Th­îng tuÇn th¸ng 7-68 mét nhãm luËt gia häp ë Grenoble buéc Hoa Kú vµo téi g©y chiÕn t¹u ViÖt Nam. Sau ®ã, nhãm luËt gia tranh ®Êu chÝnh trÞ ViÖt Nam häp t¹i Sµi Gßn c·i l¹i: MÆt trËn Gi¶i phãng MiÒn Nam ®· thµnh lËp tõ n¨m 1958 vµ ra m¾t ngµy 20-12-1960, cßn ng­êi lÝnh Mü ®Çu tiªn chØ míi tö trËn trªn l·nh thæ miÒn Nam ngµy 22-12- 61.

Ng­êi cña luËt ph¸p, hä c·i lý víi nhau, hä b¾t bÎ nhau nh­ thÕ. Kh«ng hiÓu sao hä chØ nãi tíi MÆt trËn Gi¶i phãng MiÒn nam. Tr­íc hä, nhiÒu ng­êi ®· ®i ng­îc lªn tíi MÆt trËn Tæ quèc, vµ xa h¬n MÆt trËn Tæ quèc: tíi c¸i nghÞ quyÕt cña ®¶ng Lao ®éng ®· ®Î ra MÆt trËn nµy.

MÆt trËn nµy, mÆt trËn n .., ®ã lµ nh÷ng b»ng chøng ®· cã tªn gäi. Chê cho céng s¶n ®Æt tªn râ rµng c¸c ho¹t ®éng cña hä míi chÞu cho r»ng hä ho¹t ®éng tøc lµ nghÜ tÖ cho hä nhiÒu qu Hä ®©u cã chËm ch¹p nh­ vËy? Tr­íc nh÷ng ho¹t ®éng cã tªn gäi ®· tõng x¶y ra nhiÒu ho¹t ®éng kh«ng tªn gäi, vµ tr­íc c¶ c¸c ho¹t ®éng kh«ng tªn lµ nh÷ng toan tÝnh xÕp ®Æt kü cµng.

Khi hä nhËn thÊy kh«ng thÓ thanh to¸n c¶ n­íc ViÖt Nam mét lÇn, mµ ph¶i chÊp nhËn ®iÒu ®×nh víi Ph¸p ®Ó gi÷ lÊy nöa n­íc, th× hä ®· ®Æt ra ngay vÊn ®Ò: cßn l¹i nöa n­íc kia, ph¶i gi¶i quyÕt ra sao? Vµ hä ®Æt kÕ ho¹ch "gi¶i quyÕt" cïng lóc víi kÕ ho¹ch ®iÒu ®×nh. NghÜa lµ vµo n¨m 1954, chø kh«ng ph¶i n¨m 1958.

ThËt vËy, hiÖp ®Þnh ®×nh chiÕn võa ký kÕt, th× nh÷ng ®iÒu kho¶n ng­ng cuéc chiÕn tranh bÊy giê ®­îc hä thi hµnh ®ång thêi víi nh÷ng ®iÒu chuÈn bÞ cuéc chiÕn tranh sau. §ång thêi, kh«ng muén h¬n mét ngµy nµo.

Lóc Êy, chÝnh quyÒn quèc gia lo ®ïm tóm kÐo nhau vµo Nam, vµ tæ chøc cuéc di c­ cho ®ång bµo miÒn B¾c. Di c­ lµ ®i c¶ nam lÉn n÷, c¶ giµ lÉn trÎ: c«ng chøc giµ th× vµo theo nhµ n­íc ®Ó l·nh l­¬ng h­u, c¸c cô cè th× theo con ch¸u vµo ®Ó ®­îc nu«i nÊng vµ chÕt gi÷a ®¸m con ch¸u,v.v...

Cïng lóc Êy, céng s¶n lo liÖu c«ng viÖc cña hä cã líp lang:

- Vò khÝ, hä ch«n giÊu l¹i mét sè ë miÒn Nam;

- C¸n bé vµ binh sÜ, hä vhän lùa mét sè cho ë l¹i: cã h¹ng ®­îc bè trÝ ®Ó len lái vµo c¸c c¬ quan quèc gia, cã h¹ng trë vÒ cuéc sèng th­êng d©n chê thêi co, cã h¹ng ®æi vïng ®Ó ho¹t ®éng, cã h¹ng võa lÈn trèn võa b¸m lÊy ®Þa ph­¬ng ®Ó ho¹t ®éng,v.v...

-§Þa chñ phó n«ng, trãt bÞ ng­îc ®·i tï téi, ®Òu ®­îc tha thø, gi¶i thÝch, dç dµnh ®Ó xãa bá hËn th Nh÷ng thµnh ph©n kh«ng dç dµnh ®­îc th× hä thñ tiªu, v× xÐt nguy hiÓm ®èi víi tÝnh m¹ng nh÷ng c¸n bé n»m vïng cña h

- TËp kÕt theo nguyªn t¾c: §­a ra B¾c h¹ng trai trÎ cã thÎ l¸m viÖc ®¾c lùc vµ s¶n xuÊt giái cïng h¹ng cã uy tÝn cã kh¶ n¨ng; bá l¹i trong Nam h¹ng l·o nh­îc cã thÓ lµm mét g¸nh nÆng cho quèc gia. Cè ý g©y ph©n ly chia c¸ch, lµm thÕ nµo ®Ó mäi gia ®×nh ®Òu cã kÎ ®i ng­êi ë.

