøc sù hiÓu biÕt cña ng­êi d©n. Cã ng­êi b¶o bøc tranh thùc tiÔn nµy ®· phñ ®Þnh bøc tranh tuyªn ng«n kia. Ng­îc l¹i cã ng­êi cho ®ã lµ chÝnh s¸ch hai mÆt cña mét chñ tr­¬ng nhÊt qu¸n: c¸i g× mµ ch¼ng cã hai mÆt, viÖc x¶y ra ë L©m §ång chÝnh lµ sù triÓn khai lêi ®ång chÝ Tæng BÝ Th­ chø m©u thuÉn g× ®©u. Mét anh b¹n thÊy t«i ®ang xem b¸o Tuæi TrÎ chñ nhËt, ®¨ng tin vÒ §¹i Héi MÆt TrËn Tæ Quèc, thÊy t«i g¹ch d­íi ch÷ "Diªn Hång " bÌn ®­a c©y bót lªn phÝa ®Çu trang, g¹ch nhÑ phÝa d­íi ch÷ c©y c¶nh vµ ch÷ ngåi ch¬i x¬i n­íc (cïng ë trang 7) råi nãi ®ïa: C¸c "cô " nhµ ta sµnh ch¬i thñy tiªn thËt ®Êy, gät hÕt rÔ ®i, råi míi ng©m vµo chËu pha lª, bµy lªn tñ chÌ... T«i nãi: Nh­ng kú nµy cã sù chuyÓn ®éng thËt th× biÕt ®©u ®Êy! Anh b¹n vÉn kh«ng tha cho t«i, l¹i c­êi khïng khôc: Cã Diªn Hång thËt th× ai mµ ch¼ng mõng, nh­ng ph¶i nhèt c¸i «ng b« l·o Ba son NguyÔn Hé l¹i ®Ó lµm Diªn Hång víi nhau th× tñi cho h­¬ng hån bµ N¨m Hé qu¸!. Thó thËt víi anh, t«i l¹nh c¶ ng­êi.

Cã ng­êi l¹i vÝ von: ChÝnh Phan §×nh DiÖu th× ®­îc mêi ghÕ Chñ TÞch §oµn, mµ ng­êi ta chØ ®äc Phan §×nh DiÖu th«i l¹i bÞ ngåi ghÕ tr¹i giam; t­¬ng tù nh­ tr­íc ®©y Phan §¾c L÷ chØ ®äc D­¬ng Thu H­¬ng ®· bÞ ngåi tï, nh­ng chÝnh D­¬ng Thu H­¬ng råi còng bÞ tï lu«n, thÕ th× chÝnh s¸ch cña ®¶ng ta håi Êy l¹i nhÊt qu¸n h¬n b©y giê.

T×nh tr¹ng n¨m ng­êi m­êi ý Êy cã thÓ lµ do gÇn ®©y nhiÒu v¨n kiÖn chÝnh thèng cña ta nãi nhiÒu ®Õn trÝ tuÖ, ®Õn d©n trÝ, ®Õn sù chÊp nhËn dÞ biÖt ý kiÕn; vµ cã thÓ ®iÒu nµy còng ®¸nh thøc d©n trÝ ®­îc chót ®Ønh; chót ®Ønh th«i mµ xem ra ®· "phøc t¹p " qu¸ råi! Nh­ng cã thÓ nµo kh¸c ®­îc, khi ®· buéc ph¶i më mét bªn cöa ®Ó hÝt thö c¸i lµn giã thËt cña thùc tiÔn th× tr¸nh sao cho khái c¸i phøc t¹p, ®a d¹ng vèn lµ thuéc tÝnh sè mét cña cuéc sèng? ChÝnh v× thÕ mµ nhiÒu ng­êi ®· quan t©m ®äc ®i ®äc l¹i c¸i ®o¹n tham luËn cña anh trªn b¸o, trong ®ã anh ®Ò xuÊt mäi h×nh thøc "diÔn ®µn ", tõ h×nh thøc héi th¶o ®Õn mäi h×nh thøc trao ®æi, vµ b×nh th­êng nhÊt, th­êng xuyªn nhÊt ph¶i lµ b¸o chÝ vµ c¸c c¬ quan ng«n luËn ®¹i chóng víi nhiÒu tiÕng nãi tham gia.