- GÊp rót t¹o thªm nhiÒu liªn hÖ gi÷a thµnh phÇn tËp kÕt ra B¾c vµ d©n chóng miÒn Nam: ®Æc biÖt lµ tæ chøc nh÷ng ®¸m c­íi cÊp tèc khiÕn cho h¸ng chôc v¹n binh sÜ vµ c¸n bé ViÖt céng ra ®i bá l¹i trong Nam bÊy nhiªu c« vî trÎ, cã nh÷ng c« chØ ¨n ë víi chång ®­îc ®«i ba h«m.

BÊy nhiªu c« vî trÎ vµ gÊp ®«i gÊp ba chõng Êy cha mÑ giµ cïnf c« cËu chó b¸c,v.v... lµ mét lùc l­îng ®¸ng kÓ. B»ng chÝnh s¸ch tËp kÕt vµ g©y liªn hÖ nµy, céng s¶n c­ìng bøc mét sè ng­êi vÒ sau ph¶i lµm néi tuyÕn cho chóng.

Ngay tõ ®Çu, t×nh c¶m cña nh÷ng ng­êi nµy ®· h­íng vÒ B¾c, theo bãng kÎ th©n yªu. Th¸i ®é vµ hoµn c¶nh Ðo le cña hä khiÕn nhµ chøc tr¸ch ®Þa ph­¬ng lo ng¹i, ®Ò phßng. Do ®ã, hä thµnh mét khèi ng­êi dÇn dµ sèng c¸ch biÖt, nÕu kh«ng lµ ®èi lËp víi chÝnh quyÒn miÒn Nam. Mét vµi tr­êng hîp ®èi xö vông vÒ bÞ khai th¸c, mét vµo sù hiÓu lÇm bÞ xuyªn t¹c: thÕ lµ m©u thuÉn gi÷a hai bªn trë thµnh trÇm träng. Råi mét ngµy kia, chuyÖn ®­îc tÝnh tr­íc sÏ xÈy ra. Xin thö t­ëng t­îng: gia ®×nh cã ®øa con hay ng­êi chång ra B¾c n¨m 1954, hai n¨m sau, mét ®ªm nµo ®ã, cã kÎ l¹ mÆt lÎn vµo nhµ, lÐn lót trao cho xem mét l¸ th­ vµ mét tÊm h×nh míi nhÊt cña con hay cña chång tõ B¾c mang vµo, gia ®×nh nä lµm sao nì tè gi¸c kÎ l¹ mÆt, bï biÕt hä ®ang g©y lo¹n. §· kh«ng tè gi¸c ®­îc, tÊt c¶ ph¶i che giÊu, nu«i d­ìng mèi liªn l¹c. Tõ viÖc nµy ®Õn viÖc kh¸c, gia ®×nh nä dÇn dÇn ®i s©u vµo sù céng t¸c víi tæ chøc bÝ mËt cña ®èi ph­¬ng, chÞu mÖnh lÖnh cña hä, rèt cuéc gia nhËp h¼n vµo hµng ngò cña ho.

ChÝnh v× nh­ thÕ mµ th­ tõ h×nh bãng cña c¸n binh tËp kÕt cã gi¸ trÞ ®Æc biÖt quan träng: nh÷ng n¨m 1956, 57, 58, c¸n bé tõ ngoµi B¾c x©m nhËp vµo ho¹t ®éng, trong ng­êi hä bao giê còng mang theo mét sè th­ tõ, h×nh bãng cña c¸n binh tËp kÕt. §ã lµ lîi khÝ hÕt søc ®¾c dông gióp hä ®Æt c¸c c¬ së quÇn chóng ®Çu tiªn.

G©y ®­îc c¬ së quÇn chóng, vËn ®éng ®­îc sù ®ãng gãp sè l­¬ng thùc tiÒn b¹c cÇn thiÕt ®Ó nu«i qu©n råi, bÊy giê c¸c lùc l­îng vò trang t¹i chç b¾t ®Çu ®­îc thµnh lËp, c¸c lùc l­îng vò trang ngoµi B¾c kÐo vµo. Sau ®ã míi cã c¸i MÆt trËn gi¶i phãng ra ®êi.

Nh­ vËy, cuéc chiÕn hiÖn nay kh«ng hÒ khëi ®Çu tõ nh÷ng bÊt m·n chèng mét chÕ ®é ®éc tµi gia ®×nh trÞ, kh«ng hÒ khëi ®Çu tõ sau viÖc chÝnh quyÒn Sµi Gßn tõ chèi cuéc tæng tuyÓn cö 1956, kh«ng hÒ khëi ®Çu tõ ngµy khai sanh mÆt trËn nä mÆt trËn kia.

Cuéc chiÕn nµy xuÊt hiÖn ngay tõ nh÷ng cuéc liªn hoan chia tay gi÷a kÎ ë ng­êi ®i trong thêi h¹n 300 ngµy tËp kÕt, nh÷ng cuéc liªn hoan cã h¸t cã móa, cã b¸nh tr¸i tiÖc tïng... Nã xuÊt hiÖn ngay tõ nh÷ng ®¸m c­íi véi v· sau ngµy ®×nh chiÕn, nh÷ng ®¸m c­íi l¾m khi tæ chøc tËp thÓ, do tr­ëng c¬ quan tr­ëng ®¬n vÞ chñ täa. N¹n nh©n ®Çu tiªn cña cuéc chiÕn nµy kh«ng ph¶i lµ nh÷ng kÎ ng· gôc vµo 1958, 1959, mµ lµ nh÷ng c« g¸i tøc kh¾c biÕn thµnh gãa bôa tõ 1954.

D©n chóng miÒn Nam ai nÊy ®Òu biÕt nh÷ng bËn rén tíi tÊp, nh÷ng c«ng viÖc bÒ bén ngæn ngang mµ nhµ cÇm quyÒn céng s¶n håi Êy ph¶i lµm cho kÞp tr­íc khi rót ra B¾c. Trong hoµn c¶nh réng rµng bÊy giê, nÕu kh«ng v× lý do quan träng, ch¾c ch¾n ®¶ng vµ nhµ n­íc céng s¶n håi Êy kh«ng ®Õn nçi qu¸ sèt s¾ng lo c­íi vî cho c¸n binh nh­ thÕ. Ch¾c ch¾n. Dï t×m trong bÊt cø thêi kú lÞch sö nµo cña bÊt cø d©n téc nµo, còng hiÕm thÊy mét tr­êng hîp chÝnh phñ lo vî tói bôi ®Õn chõng Êy.

Còng nh­ hiÖn nay, trong giai ®o¹n ¸c liÖt sau cïng cña chiÕn cuéc t¹i miÒn Nam nµy, nÕu kh«ng v× lý do quan träng, ®¶ng vµ nhµ n­íc céng s¶n nhÊt ®Þnh kh«ng bao giê khæ c«ng gom gãp thiÕu nhi ë ®©y ®­a ra B¾c, tr¶i qua bao nhiªu gian nan khã nhäc, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn di chuyÓn nguy hiÓm ®Õn nçi c¶ c¸c binh sÜ kháe m¹nh cña hä còng ph¶i hao mßn suy kiÖt däc ®­êng.

§­a thiÕu nhi miÒn Nam ra B¾c, kh«ng ph¶i céng s¶n nh»m lµm nhÑ g¸nh nÆng nu«i d­ìng, gióp c¸c «ng tæng tr­ëng kinh tÕ hoÆc x· héi cña chóng ta. Mäi ng­êi ®Òu râ, t¹i B¾c ViÖt vµ Trung céng, ng­êi ta tiÕt gi¶m sinh s¶n rÊt g¾t gao: hä h¹n chÕ h«n nh©n, h¹n chÕ luyÕn ¸i.

§­a thiÕu nhi miÒn Namra B¾c, còng kh«ng ph¶i céng s¶n nh»m gióp tæng tr­ëng gi¸o dôc cña chóng ta mét tay ®Ó gi¶i quyÕt n¹n thiÕu tr­êng ë trong nµy.

Trong giíi quan s¸t nhiÒu kÎ b¶o r»ng B¾c ViÖt kiÖt quÖ råi, kh«ng ®ñ søc kÐo dµi chiÕn tranh n÷a, hä bèi rèi l¾m, luèng cuèng l¾m. Dï kh«ng tin vµo nhËn ®Þnh Êy, Ýt ra còng ph¶i chÞu r»ng lóc nµy hä bËn tr¨m c«ng ngµn viÖc, nÕu chuyÖn b¾t trÎ miÒn Nam kh«ng cã mét tÇm quan träng ®Æc biÖt th× hä kh«ng h¬i ®©u nghÜ ®Õn. §µng nµy hä ®ang ra søc thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch b¾t trÎ qui m« trªn mét ph¹m vi hÕt søc réng lín: ®ång lo¹t, ng­êi ta ph¸t gi¸c ra trÎ em bÞ b¾t ë kh¾p n¬i trªn toµn quèc ViÖt Nam Céng Hßa, tõ Qu¶ng TrÞ, Thõa Thiªn, Pleiku, Kontum, ®Õn Mü Tho, Cµ M©u, ng­êi ta gÆp nh÷ng to¸n trÎ em chuyÓn ra B¾c ViÖt b»ng phi c¬ tõ Cam Bèt, hoÆc bÞ dÉn ®i lò l­ît trªn ®­êng mßn Hå chÝ Minh, nghÜa lµ b»ng mäi ph­¬ng tiÖn, mét c¸ch gÊp g¸p.

Hä bæ xung qu©n sè ®ã ch¨ng? -Kh«ng ®©u. TrÎ bÞ b¾t cã h¹ng míi t¸m chÝn tuæi. Trong nh÷ng tr­êng hîp kh¼n cÊp, hä cã thÓ t¹m sö dông mét sè trÎ con b¾t ®­îc ngay t¹i ®Þa ph­¬ng; chø thµnh lËp nh÷ng ®¬n vÞ con nÝt nh­ thÕ ®Ó dïng ngay vµo chiÕn cuéc nµy lµ chuyÖn ®iªn rå. Kh«ng ph¶i bæ xung qu©n sè ®­a vµo chiÕn cuéc ®ang kÕt thóc ®©u, mµ lµ hä ®ang tæ chøc chiÕn cuéc mai sau ®Êy.