Nh­ng nãi vËy mµ thùc khã l¾m anh DiÖu ¹, ®Êy anh xem, míi t×m ®äc ý kiÕn ng­êi kh¸c nãi mµ ng­êi d©n ®· bÞ lôc so¸t nhµ vµ b¾t giam th× liÖu ai d¸m c«ng khai nãi ý cña m×nh? Cßn nãi ®óng theo "®Þnh h­íng " th× tÊt nhiªn tha hå nãi, l¹i cßn cã th­ëng, vµ thø tù do Êy th× l©u nay ta vÉn d­ thõa, nhiÒu gÊp triÖu lÇn thiªn h¹!

T«i ®· t©m sù víi anh nh©n mét c©u chuyÖn thùc, còng lµ ®Ó h­ëng øng mét kiÓu "diÔn ®µn" mµ anh ®Ò xuÊt t¹i diÔn ®µn MÆt TrËn. Muèn ®­îc nghe ý kiÕn cña anh vÒ toµn bé vÊn ®Ò, nh­ng trong ®ã cã mét nhu cÇu thiÕt thùc lµ nhê anh hái Trung ¦¬ng gióp hé xem sau khi vËn dông tÊt c¶ mäi chñ tr­¬ng, ®­êng lèi, chÝnh s¸ch, luËt ph¸p... nhµ n­íc ta, råi chØ cho t«i mét kÕt luËn cô thÓ xem c¸i cuèn MÆt ThËt Êy cã chÝnh thøc lµ s¸ch ph¶n ®éng vµ bÞ cÊm kh«ng? §Ó nÕu kh«ng ph¶i th× t«i sÏ ®Ò nghÞ c¸c ®ång chÝ c«ng an cho xin l¹i ®Ó ®äc, v× tr­íc ®©y t«i cø chñ quan, nghÜ r»ng s¸ch cña m×nh th× ch¼ng véi g×, lóc nµo ®äc th× ®äc, nªn ch­a biÕt trong ®ã viÕt nh÷ng g×, sai ®óng ra sao.

T«i ®­îc gi¶i thÝch r»ng tÊt c¶ nh÷ng tµi liÖu nµo kh«ng ®­îc nhËp c¶ng b»ng con ®­êng nhµ n­íc, kh«ng ®­îc b¸n ë c¸c hiÖu s¸ch th× ®Òu lµ s¸ch cÊm, s¸ch photocopy lµ s¸ch cÊm! NÕu vËy th× tÊt c¶ s¸ch vë, tµi liÖu chôp cña anh, cña t«i vµ cña bao ng­êi mang tõ n­íc ngoµi vÒ ch¾c ph¶i ®em ®èt c¶...? Cã thÓ kÓ ra hµng tr¨m t­êng hîp v« lý nÕu quy ®Þnh theo h×nh thøc. Mµ quy ®Þnh theo néi dung th× l¹i cµng v« lý h¬n: thÕ nµo lµ chèng Chñ NghÜa X· Héi? X· Héi Chñ NghÜa lµ c¸i ch­a cã, ai cã tµi g× chèng ®­îc c¸i ch­a hÒ cã trªn ®êi? Cßn X· Héi Chñ NghÜa víi t­ c¸ch nh­ mét ­íc väng th× sao Anh L¹i B¾t T«i Ph¶i ¦íc Väng Gièng Anh? t«i cã thÓ chøng minh X· Héi Chñ NghÜa chØ lµ mét chñ nghÜa kh«ng t­ëng; mµ chñ nghÜa kh«ng t­ëng th× chÝnh M¸c vµ Lªnin ®· chèng ®Õn cïng... Tãm l¹i thêi nay dï cã ba ®Çu s¸u tay còng kh«ng ®éc quyÒn ®­îc t­ t­ëng. C¶ mét hÖ thèng nhµ n­íc bao l©u nay cßn kh«ng thÓ chØ ra ®Ých danh nh÷ng tµi liÖu nµo lµ ph¶n ®éng ®Ó c«ng bè trªn b¸o, trªn ®µi, trªn tivi cho mäi ng­êi cïng biÕt th× sao l¹i buéc nh÷ng c¸ nh©n c«ng d©n ph¶i tù lµm viÖc ®ã? Kh«ng biÕt nh÷ng ng­êi ®ang lµm c¸i viÖc gäi lµ "an ninh t­ t­ëng " cña n­íc ta hiÖn nay cã nhËn ra mét ®iÒu r»ng chÝnh c¸i ý thøc quan t©m t×m ®äc, nghiªn cøu nh÷ng tµi liÖu gäi lµ ng­îc chiÒu Êy thùc sù ®ang lµ th­íc ®o xem ng­êi trÝ thøc cßn ra trÝ thøc kh«ng; xem mét ng­êi céng s¶n cã cßn gi÷ ®­îc "tÊm lßng céng s¶n " trinh nguyªn thuë mang g­¬m më n­íc vµ cËp nhËt hãa nã b»ng trÝ tuÖ cña thÕ giíi h«m nay kh«ng; xem mét ng­êi ViÖt Nam cã cßn Êp ñ trong lßng chót g× lµ hån thiªng d©n téc hay còng ®· thµnh tï binh cña c¸i chñ nghÜa kinh tÕ thùc dông l¸u c¸ hiÖn ®¹i mÊt råi? ChØ nh÷ng ng­êi c¶m thÊy m×nh cßn m¾c nî víi d©n víi n­íc míi chÞu mÊt thêi giê vµo c¸i viÖc mµ sè ®«ng ®ang coi lµ v« bæ Êy. Cø lôc so¸t nh÷ng n¬i nµo cã nh©n c¸ch nhÊt, ®¸ng kÝnh träng nhÊt ¾t sÏ tÞch thu ®­îc nhiÒu tµi liÖu kh¸c víi ®­êng lèi chÝnh thèng cña §¶ng nhÊt, chóng ta ®Òu biÕt ®iÒu ®ã ph¶i kh«ng anh DiÖu? Cßn kÎ ®Þch thùc sù cña d©n téc ta h«m nay, gi÷a thêi ®¹i cña tèc ®é vµ hiÖu qu¶ nµy, chóng cÇn g× ®Õn nh÷ng thø lý luËn dµi dßng cña chóng ta mµ ta l¹i quy nã cho ®Þch?