§em chót Ýt kinh nghiÖm vÒ lÇn tr­íc ®Ó suy nghiÖm vÒ lÇn nµy, chóng ta thÊy tr­íc d¨m ba ®iÒu hä sÏ lµm sau khi tháa ­íc ng­ng chiÕn ®­îc ký kÕt:

- Hä sÏ bá l¹i miÒn Nam tÊt c¶ nh÷ng th­¬ng phÕ binh, nh÷ng c¸n bé l©m n¹n, tµn tËt,v.v... Mang mçi phÇn tö v« dông nh­ thÕ vÒ B¾c chØ g©y thªm xóc ®éng t©m lý trong quÇn chóng ngoµi Êy; ®Ó h¹ng Êy ë l¹i, hä t¹o thªm g¸nh nÆng cho kinh tÕ miÒn Nam;

- Lóc cuéc "chiÕn tranh chÝnh trÞ" mµ c¸c nhµ l·nh ®¹o miÒn Nam vÉn nãi ®­îc b¾t ®Çu, th× bao nhiªu øc v¹n gia ®×nh cã con ch¸u ra B¾c (vµ nh÷ng c« g¸i cã chång lÝnh c­íi véi c­íi vµng tr­íc khi vÒ B¾c n÷a) hãa ra nh÷ng thµnh phÇn mµ ch¸nh quyÒn kh«ng sao l«i kÐo tranh thñ næi. Lßng hä h­íng vÒ nh÷ng con tin ë ngoµi B¾c, ph©n nöa sinh m¹ng hä do nhµ ®­¬ng cuéc miÒn B¾c ®Þnh ®o¹t. Th¸i ®é cña hä khiÕn nhµ chøc tr¸ch ®Þa ph­¬ng cã thÓ ph¹m vµo vµi biÖn ph¸p kú thÞ vông vÒ: thÕ lµ ph¸t sinh m©u thuÉn, bÊt m·n, chèng ®èi,v.v...

- Mét ngµy nµo ®ã, nh÷ng c¸n bé tõ B¾c l¹i lÐn lót x©m nhËp, mang theo th­ tõ cña con, cña chång hä: hä mõng nh­ më cê trong bông. Hä b¾t tay céng t¸c víi nh÷ng c¸n bé nä, cïng nhau ho¹t ®éng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho chång con sím trë vÒ å ¹t theo nh÷ng ®¬n vÞ Nam x©m,v.v...

C¸n binh gèc ng­êi miÒn Nam ®­a ra B¾c, råi l¹i ph¶i trë vµo cã nhiÒu c¸i lîi: khi ®­îc lÖnh vµo Nam ho¹t ®éng, hä mõng rì v× cã c¬ héi vÒ quª; hä ra ®i lÆng lÏ, kh«ng cã bµ con th©n thuéc ë B¾c nªn kh«ng g©y xao xuyÕn g× trong d©n chóng, võa gi÷ ®­îc yÕu tè bÝ mËt võa tr¸nh ®­îc t¸c ®éng t©m lý bÊt lîi: hä l¹i ®­îc mong chê ®ãn ®îi ë miÒn Nam; vµ hä th«ng th¹o am hiÓu vÒ d©n t×nh cïng ®Þa thÕ miÒn Nam.

Nh­ thÕ, chñ tr­¬ng b¾t ®¸m trÎ em ë miÒn ®ång b»ng Nam ViÖt b¸t ng¸t, ph× nhiªu ®em ra xø B¾c ®«ng ng­êi ®Êt hÑp, nhµ cÇm quyÒn Hµ Néi chÝnh ®ang b¾t ®Çu chiÕn cuéc mai sau ngay tõ lóc nµy, lóc mµ chóng ta cßn ®ang x«n xao mong ­íc ngõng chØ chiÕn cuéc hiÖn t¹i. Nãi hä b¾t ®Çu lóc nµy còng ch­a ®óng: thùc ra c¸c tµi liÖu vÒ "vÊn ®Ò göi c¸c ch¸u ra miÒn B¾c" ®· ®­îc phæ biÕn trong hµng ngò céng s¶n tõ th¸ng 4-68, vµ thóc dôc thùc hiÖn tr­íc mïa m­a n¨m nay. Th¸ng 4-68, tøc lµ liÒn ngay sau khi tæng thèng Mü më miÖng thèt ra vµi dÊu hiÖu tá ý xuèng thang chiÕn tranh ®Ó ®i tíi ®iÒu ®×nh.

§iÒu ®×nh ®Ó nghØ ng¬i, ®èi víi Mü vµ chóng ta lµ thë ra mét h¬i dµi nhÑ nhâm. §iÒu ®×nh ®èi víi céng s¶n lµ bá cuéc nöa chõng, lµ ®µnh kh«ng ¨n ®­îc keo nµy. Thua keo nµy hä bµy liÒn keo kh¸c ngay, v× ng­ng chiÕn thÕ nµy, theo hä, lµ mét sù dë dang, lµ ch­a hoµn tÊt c«ng viÖc. "ThÕ nµy råi th«i lu«n h Nãi thÕ mµ nghe ®­îc! Sao cã thÓ quan niÖm mét c¸ch gi¶i quyÕt gi¶n ®¬n, v« duyªn ®Õn thÕ?".

ý t­ëng vÒ ng­ng chiÕn cña chóng ta dÝnh liÒn víi mét m¬ ­íc x©y dùng: bao nhiªu tû b¹c cho miÒn Nam, bao nhiªu tû b¹c cho miÒn B¾c, trao ®æi kinh tÕ ra sao, trao ®æi v¨n hãa thÕ nµo,v.v... ý t­ëng vÒ ng­ng chiÕn cña céng s¶n dÝnh liÒn víi mét kÕ ho¹ch tÊn c«ng qu©n sù. Vµ nh÷ng n¹n nh©n ®Çu tiªn cña trËn chiÕn t­¬ng lai lµ nh÷ng ®øa bÐ con vµ bè mÑ chóng ®· chÞu ®au th­¬ng tõ s¸u th¸ng qua råi. TrËn chiÕn tranh t­¬ng lai ®· chän n¹n nh©n cña nã trong ®¸m trÎ th¬, ®µn bµ miÒn Nam, ®Ó biÕn hä thµnh con c«i vî gãa. Xong råi. ViÖc ®· b¾t ®Çu tõ nöa n¨m nay råi.

Tr­íc mét ®èi thñ nh­ thÕ, th¸i ®é cña nh÷ng chÝnh kh¸ch ViÖt Mü hµng ngµy ®Êm ngùc ®åm ®ép, b¨n kho¨n, tù tr¸ch m×nh c¸i lçi kh«ng kÕt thóc ®­îc chiÕn cuéc, th¸i ®é Êy ng©y ng« ®· ®µnh. Th¸i ®é cña nh÷ng ng­êi hín hë víi mét kÕ ho¹ch kinh tÕ hËu chiÕn nµo ®ã, nghÜ cho cïng còng mØa mai téi nghiÖp: liÖu råi h­ëng ®­îc mÊy n¨m hßa b×nh tr­íc m¾t mµ hÝ höng tÝnh chuyÖn x©y dùng, mµ m¬ ­íc c¶nh thÞnh v­îng? Råi ®Õn th¸i ®é cña nh÷ng kÎ nh×n xa ®Ó b¸o ®éng vÒ mét cuéc chiÕn tranh chÝnh trÞ: b¶o r»ng ®èi ph­¬ng råi ®©y chØ cã ho¹t ®éng chÝnh trÞ, nh­ vËy kh«ng kh¸c g× chØ vµo con cäp mµ gäi lµ con ch GÇn nh­ tù lõa m×nh, nh­ gióp ®Þch ngôy trang.

Dï cho chØ cã chiÕn tranh chÝnh trÞ víi nhau, ®è ai, ®è ®¶ng ph¸i nµo, liªn minh nµo, phong trµo nµo cña chóng ta mµ thuyÕt phôc ®­îc mÊy v¹n «ng bµ cha mÑ cã con ch¸u ë B¾c, mÊy v¹n gãa phô cã chång ë B¾c, thuyÕt phôc ®­îc hä thµnh thùc theo ta? ChØ n¾m lÊy chõng Êy v¹n ng­êi, céng s¶n B¾c ViÖt ®· cã trong tay mét lùc l­îng to lín h¬n mäi ®oµn thÓ chÝnh trÞ cña chóng ta. lùc l­îng n»m ngay trong lßng quÇn chóng ta, hµng ngò ta mµ ho¹t ®éng. Êy lµ chØ so s¸nh vÒ l­îng. MÆt kh¸c, trong sè c¸c ®oµn viªn phong trµo quèc gia, ®¶ng viªn quèc gia,v.v... h¹ng thùc sù nhiÖt thµnh v× lý t­ëng ®­îc bao nhiªu? Vµ riªng trong h¹ng nhiÖt thµnh cã ®­îc bao nhiªu kÎ mµ lßng thiÕt tha ®èi víi lý t­ëng cã thÓ m¹nh h¬n lßng thiÕt tha ®èi víi chång con cña nh÷ng phÇn tö bÞ céng s¶n lîi dông kia?

Dï chØ cã ®Êu tranh chÝnh trÞ víi nhau th«i, chóng ta ®· bÊt lîi nh­ thÕ. Huèng chi ®ã chØ lµ hµnh vi tèt lµnh l­¬ng thiÖn mµ ta g¸n cho ®èi ph­¬ng. Cßn h .., nÕu v¹n nhÊt trong thêi gian n¨m b¶y n¨m s¾p tíi mµ ®Êt n­íc nµy tho¸t khái mét trËn chiÕn tranh n÷a, th× ®ã lµ ý trêi, kh«ng ph¶i lµ ý cña hä ®©u.

ý cña hä, nã tµn nhÉn ®Õn nçi chóng ta kh«ng dù liÖu tíi, kh«ng t­ëng t­îng ®­îc. §ã lµ chç nh­îc cña ta.