Tr¸i l¹i chóng thõa biÕt nh÷ng suy nghÜ nghiªm tóc Êy sÏ g©y dùng d©n trÝ, ®¸nh thøc d©n trÝ, lµm háng mÊt cña chóng n­íc cê chép giùt. Mäi ng­êi ViÖt Nam ®Òu thøc c¶ th× chóng lµm sao gië ®­îc c¸i trß ®i ®ªm, th¸u c¸y cña c¶i cña ®Êt n­íc, vµ b¾t n¹t, lµm nhôc d©n ta nh­ chóng ®ang lµm? T«i viÕt nh÷ng dßng nµy gi÷a lóc nhiÒu c«ng nh©n ë Sµi Gßn ®ang phÉn né v× nh÷ng b¹n thî cña hä bÞ tªn chñ n­íc ngoµi b¾t chui qua h¸ng vµ ph¶i ph¸t ng«n tr­íc h¹ bé cña nã nh­ tr­íc micr«, trong lóc ë ®©u ®ã ng­êi ta vÉn hµo høng h¸t khóc Diªn Hång. T«i biÕt nh÷ng ng­êi phÉn né nhÊt tr­íc c¶nh ®ã l¹i lµ ng­êi céng s¶n ly khai mµ b©y giê th­êng bÞ c«ng an gäi lªn thÈm vÊn, vµ nÕu hä cã mÆt trong ®¸m biÓu t×nh cña c«ng nh©n chèng l¹i tªn chñ t­ b¶n v« l¹i kia... th× mòi nhän cña chuyªn chÝnh v« s¶n lóc Êy sÏ chØa vµo ®©u? C©u tr¶ lêi xin nh­êng l¹i cho sù hiÓu biÕt cña mçi ng­êi. Vµ biÕt ®©u, l¹i ch¼ng cã mét tay lý luËn cß måi nµo ®ã cÊt giäng ®¹o ®øc khuyªn nh©n d©n ph¶i biÕt nuèt... giËn mµ häc g­¬ng Hµn TÝn chui h¸ng anh ®¸nh giËm, chÞu nhôc ®i, ®Ó tranh thñ vËn héi mµ trë thµnh con Rång, cÊt c¸nh råi ta sÏ... chui... qua kh¶i hoµn m«n!

Gi÷a nh÷ng ngµy träng ®¹i, t©m t­ chØ mét chót cán con nh­ng v× b¶n lÜnh cßn th« lËu nªn cø trµo ra ngoµi ngän bót, dÉu sao còng lµ viÖc chung, thÊt thè xin anh miÔn thø. T«i tin sÏ cã nhiÒu ng­êi h­ëng øng s¸ng kiÕn diÔn ®µn d©n chñ cña anh.

Mong nhËn ®­îc phóc ®¸p cña anh ®Ó b¹n bÌ cïng biÕt.

Göi anh lêi tr©n träng.

KÝnh th­

Hµ-SÜ-Phu

§Þa chØ: 4-E, Bïi-ThÞ-Xu©n, §µ L¹t