N¨m 1954, sau chÝn n¨m ª chÒ mßn mái v× chiÕn tranh, thÊy hßa b×nh ai nÊy nhÑ nhâm; nÕu cã kÎ nµo lóc ®ã mµ xÕp ®Æt mét cuéc tµn s¸t n÷a, kÎ Êy tÊt ban ®ång d¹ s¾t- Th× Hå chÝ Minh ®· xÕp ®Æt cuéc tµn s¸t ngay vµo thêi kú Êy.

N¨m 1968, sau h¨m ba n¨m chiÕn tranh th¶m khèc, nghe nãi hßa b×nh mäi ng­êi mõng r¬n. NghÜ tíi hµng triÖu ng­êi ®· bá th©y trong thêi gian qua, ai còng t­ëng lµm ng­êi ViÖt Nam mµ cã kÎ d¸m ®Ó ý nghÜ mon men ®Õn chiÕn tranh n÷a, kÎ Êy thËt mÆt dÇy mµy d¹n, t¸n tËn l­¬ng t©m.- Th× Hå chÝ Minh ®ang xÕp ®Æt thªm mét cuéc chiÕn tranh.

VËy mµ «ng ta vÉn an nhiªn h­ëng sù träng väng cña bao nhiªu ng­êi, kÓ c¶ ng­êi ViÖt Nam! Cho hay c¸i s¶n phÈm qu¸i dÞ cña thÕ kû v¨n minh nµy lµ tuyªn truyÒn chÝnh trÞ, nã cã mét ma lùc mª hoÆc phi th­êng. Kh«ng ph¶i thø tuyªn truyÒn yÕu ít vËn dông mét c¸ch khã kh¨n trong khung c¶nh c¸c n­íc tù do, mµ lµ thø tuyªn truyÒn mét chiÒu, qui m«, toµn diÖn, cã thÓ sö dông c¸c quyÒn lîi kinh tÕ hç trî cho nã nh­ ë t¹i c¸c quèc gia ®éc tµi: Nga x«, Trung céng, B¾c ViÖt, §øc quèc x·,v.v...

Vµ Hå chÝ Minh kh«ng ph¶i chØ ®­îc thø tuyªn truyÒn Êy xãa cho m×nh c¸i ch©n t­íng hiÕu s¸t phi nh©n. ¤ng ta cßn hãa thµnh thiªn tµi lçi l¹c d­íi m¾t nhiÒu ng­êi v× ®· tæ chøc giÆc gi· trong mét phÇn t­ thÕ kû ®Ó giµnh nöa n­íc, trong khi t¹i kh¾p c¸c n­íc ¸ Phi, nh÷ng l·nh tô bÊt tµi nhÊt còng dÇn dÇn thu håi ®­îc ®éc lËp toµn vÑn cho quèc gia hä víi nh÷ng tæn thÊt nhÑ h¬n nhiÒu. ¤ng ta cßn hãa thµnh chÝnh trÞ gia kh«n ngoan, thµnh "cha giµ d©n téc" d­íi m¾t nhiÒu ng­êi, trong khi ë c¸c xø kh¸c còng l©m vµo t×nh tr¹ng l­ìng ph©n kh«ng cã chÝnh quyÒn nµo nì gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng mét c¸ch v« hiÖu mµ bÊt nh©n ®Õn thÕ, tr¶i bao nhiªu n¨m cø nhÊt mùc kh¨ng kh¨ng chñ tr­¬ng hÕt cuéc tµn s¸t nµy ®Õn tµn s¸t nä, kh«ng mét m¶y may sên lßng xóc c¶m tr­íc c¶nh chÕt chãc thª th¶m lµm cho c¶ nh©n lo¹i ®Òu ¸i ng¹i.

Ng­êi nh­ thÕ, kh«ng biÕt lßng d¹ ra sao, tim ãc ra sao. B¶o r»ng cïng trong mét ng­êi, võa chøa ®Çy nh÷ng kÕ ho¹ch xua ngay ®ång bµo m×nh vµo chiÕn tranh liªn tiÕp võa cã chç cho t×nh yªu th­¬ng ®ång bµo, thËt kh«ng thÓ hiÓu thÊu.

Nh÷ng lêi trªn ®©y kh«ng ®­îc nh· nhÆn. Qu¶ thËt kh«ng nh· nhÆn. Vµ kÎ viÕt ra ph¶i lÊy lµm ng­îng vÒ lêi lÏ m×nh. Nh­ng khi m×nh lµ d©n mét n­íc ®· tr¶i qua bao nhiªu n¨m khãi löa, råi l¹i tr«ng thÊy tr­íc m¾t mét viÔn t­îng ®Çy m¸u me, khi Êy nãi vÒ kÎ g©y th¶m häa thËt khã gi÷ lßng b×nh th¶n ®Ó nãi lêi tao nh

Cã thÓ nµo kh«ng giËn? ¤ng ta b¶o ph¶i ®eo ®uæi cuéc tµn s¸t nä lµ v× nguyÖn väng d©n téc? -Trêi, d©n téc nµy ai còng x­ng biÕt râ vanh v¸ch nguyÖn väng, ai còng ®ßi hµnh ®éng nh©n danh nguyÖn väng d©n; cã ®iÒu mçi ng­êi nªu lªn mét nguyÖn väng kh¸c nhau, hoµn toµn kh¸c nhau, l¾m khim©u thuÉn nhau. §©u lµ nguyÖn väng ®Ých thùc, ®Ó håi sau ph©n gi¶i. C¸i ch¾c ch¾n lµ d©n téc nµy kh«ng hÒ n»ng nÆc thiÕt tha víi céng s¶n ®Õn nçi chÞu chÕt n¨m ba thÕ hÖ liªn tiÕp ®Ó r­íc kú ®­îc chÕ ®é Êy vÒ. V¶ «ng ta chõng Êy tuæi t¸c råi, tai nghe m¾t thÊy ®· nhiÒu, tõng tr¶i viÖc ®êi ®· nhiÒu, «ng ta ®©u cßn ng©y th¬ mµ qu¸ng m¾t v× nh÷ng danh tõ kho¸c l¸c, nh÷ng høa hÑn h·o huyÒn xa x«i cña mét chñ thuyÕt. ¤ng ta h¼n thõa râ nh÷ng g× ®ª tiÖn xÊu xa x¶y ra phÝa sau c¸c khÈu hiÖu tuyªn truyÒn, thõa râ con ®­êng tõ Hung-gia-lîi, Lç-ma-ni tiÕn ®Õn d©n chñ vµ h¹nh phóc, ph¶i xa h¬n con ®­êng tõ Thôy-sÜ, PhÇn-lan.

Mµ dï cho «ng ta cã kh«ng nghÜ nh­ thÕ, cho r»ng TiÖp Kh¾c sung s­íng vµ tù do h¬n Thôy-®iÓn ®i ch¨ng n÷a, th× sù h¬n thua chót Ýt còng kh«ng ®Õn nçi b¾t ph¶i ®æi lÊy b»ng ba bèn cuéc chiÕn tranh trong ®«i ba m­¬i n¨m liÒn. §¸ng lÏ «ng ta ®Ó cho d©n téc nhá bÐ ®· chÞu qu¸ nhiÒu ®äa ®Çy v× ngo¹i thuéc nµy ®­îc yªn th©n ®Ó lµm ¨n, ®Ó sèng cho ra sèng trong Ýt l©u.

§· kh«ng v× nguyÖn väng, quyÒn lîi d©n téc, «ng ta hµnh ®éng v× lÏ ®¶ng «ng ta nhÊt ®Þnh ph¶i th¾ng c¸c ®¶ng kh¸c, v× lÏ ng­êi nh­ «ng ta kh«ng chÞu thÊt b¹i nöa ®­êng? -Chõng Êy tuæi t¸c råi, lÏ nµo v× tranh thua, mµ «ng m¹nh tay s¸t h¹i ®ång bµo kh«ng xãt th­¬ng ®Õn thÕ? ng­êi ta cã thÓ v× tøc khÝ, nãng giËn mµ tµn nhÉn, vung tay qu¸ ® §ã lµ chuyÖn nhÊt thêi. Cßn «ng, h¨m ba n¨m råi, «ng dai d¼ng qu

V× cuång tÝn ch¨ng? Vi tù ¸i ch¨ng? V× c¸i g× «ng ta còng ®¸ng tr¸ch ®¸ng giËn qu

Nh­ng trong vÊn ®Ò nµy, tr¸ch mãc víi giËn hên ®©u cã ¨n thua g Mét biÓu thÞ t×nh c¶m: thËt vu v¬, v« hiÖu. ¡n thua chØ cã chiÕn l­îc th©m hiÓm, hµnh ®éng thÝch hîp. Lêi nãi -dï nh· hay bÊt nh·- råi sÏ bay ®i theo m©y gi ChØ cã hµnh ®éng míi söa ®æi ®­îc t×nh thÕ. Mµ hµnh ®éng th ..

Th× råi ch¾c ch¾n ë phÝa bªn nµy tho¹t tiªn ai nÊy sÏ nh¶y lªn mõng hßa b×nh, råi tiÕp ®ã sÏ bÊt ®ång c¶i cä nhau ám tái vÒ chuyÖn x©y dùng, sÏ tranh nhau lµm ¨n tíi tÊp. Cïng l¾m, l©u l©u sÏ cã ng­êi s¸ng suèt nh¾c khÏ ®Õn chiÕn tranh chÝnh tr ThÕ th«i.

Trong lóc Êy B¾c ViÖt lÆng lÏ ®iÒu khiÓn c¸n bé cña hä ë trong nµy ©m thÇm nhen nhãm c¬ së. Råi ®«i ba n¨m sau, mét ngµy nµo ®ã xÐt thÊy thuËn tiÖn, hä cho lÖnh bïng næ. ThÕ lµ chiÕn tranh t¸i diÔn.

ChiÕn tranh t¸i diÔn: mäi ng­êi trªn thÕ giíi ®ang sèng an lµnh bçng bÞ quÊy rÇy, bÞ ¶nh h­ëng, cã mét sè bÞ l«i cuèn vµo cuéc chiÕn, lÊy lµm lo ng¹i, bùc m×nh, quay ®Çu vÒ c¸i xø l¾m chuyÖn nµy nh×n b»ng c¸i nh×n xoi mãi, nghiªm kh¾c, tr¸ch vÊn: "RÇy rµ thËt! Ra c¸i xø Êy tÖ thËt, tù xö kh«ng nªn th©n. Lo¹n l¹c nµy ®Ých thÞ do ®éc tµi, tham nhòng, bÊt c«ng, kú thÞ t«n gi¸o,v.v... khiÕn d©n chóng næi lªn chèng chÕ ®é. Dung d­ìng nh÷ng chÝnh quyÒn, nh÷ng chÕ ®é nh­ thÕ chØ tæ tai h¹i,v.v...

ChiÕn tranh ¸c liÖt thªm: l­¬ng t©m nh©n lo¹i bÞ xóc ph¹m, c¸c nhµ triÕt häc gäi nhau häp ë Thôy §iÓn, c¸c luËt gia rñ nhau häp ë Grenoble,v.v... trÞnh träng suy t­, trÞnh träng bµn c·i, råi lªn ¸n, kÕt téi,v.v... Trong khi Êy c¸c l·nh tô Hµ Néi hä chØ cÇn khÐo che miÖng nÝn c­êi. §ã lµ ®iÒu quan träng: hä kh«ng ®­îc phÐp c­êi. Hä kh«ng ®­îc phÐp chÕ giÔu l­¬ng t©m vµ trÝ th«ng minh cña loµi ng­êi. Hä kh«ng ®­îc v« lÔ; hä chØ ®­îc tiÕp tôc ®¸nh thËt m¹nh.

Cø thÕ cho ®Õn khi hoÆc chóng ta chÞu kh«ng næi nh÷ng ®ßn ®¸nh tõ bªn ngoµi vµ nh÷ng ®»n xãc tõ bªn trong, chóng ta bá cuéc vµ céng s¶n tiÕn ®Õn Cµ Mau, hoÆc bªn phÝa chóng ta cïng ®ång minh cã nh÷ng kÎ thËt ch×; céng s¶n liÖu ¨n kh«ng næi, thÕ lµ l¹i ®iÒu ®×nh vµ l¹i xÕp ®Æt mét kÕ ho¹ch kh¸c... Nh­ vËy kh«ng biÕt ®Õn bao giê.

Cßn ba m­¬i n¨m n÷a, chóng ta b­íc sang thÕ kû XXI. NhiÒu ng­êi xem nh­ b­íc sang mét kû nguyªn míi, mét nÒn v¨n minh míi: con ng­êi sÏ kh«ng chØ biÕt cã qu¶ ®Êt, nhiÒu quèc gia sÏ tiÕn ®Õn nÒn kinh tÕ kü nghÖ hËu. §ã ch­a h¼n lµ cùc l¹c. nh­ng còng lµ c¸i g× v­ît xa t×nh tr¹ng hiÖn t¹i. Thiªn h¹ n« nõc ®ua nhau tiÕn ®Õn mÆt tr¨ng, ®Õn kinh tÕ kü nghÖ ®©u. Nh­ thÓ c¸ v­ît Vò m«n.

Riªng d©n téc chóng ta, ba m­¬i n¨m n÷a e vÉn cßn ®¸nh nhau, nöa n­íc tóm lÊy nöa n­íc d×m nhau trong bÓ m¸u. C¸c d©n téc, bÊt cø da ®en hay da ®á, ®Òu cã thÓ n« nøc, hy väng ë thÕ kû XXI . Riªng chóng ta, chóng ta chØ cßn cã mçi mét ®iÒu ®Ó ®ãn ®îi: lµ hÕt chiÕn cuéc nµy ®Õn chiÕn cuéc kh¸c, nÕu Hµ Néi kh«ng tõ bá quyÕt t©m cña h Vµ cho ®Õn b©y giê, hä ch­a cã dÊu hiÖu tõ b

Hìi c¸c em bÐ cña ®ång b»ng Nam ViÖt xanh ng¸t bÞ b¾t ®­a ®i, tõng hµng tõng líp nèi nhau d×u nhau ra nói rõng ViÖt B¾c! Riªng vÒ phÇn m×nh, c¸c em ®· chÞu c«i cót ngay tõ lóc nµy; cßn ®Êt n­íc th× sÏ v× nh÷ng chuyÕn ra ®i cña c¸c em mµ l©m vµo c¶nh ®au th­¬ng bÊt tËn. Tai häa hiÖn x¶y ®Õn cho c¸c em còng lµ tai häa vÒ sau cho xø së. §· s¸u th¸ng qua råi. Dï ng­êi ta cã th«i dµi cæ ngãng vÒ Ba-lª, ®Ò nghÞ c¸ch cøu em, th× còng ®· muén.

Nh­ng ®©u cã ai chÞu th«i ngãng chê? Vµ trong kh«ng khÝ thÊp thám chê ®îi hßa b×nh, ngay ngµy b¸o chÝ chØ nh÷ng rËp r×nh tõng tho¸ng tin ng­ng oanh t¹c, t«i h­íng vÒ c¸c em nh÷ng ý nghÜ v« cïng buån th¶m, ®en tèi".